De 17-jarige Ted de Reus en Yahya Oufkir van het Beyers Naudé Gymnasium in Leeuwarden schreven een programma op basis van kunstmatige intelligentie (AI) dat longkanker kan herkennen. Een longarts van het Medisch Centrum Leeuwarden noemt dat ‘uitzonderlijk’.
Een wel heel bijzonder profielwerkstuk.
“We hebben meerdere familieleden gehad die zijn overleden aan longkanker”, vertelt Ted aan Omrop Fryslân. “Wij merkten dat het heel vaak een dodelijke afloop heeft en de maatschappij daar wel hulp bij kan gebruiken om minder doden te krijgen aan die ziekte.”
Hij en Yahya besluiten zélf de hulp te zijn die de maatschappij nodig heeft. Ze schrijven hun profielwerkstuk over het onderwerp, begeleid door natuurkundedocent Erik Wessels. “Ik vond het wel een ambitieus onderwerp”, vertelt die aan LINDA. “Maar dat gebeurt wel vaker. Je moet leerlingen die kans ook geven.”
“Ted en Yahya zijn heel slimme jongens en ze hebben veel zelfsicipline. Ik had er wel vertrouwen in dat ze er iets van zouden maken”, vertelt Wessels. Lachend: “Eigenlijk hoefde ik zelf bijna niks te doen. Hun conceptversie, met hun onderzoek naar longkanker, was al heel indrukwekkend. Een veel hoger niveau dan bij de middelbare school past. Maar het was steeds wachten op de toepassing daarvan.”
De Friese scholieren schrijven eerst een computerprogramma en verdiepen zich daarna in AI. Op internet vinden ze een database met zo’n 25.000 microscopische afbeeldingen van stukjes weefsel uit de longen, zowel gezond als ongezond. 80 procent van die foto’s wordt gebruikt om hun programma te leren wat kankercellen zijn en wat gezonde cellen. Op basis daarvan kan het programma patronen gaan herkennen. Met de overige 20 procent foto’s checken de jongens hoe goed het programma nieuwe foto’s in de categorie ‘kanker’ of ‘gezond’ kan plaatsen.
Het AI-programma is twee dagen voor de deadline van het profielwerkstuk af. En wat blijkt: in 95 procent van de gevallen kan het goed herkennen of er longkanker te zien is in een foto of niet. Daarmee zou de opsporing van kanker kunnen worden versneld. Nu moeten pathologen stukjes weefsel bekijken met een microscoop: een tijdrovend proces.
Vrouwen sterven komende tien jaar vaker aan longkanker: 'Inhaaleffect'
Yahya en Ted hebben tijdens hun onderzoek al contact met longarts Wouter van Geffen van het Medisch Centrum Leeuwarden. Die is zeer onder de indruk van het resultaat. “Op de dag dat de profielwerkstukken gepresenteerd zouden worden, kreeg ik een vrij lange mail van de longarts”, vertelt begeleider Wessels. “Hij schreef: ‘Ik weet natuurlijk niet wat voor eisen jullie stellen, maar ik wil de school toch graag wijzen op de uitzonderlijke kwaliteit van dit werk.’ Blijkbaar had hij het al aan één of andere commissie aangeboden en die had het goedgekeurd. Dat was de ICT’ers van het ziekenhuis nog niet gelukt.”
Van Geffen noemt het uitzonderlijk dat er überhaupt iets werkends ontstaat, vertelt Wessels. “Laat staan in zo’n korte tijd én door scholieren.” Yahya en Ted besteedden zo’n 100 uur per persoon aan hun baanbrekende profielwerkstuk.
Het programma kan nog niet meteen in gebruik worden genomen: eerst moet onder meer worden getest of het ook goed werkt voor andere foto’s dan die in de database. Maar het is een geschikte basis om mee verder te gaan, vertelt Wessels. “In diezelfde mail schreef de longarts dat hij Ted en Yahya graag in dienst wil nemen om het programma verder te ontwikkelen. Maar ik geloof niet dat ze op dat aanbod ingaan; ze gaan natuurlijk na de zomer al studeren.”
De jongens krijgen een tien voor hun opdracht. Het komt wel vaker voor dat leerlingen een goed profielwerkstuk schrijven, aldus hun docent. “Maar dat een extern iemand er zo enthousiast over is, had ik nog niet eerder meegemaakt.”
De man van Sharita overleed aan de gevolgen van longkanker: 'Ik belde 112 en ben begonnen met reanimeren'
