Vrouwen krijgen lang niet altijd een ruggenprik als ze erom vragen, bleek na de vele reacties op de LINDA.-column van Roos Moggré in 2021. Om de voorlichting over pijnstilling bij de bevalling te verbeteren, is er nu een informatieve app.
LINDA. vroeg Caroline van der Marel, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) en hoofd anesthesiologie bij het Erasmus MC, wat deze nieuwe app voor zwangeren kan betekenen.
Pijnstilling bij de bevalling is in Nederland nog vaak ‘een ondergeschoven kindje’, schreef LINDA. twee jaar geleden in een drieluik. Uit een groot onderzoek van EenVandaag en Ouders van Nu bleek in 2021 nog dat de gevraagde pijnstilling bij een kwart van de vrouwen te laat of helemaal niet kwam. En hoewel in 2020 bijna een kwart van de bevallingen mét pijnstilling was, zijn er nog veel vooroordelen over bijvoorbeeld de ruggenprik. Ook zijn vrouwen lang niet altijd goed op de hoogte van wat wel of juist niét kan.
Om de voorlichting over pijnbehandelingen bij de bevalling te verbeteren, lanceerden anesthesiologen, verloskundigen en gynaecologen in 2022 een digitale keuzehulp. Daarmee kun je halverwege je zwangerschap onderzoeken wat je voor je ziet. Wil je thuis of in het ziekenhuis bevallen, en ga je wel of niet voor een pijnbehandeling? En welke soort past dan het beste bij jouw situatie? De voorkeuren die daar uitrollen spreek je door met je verloskundige of gynaecoloog. Nu lanceert de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie ook nog een informatieve app, vertelt voorzitter Caroline van der Marel: Pijngids Bevalling.
Waarom is er nu ook deze app, en hoe is deze anders dan de keuzehulp?
Van der Marel: “De keuzehulp helpt je vooral om te kijken wat voor soort bevalling bij je past. In de app kun je verdiepende informatie over de verschillende methodes van pijnstilling vinden. Op het internet is ook veel informatie te vinden, maar die informatie is lang niet altijd objectief.
Veel mensen hebben een sterke mening over dit onderwerp, en dat is natuurlijk prima. Tegelijkertijd zien we dat er daardoor ook veel dingen gedeeld worden die niet kloppen. Op social media kun je zo in een soort fuik terechtkomen, waarin er alleen maar meer onjuiste informatie op je afkomt.
Wij willen graag dat vrouwen op één duidelijke plek objectieve informatie kunnen krijgen over de verschillende mogelijkheden van pijnbehandeling. En daar is de app echt voor bedoeld: om dieper in te gaan op de voor- en nadelen, en hoe iets nu écht werkt. Wanneer kan een ruggenprik bijvoorbeeld wel, en wanneer niet?”
Verloskundigen verschillen vaak van mening over ruggenprik: eigen keuze of laatste hulpmiddel?
Kregen jullie signalen dat er behoefte was aan meer informatie?
“Naar aanleiding van de keuzehulp merkten we dat mensen het prettig vinden om in dit traject begeleid te worden, en dat er een toenemende behoefte is aan goede, objectieve informatie. Als anesthesiologen zien wij zwangeren meestal pas op het moment dat ze een pijnstillingsverzoek hebben. Moet die informatie dan nog komen, dan ben je eigenlijk al te laat.
Als zwangeren op tijd toegang hebben tot de juiste informatie kan dat ook helpen met verwachtingsmanagement. We zien dat vrouwen vaak een gefixeerd idee hebben van hoe hun bevalling zal verlopen, terwijl je dat van tevoren niet kunt voorspellen. Wanneer ze van tevoren niet alle informatie tot zich hebben genomen, zijn ze zich bijvoorbeeld ook niet bewust van wat de andere opties zouden zijn. Of ze realiseren zich niet dat je, wanneer je zegt dat je een ruggenprik wilt, er niet binnen tien minuten een hebt.
We moeten eerst de gezondheid van de moeder checken en een hartfilmpje van de baby maken. Dat kost allemaal tijd. Als je dat niet verwacht, ben je al snel teleurgesteld. Als je weet dat dat stappen zijn die genomen moeten, kun je daar rekening mee houden. Dat maakt de ervaring heel anders: we zien dat goed geïnformeerde mensen veel relaxter zijn op de verloskamer.”
Krijgen zwangeren deze informatie dan niet bij de verloskundige of gynaecoloog?
“Ze krijgen wel informatie, maar dan is het een van de items in een kort gesprek en is er over het algemeen weinig tijd om de opties wat uitgebreider uit te leggen. En sommige mensen verdiepen zich vervolgens bewust niet verder, of ze stuiten toch nog op vragen.
Als anesthesiologen hebben we meestal geen bereik tot de zwangeren totdat er een pijnstillingsverzoek komt, maar er is ondertussen wel overal allerlei informatie over ons vak en pijnbehandelingen te vinden. Daarom vinden wij het heel belangrijk om zelf objectieve informatie te geven, zodat zwangeren op een betrouwbare plek met hun vragen terecht kunnen.”
Bij de lancering van de keuzehulp sprak u de wens uit dat anesthesiologen eerder bij hoog risico zwangerschappen betrokken zouden worden. Is dat gebeurd?
“Bij mij in het ziekenhuis (Erasmus MC, red.) zijn anesthesiologen vroeg bij hoog risico zwangerschappen betrokken, maar wij zijn dan ook een derde lijncentrum. Wel zijn er inmiddels steeds meer ziekenhuizen waar dit ook gebeurt. In het OLVG in Amsterdam is nu bijvoorbeeld 24 uur per dag een anesthesioloog aanwezig, alleen voor verloskunde.”
Er verandert dus niet alleen iets op het gebied van voorlichting, maar ook in het aanbod.
“Ik vind het mooi om te zien dat het OLVG deze stap neemt. Tegelijkertijd kun je dat alleen doen als je ook voldoende bevallingen en epiduraal verzoeken binnenkrijgt. In een klein ziekenhuis werkt dat anders. Ook dan is er 24/7 pijnbehandeling beschikbaar, maar zorgt de anesthesioloog tegelijkertijd ook voor patiënten op de operatiekamer.
Ondertussen zie je dat de maatschappelijke houding tegenover pijnbehandeling bij de bevalling verandert. Nog steeds zijn er vrouwen die de keuze voor een ruggenprik zien als falen, maar langzaam kijken we daar iets positiever tegenaan. Maar dat heeft tijd nodig. Nogmaals: niets moet, elke keuze is goed. Dat moeten we met elkaar accepteren en geen oordeel over hebben. Maar pijnstilling moet wel beschikbaar zijn.”
De ‘Pijngids Bevalling’- app is te downloaden via de Google Play of App Store.
Vanaf hoeveel centimeter ontsluiting mag je een ruggenprik? (En andere prangende vragen over de epiduraal)
