Uit recent onderzoek van Ipsos I&O blijkt dat bijna de helft van Nederland erkent dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een groot probleem is. Ook vindt 84 procent van de Nederlanders dat zijzelf een rol hebben in de aanpak ervan.
Dat sluit naadloos aan bij de campagne ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’, gelanceerd door de Rijksoverheid. Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld Mariëtte Hamer vertelt LINDA. over het belang van de campagne.
“Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan gaan over ongepaste berichten, opmerkingen, aanraken, betasten, maar ook over aanranding of verkrachting”, begint Hamer. “Verschillende vormen kunnen in elkaar overgaan. Vaak gaat het ook om ingesleten patronen in onze omgangsvormen. We zijn dingen gewoon gaan vinden, die dat helemaal niet zijn. Wie te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag kan zich heel onveilig voelen en gaan twijfelen aan zichzelf. Het raakt je in wie je bent als persoon.
We zijn echt blij dat een steeds groter deel van de samenleving vindt dat ze zelf een rol hebben in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit is een belangrijke bevestiging van al het werk dat we hebben gedaan om het onderwerp overal op de agenda te krijgen. Een cultuurverandering is nodig, maar dat moeten we wel met z’n allen doen.”
Seksueel grensoverschrijdend gedrag in cijfers: 'Ieder jaar komen er 100.000 nieuwe slachtoffers bij'
Wel blijkt uit het onderzoek dat 47 procent vindt dat gedrag te snel als seksueel grensoverschrijdend wordt bestempeld. “Dat gaat dan niet over aanranding of ander fysiek misbruik, maar met name over de wat ‘lichtere’ toespelingen, zoals seksisme dat meer verborgen zit.
Mannen (18-55 jaar) zijn relatief sterk vertegenwoordigd in deze groep. Deze groep vormt de doelgroep van de campagne. Door herkenbare situaties in de campagne te laten zien willen we seksueel grensoverschrijdend gedrag dichterbij brengen. Hiermee willen we de doelgroep aanzetten tot reflectie op het eigen gedrag, op dat van anderen en prikkelen tot een gesprek. Door het gesprek met elkaar te voeren, wordt duidelijker wat niet, maar ook wat wel kan. En dat is nog steeds een heleboel.”
Zes slogans vormen de basis van de campagne, zoals: ‘Leuk jurkje. Wat heb je eronder?’ “Met de campagne willen we laten zien dat seksueel grensoverschrijdend gedrag overal voorkomt: in de sportschool, op straat, op het werk en tijdens het uitgaan. Het is onderdeel van het dagelijks leven en vaak onderdeel van ingesleten patronen in onze omgang met elkaar. Het gaat dus niet om die ene opmerking, maar om de opstapeling van gedrag waardoor veel vrouwen, maar ook mannen, zich onveilig voelen, ongemakkelijk of niet serieus genomen. We pakken met de campagne de opmerkingen aan. Als die niet worden aangepakt, kan het zich ontwikkelen in verdergaand seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Het is niet de bedoeling dat we totaal verkrampen in onze omgang”, benadrukt Hamer. “Er zit, met name bij mannen, nog vaak een angst om het fout te doen en beschuldigd te worden van grensoverschrijdend gedrag. ‘Je mag ook niets meer zeggen’, horen we vaker terug. Dat willen we bestrijden. Angst en verkramping helpt ons niet om met elkaar te komen tot nieuw gedrag. Je kan het zeker heel leuk hebben met elkaar, elkaar versieren en complimenten maken, mits je goed oplet of de ander het prettig vindt.”
Kijk, lees en luister: leer meer over seksueel grensoverschrijdend gedrag
Hamer: “Het gaat om de manier waarop je het doet – en wie het doet. Omgeving en context spelen ook een rol, evenals het moment waarop iets wordt gezegd of gedaan. Heb je net een belangrijke presentatie gegeven, dan wil je dat compliment over je mooie blouse misschien niet horen; terwijl dat op een ander moment heel leuk kan zijn. Het maakt ook uit of je leidinggevende dit tegen je zegt of een naaste collega.”
Met de campagne wil de Rijksoverheid prikkelen tot een gesprek over situaties die zich in het dagelijks leven voordoen. “Zo kun je leren van elkaars ervaringen en krijgen we inzicht in de impact van ons gedrag op een ander. Dit is de eerste stap om bewust en onbewust gedrag te veranderen en ingesleten patronen te doorbreken.”
Hoe kunnen mensen reflecteren op hun eigen gedrag en dat van hun directe omgeving? “Door voordat je iets tegen een ander zegt of doet jezelf de vraag te stellen: tot waar is het leuk voor allebei? Door die vraag ook aan een ander te stellen, spreek je elkaar hierop aan. Daarnaast is het belangrijk de ruimte te voelen dat als je iets hebt gezegd of gedaan waarvan je het idee hebt dat de ander zich er niet prettig bij voelt, er nog even op terug te komen. Het is heel effectief als omstanders zich uitspreken, dus zie of hoor je iets waarvan je denkt dat iemand dat niet fijn vindt, spreek je uit.”
Tekst gaat door onder de foto.
Dit bericht op Instagram bekijken
Op de werkvloer is het belangrijk open gesprekken te voeren over de omgangsvormen. “Het is fijn daar met regelmaat over te praten, zodat je weet van elkaar wat iemand wel of niet prettig vindt. Dan voorkom je ongemakkelijke situaties op kerstborrels. Het is niet de bedoeling dat iedereen verkrampt richting de kerstborrel gaat, maar even afstemmen of de ander een hand, een boks, een knuffel of drie zoenen wil, is helemaal niet zo ingewikkeld. Het allerbelangrijkste is erop letten hoe de ontvanger reageert.”
Het probleem zit namelijk niet bij de ontvanger, legt Hamer uit. “Je moet het niet bij het slachtoffer neerleggen, maar juist bij de persoon die het gedrag vertoont. Het is geen vrouwenprobleem, het is een gezamenlijk probleem. Wat ik uit alle ervaringen leer die mensen met mij delen is dat op het moment dat je grenzen worden overschreden, dit direct raakt aan wie je bent. Slachtoffers twijfelen aan zichzelf of ze iets verkeerds hebben gedaan, worden onzeker, voelen zich onveilig of niet vrij om te dragen en doen wat je wil. Het kan invloed hebben op je relaties, je sociale leven en je carrière.”
Regeringscommissaris Mariëtte Hamer: 'Grensoverschrijdend gedrag is wijdverbreid en structureel'
Mocht je zien dat iemands grens wordt overschreden door een ander, durf in te grijpen. “Het stoppen van het gedrag is het effectiefst als een derde het zegt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik hoorde je dit zeggen, heb je er wel over nagedacht dat het voor de ander niet prettig kan zijn? Ik vind het niet prettig om te zien.’ Het bij jezelf houden kan daarbij helpen. Spreek elkaar in ieder geval erop aan. Hoe normaler dat wordt, hoe eerder we ingesleten patronen in ons gedrag kunnen doorbreken. En check altijd even in bij de ontvanger of diegene oké is.
We willen met de campagne de cultuurverandering bewerkstelligen. Bereiken we onze doelgroep, dan gaan we écht meters maken. Er is ook nog zoveel dat wel leuk en spontaan is om tegen iemand te zeggen, dat moeten we niet vergeten. Misschien kan er wel meer dan we denken als we elkaars wensen en grenzen erkennen en respecteren.”
Vrouwen twee keer zo vaak slachtoffer grensoverschrijdend gedrag
