Wereldwijd krijgt één op de drie vrouwen met fysiek of seksueel geweld te maken in haar leven. Vandaag is het de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen. Op deze dag wordt aandacht gevraagd voor de strijd tegen dit specifieke geweld. Iemand die zich hier veel mee bezighoudt, is staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ingrid Coenradie.
Aan LINDA. vertelt Coenradie over haar plannen om de veiligheid van vrouwen in Nederland te verbeteren.
“Hij gleed met zijn handen onder haar shirt, duwde haar tegen een kastje, drong zijn tong in haar mond, ze kon geen kant op. Voorzitter, dit is niet het begin van een sexy verhaal, een roman of een zomerflirt. Dit is het verhaal van een zedendelict van een meisje van slechts 13 jaar”, begint Coenradie haar verhaal ten overstaan van de Tweede Kamer afgelopen donderdag. Het verhaal dat de staatssecretaris deelt, is van haarzelf.
Helaas maakt ze een aantal jaar later eenzelfde soort delict mee. Dat dit onderwerp haar nauw aan het hart gaat, is duidelijk. Mede daarom is ze strijdbaar om de veiligheid van vrouwen te verbeteren.
“Ik vertel dit om iets te betekenen voor al die miljoenen vrouwen en anderen die zich onveilig voelen op straat, of thuis, of op hun werk. Kinderen, moeders, ouderen, maar ook hulpverleners. Bijna iedereen heeft wel eens te maken met agressie, intimidatie of seksueel en psychisch geweld. Te vaak blijft het daar niet bij. Denk alleen al aan de recente gevallen van femicide“, zegt Coenradie.
“Maar velen van ons kennen ook de ervaring van omstanders die wegkijken, van een overbelast systeem en van daders die ermee wegkomen. De pijn en onmacht die slachtoffers dan voelen, zien we niet terug in de statistieken. Ik kan erover meepraten. De eenzaamheid van slachtoffers van geweld, al dan niet seksueel, is groot, net als de afhankelijkheid. We moeten als overheid en instanties als een blok om slachtoffers heen staan.”
Dit houdt de nieuwe Wet seksuele misdrijven in: 'Belangrijke stap voor zedenslachtoffers'
Op 16 oktober vond een commissiedebat plaats met de focus op de (on)veiligheid van vrouwen. Wat is daaruit gekomen? “Iedereen binnen de politiek voelt dezelfde urgentie om huiselijk geweld en femicide aan te pakken. Ik heb een wetsvoorstel om psychisch geweld zelfstandig strafbaar te stellen voorgedragen. Psychisch geweld, ook wel intieme terreur, is één van de rode vlaggen van femicide. Slachtoffers van fysiek geweld kunnen door de zichtbaarheid gemakkelijker aantonen wat er gebeurd is. Dat helpt bij de bewijsvoering en het overgaan tot vervolging. Gaat het om psychisch geweld, dan wordt er vaker niét dan wel overgegaan tot vervolging.”
Coenradie wil daarom dat er meer aandacht is voor het herkennen van de rode vlaggen, zoals intieme terreur. “Ook is het belangrijk te weten hoe je er vervolgens mee omgaat. Wat kun je doen? Bij welke instanties kun je terecht? Daarin hebben we een enorme weg te gaan.” De staatssecretaris heeft met meerdere nabestaanden van slachtoffers van femicide gesproken. “Dit zijn enorm ingrijpende gesprekken, waarin ik meerdere keren heb gehoord: hadden we maar geweten van de signalen. Daarom moeten we deze breed verspreiden. Maar dat vraagt ook iets van de maatschappij: let op elkaar.”
Ze deelt een aantal signalen die mensen kunnen herkennen. “Als iemand uit z’n sociale omgeving wordt gehaald en zich continu moet verantwoorden waar ze is en wat ze doet. Ze wordt in haar vrijheid beperkt en mag niet zomaar afspreken met anderen. Ook seksuele handelingen verrichten die ze helemaal niet wil, al is dat eerder een signaal dat een slachtoffer mogelijk zelf kan zien. Want ik hoop ook slachtoffers te bereiken, zodat ze kunnen inzien dat wat er gebeurt niet oké is. Toch zitten slachtoffers vaak in een manipulatieve relatie, waardoor ze het zelf misschien niet in de gaten hebben. Dat maakt het zo complex. Voor de omgeving is het zaak om uit te zoomen en te zien dat er hulp nodig is. Voor zowel de omgeving als voor slachtoffers geldt: waag de stap om het te bespreken en een melding te maken.”
