De vraag is niet óf het gaat gebeuren, maar wannéér in Nederland de eerste zaak van oplichting via voice cloning plaatsvindt. De Rijksoverheid waarschuwt voor cybercriminelen die zich voordoen als bekende, om zo gevoelige informatie afhandig te maken of je te overtuigen geld over te maken.
De Rijksoverheid voert de meerjarige campagne laat je niet interneppen, om ons in te lichten over allerlei vormen van digitale oplichting – waaronder misleiding door het inzetten van voice cloning.
Voice cloning is een technologie waarmee de stem van iemand gekopieerd kan worden. Dit gebeurt met behulp van kunstmatige intelligentie en hier is een korte opname van de desbetreffende stem voor nodig. Handig voor audioboeken en films, gevaarlijk in handen van criminelen. Zij kunnen via deze technologie mensen oplichten.
Criminelen kunnen zich dankzij voice cloning voordoen als een bekende, om zo geld of gevoelige informatie te krijgen. Want hoor je een vertrouwde stem, dan ben je sneller geneigd iemand te vertrouwen. Hiervoor waarschuwt de Rijksoverheid nu in samenwerking met de Politie.
Om te laten zien hoe moeilijk je een echte stem kunt onderscheiden van een kloon, hebben ze de stem van Ruud de Wild nagemaakt – uiteraard met toestemming. Slechts vier procent van de ondervraagden wist met zekerheid de kloon van echt te onderscheiden.
Na phishing is er nu quishing, een nieuwe vorm van oplichting: 'Pas op voor 's nachts verstuurde e-mails'
Er is dringend gedragsverandering nodig om deze zorgwekkende vorm van fraude tegen te gaan, waarschuwt Manon den Dunnen, Strategischspecialist bij de politie. “Eigenlijk is dat de enige manier om je hier tegen te verdedigen”, vertelt ze in gesprek met LINDA.
Het belangrijkste dat je kunt doen om jezelf te wapenen tegen misleiding met een gekloonde stem, is met elkaar in gesprek gaan. “Ook al is het normaal in je gezin om elkaar af en toe te vragen om geld, je moet echt met elkaar gaan afspreken dat wanneer iemand je hierover belt, je de ander zélf terugbelt op het telefoonnummer dat jíj in je contactlijst hebt.”
Dat zit namelijk zo: online oplichters kunnen bepalen wat jij op je telefoonscherm ziet. “Je kunt op je scherm zien dat je moeder je belt, en als je opneemt haar stem horen, maar dat kan allemaal oplichting zijn. Dat maakt het moeilijk extra scherp te zijn. Als je het niet vertrouwt, dan moet je dat durven uitspreken en ophangen. Werkt de persoon waarmee je praat tegen of komt hij of zij met allerlei redenen waarom je niet kunt terugbellen, dan kan dat al een rode vlag zijn.”
App'jes van zogenaamde familieleden? Dit moet je weten over cybercrime en oplichting
Het zit onze natuur om te vertrouwen en te helpen. Dat is waar criminelen volgens Den Dunnen misbruik van maken. “Het voelt misschien onbeleefd of onprettig, zeker in een stressvol gesprek, maar we zullen het steeds normaler gaan vinden om een stap terug te doen en die persoon zelf terug te bellen – uit veiligheid. Niet omdat we die persoon niet vertrouwen, maar omdat we weten wat er met de technologie mogelijk is.”
Ze vergelijkt de situatie met het op slot doen van voordeur. “Dat vonden we vroeger ook niet normaal. We vonden dat belachelijk. Toch hebben we geleerd ermee om te gaan, door ons gedrag aan te passen. Dat moeten we nu ook doen. We moeten ons echt aanpassen aan deze nieuwe ontwikkelingen.”
Dat voice cloning een gevaarlijke vorm van oplichting is, is zeker. Jezelf er tegen wapenen is zoals Den Dunnen al aangaf haast onmogelijk. “Het liefst zouden we mensen een technisch hulpmiddel geven. Een soort detector. Alleen die werken niet, en maken nog te veel fouten.”
De enige manier is het aanpassen van je eigen gedrag en met elkaar het gesprek voeren. Wat je in ieder geval beter niet kunt doen, is een codewoord afspreken. “Dat zijn weetjes. En bij weetjes moet je ervan uitgaan dat ze altijd uitlekken, zeker met kinderen. Die informatie kan in de verkeerde handen vallen.”
Vind je het nou echt te lastig om tegen je gesprekspartner aan de telefoon te zeggen dat je de ander terugbelt, dan kun je vragen naar een gemeenschappelijke beleving of herinnering. “Dat gevoel kan niemand reproduceren. Niet zeggen, ‘Weet je hoe leuk dat was?’ maar ‘Weet je nog, hoe was dat ook al weer …’. Als die andere inderdaad die bekende is, dan kan hij je altijd aanvullen.”
Zakenman is Range Rover kwijt: parkeerservice op Schiphol blijkt oplichter
