Zorgmedewerkers legden donderdag twee minuten hun werk neer uit protest tegen geweld. Agressie in de zorg komt steeds vaker voor: 52 procent van de zorgprofessionals kreeg in 2023 maandelijks of vaker te maken met een vorm van agressie, van wie ruim een kwart wekelijks of zelfs dagelijks.
Dat blijkt uit cijfers van NU’91, een beroepsorganisatie voor mensen die in de zorg werken. Waar komt die agressie vandaan?
89 procent van de zorgverleners denkt dat agressie in de zorg de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Of dat ook echt zo is, durft David Baden niet met zekerheid te zeggen. Baden is SEH-arts en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van SpoedeisendeHulp-Artsen (NVSHA). “Collega’s die al veertig jaar in het vak zitten, zeggen dat deze mate van geweld destijds uitzonderlijk was. Ik zit ‘pas’ tien jaar in het vak. Tien jaar geleden gebeurde dit ook al”, zegt hij.
Wel denkt Baden dat ongeduld in de samenleving toeneemt. “Mensen komen vaak na een uur al vragen waarom het zo lang duurt. Een uur is niks op de spoedeisende hulp; we streven ernaar mensen binnen drie uur te behandelen, en ook dat lukt niet altijd door drukte.” Ook komt het onderwerp meer in het nieuws doordat mensen zich er bewuster van zijn dat dit niet bij hun werk zou moeten horen. “We leren grenzen stellen, en dat is op een bepaalde manier ook positief.”
De spoedeisende hulp is een plek waar agressie veel voorkomt, weet Baden. “Mensen komen vaak naar ons toe met veel pijn, dus willen ze zo snel mogelijk geholpen worden. Als dat niet kan, worden ze soms onredelijk. Bovendien hebben wij te maken met zorgplicht. Bij de NS, in de horeca en bij callcenters hebben ze ook te maken met agressieve klanten, maar die kunnen de telefoon ophangen of mensen buiten zetten. Wij mogen dat niet zomaar.”
“We kunnen mensen wel een zogenoemde ‘rode kaart’ geven, waarmee ze in principe niet meer welkom zijn in het ziekenhuis, maar acute zorg is daarop een uitzondering”, legt Baden uit. “We hebben weleens gehad dat iemand een verpleegster had geslagen, maar dezelfde avond nog terugkwam voor acute zorg en nog precies even onredelijk was.”
Dat fysieke geweld komt relatief weinig voor. Het is voornamelijk verbaal geweld waar zorgverleners mee te maken krijgen, vertelt Baden. “Dat gaat van een dreigende toon tot doodsbedreigingen.” 88 procent van de zorgmedewerkers die vorig jaar agressie meemaakte, gaf aan dat dat uit schreeuwen en schelden bestond. 21 procent meldde (ook) een doodsbedreiging te hebben ontvangen. Vaak van de patiënt zelf, soms ook van familieleden.
“Agressie in de zorg is bijna normaal geworden. Maar dat ís het natuurlijk niet”, zegt Baden. Hij merkt dat het niet alleen het gevoel van veiligheid van andere patiënten beïnvloedt, maar ook effect heeft op hemzelf en zijn collega’s. “Het maakt je een beetje afgestompt. Zodat je voorzichtiger gaat zijn, misschien minder betrokken raakt bij mensen – ook bij mensen bij wie geen sprake is van agressie. Dat is zonde, want betrokken hulpverleners zijn de basis van goede zorg.”
De aanpak van agressie in de zorg is afhankelijk van de patiënt met wie je te maken hebt. 56 procent van de zorgmedewerkers zegt bijvoorbeeld dat in één of meerdere gevallen van agressie een psychiatrische stoornis in het spel was. Ook alcohol en drugs kunnen een rol spelen. “En er zijn bijvoorbeeld ouderen die je slaan als je ze wilt aanraken omdat ze dementie hebben. In zulke gevallen moeten we natuurlijk gewoon zorg blijven verlenen. Dan werken we eromheen of zorgen we dat we de patiënt met meer mensen benaderen.”
Maar er zijn ook mensen die agressie inzetten om hun zin te kunnen krijgen, ziet Baden. “Het zou fijn zijn als we voor die gevallen wat meer rechten zouden krijgen. Dat we weliswaar hulp verlenen, maar dat we daarnaast kunnen zeggen: ‘Je hebt nu al drie rode kaarten, nu kunnen we je via de rechter verplichten tot een training om met woede om te leren gaan.’ Ik hoop dat de politiek ons de rechten toekent om die grenzen te kunnen stellen.”
Eigenaresse SuperBra winkels luidt noodklok om toenemende agressie: 'Wat moet ik doen?'