Amber (48) verloor een student aan femicide bij Tindermoord: ‘Mieke zou dit jaar afstuderen’
Coenradie geeft aan dat de samenwerking tussen instanties zoals de politie, Veilig Thuis en justitie verbetering nodig heeft. Volgens haar leidt de gebrekkige communicatie en coördinatie ertoe dat aangiftes vaak niet serieus genoeg worden genomen, wat uiteindelijk kan leiden tot fatale situaties. “Nu zie je vaak dat de instanties ná elkaar werken in plaats van samen. We starten eind januari met een pilot hoe we ervoor kunnen zorgen dat het OM, VeiligThuis en de politie beter met elkaar kunnen samenwerken. Dit kan tot gevolg hebben dat ze sneller overgaan tot actie en dat het slachtoffer sneller hulp krijgt. Ik ga mij ervoor inzetten dat de mogelijkheid komt om daders eerder een tijdelijk huisverbod in onveilige situaties op te leggen.”
Coenradie gaat binnenkort een dag meedraaien bij VeiligThuis en bij de politie. Door de instanties te bezoeken wil ze in kaart brengen of bijvoorbeeld agenten meer handvatten nodig hebben om signalen van femicide te herkennen en om tot actie over te gaan. “Gesprekken in het werkveld kunnen heel waardevol zijn. Ik wil weten wat de agenten nodig hebben om meer kennis te vergaren over femicide. Ook hoor ik graag wat ze zoal tegenkomen in de praktijk, waar wij in de Kamer van moeten weten.”
Dít kun je doen als je te maken hebt gehad met seksueel geweld: 'Je hoeft het niet alleen te doen'
Coenradie maakt zich dagelijks hard voor een veiliger Nederland voor vrouwen en meisjes. “Ik ben bezig met het plan Stop Femicide, dat door het vorige kabinet is ingebracht, daadwerkelijk uit te rollen. Dat moeten we met z’n allen doen, dus ook lokale overheden. Zo ben ik recent naar Rijswijk geweest, daar was in anderhalf jaar tijd drie keer sprake van femicide. Daar zijn ze ook zoekende hoe ze het plan lokaal kunnen toepassen. Die handvatten wil ik meegeven, zodat de lokale overheden in Nederland ook weten wat ze kunnen doen.”
De staatssecretaris benadrukt dat het belangrijk is dat we er met elkaar over blijven praten. “Leer je zonen thuis wat nee is, en dat nee ook écht nee is. Geef educatie over hoe je meisjes en vrouwen met fatsoen behandelt en dat je nooit op straat of online iemand mag intimideren. Online is misschien minder zichtbaar, maar daar gaat ook een hele wereld achter schuil. Daarom is dat sinds 1 juli ook strafbaar volgens de nieuwe Wet seksuele misdrijven. Dat is een heel belangrijke mijlpaal geweest. Het heeft geleid tot de eerste vervolgingen en veroordelingen. Het is nog summier, maar het toont aan dat deze wet loont en de daders niet ontkomen. Het laat de norm van de overheid zien: seksuele (straat)intimidatie accepteren we niet. Nu niet, nooit niet.”
Eerste boete voor seksuele straatintimidatie sinds nieuwe zedenwet: 'Vernederend, vreesaanjagend en onterend'
De staatssecretaris zit niet stil vandaag, op deze belangrijke dag. “In de ochtend zit ik aan tafel bij Goedemorgen Nederland, samen met Wim. Wim is de vader van Sanne, zij is vermoord daar haar partner. Wim rijdt al langere tijd door heel Nederland met een vrachtwagen waarop posters hangen van slachtoffers van femicide. In de middag onthult hij een beeld van zijn dochter, daar mag ik hem bij helpen. En we hijsen op het ministerie de vlag van Orange The World, om als geheel achter de boodschap te staan.”
Coenradie heeft haar eigen ervaringen met seksueel misbruik niet voor niets gedeeld in de Tweede Kamer. Haar missie is helder. “Als ik hier niet open over ben, wat verwacht ik dan eigenlijk van de samenleving? Ik heb het voorrecht van een groot bereik. Het heeft ongekend veel losgemaakt. Het ontroert me elke keer als ik het erover heb. Mannen, vrouwen, jongens en meisjes die ook ermee te maken hebben gehad sturen me berichten dat ze dankbaar zijn dat ik het gedeeld heb. Ik hoop dat ik veel mensen ermee kan helpen en dat ze denken: als zij het kan delen in de Tweede Kamer, kan ik ook iemand in vertrouwen nemen.”
Haar boodschap is dan ook: kijk naar elkaar om. “Als overheid komen we niet altijd achter de voordeur van huizen en kunnen we niet kijken in de hoofden van mensen. Je hebt elkaar nodig. Niemand kan het alleen, dit moeten we met z’n allen doen. Ga met respect met elkaar om. Deel deze norm in de opvoeding, op school, praat en schrijf erover. Hoe vaker er gesprekken over zijn, hoe meer die herkenbaarheid naar voren komt en hoe meer we het gezamenlijk uit de taboesfeer halen.”
De rode vlaggen die voorafgaan aan femicide: 'Nuttig om te weten waar je op kunt letten'
