Onderzoeksbureau Triqs volgde dertig stellen die – met een vechtscheiding in het vooruitzicht – hun scheiding lieten bemiddelen door een gezinsadvocaat. Die behartigt de belangen van alle partijen in het gezin, zowel ouders als kind.
Tijdens het onderzoek stuitte onderzoeker Gouke Bonsel op meerdere ‘opvallende bijvangsten’. Zo zijn vaders er meestal slechter aan toe tijdens een vechtscheiding dan moeders, vertelt hij aan LINDA.
Eenendertig scheidende stellen met kinderen uit Brabant gingen akkoord met het experiment om een gezinsadvocaat in te zetten tijdens de scheiding. Wat blijkt: tot nu toe komen alle gezinnen – 16 van de 17 – eruit zonder elkaar voor de rechter te hoeven zien. “Scheidingen die normaal gesproken twee jaar lang of meer voor de rechter worden uitgevochten, zijn op één na allemaal in een convenant geëindigd. Het waren echt niet allemaal gezellige gesprekken, maar ze zijn er wel uit gekomen.”
Tijdens het onderzoek dat anderhalf jaar duurde vielen meerdere dingen op. De onderzoeker heeft eerder onderzoek gedaan naar ouderverstoting en hij ziet overeenkomsten met dit onderzoek. “Moeders trekken vaker aan het langste eind dan vaders”, vertelt Bonsel.
Hij legt uit hoe hij dit terugziet in het onderzoek naar de gezinsadvocaat. “Stellen hebben meestal twee tot vijf conflictpunten. Ze moeten het eens worden over grote beslissingen, zoals alimentatie, zorgregeling of woonplek. In het onderzoek is 85 procent van de conflictpunten óf van tafel gehaald, óf in een compromis geëindigd. Bij de resterende conflicten kwam men wel tot een deal, maar die was niet helemaal gelijkwaardig. Het waren dan vaders die moesten berusten.”
In eerder onderzoek naar ouderverstoting zagen onderzoekers dat wanneer de rechter bij een heftige situatie een kind verblijf toewijst, dit vaker bij de moeder is dan de vader. “We stelden in het onderzoek van de 31 stellen vast dat vaders meer psychisch gedeprimeerd en gestrest zijn dan moeders tijdens het scheidingsproces. Vaders hebben vaker geen goed gevoel bij de afloop van het proces.”
Als het gaat over de zorgregeling met kinderen, lijkt het vaak de moeder te zijn die aan het langste eind trekt, benoemt Bonsel. “Dat is hoe het Nederlandse systeem op dit moment in elkaar zit. De moeder wordt hier mogelijk nog steeds als de meest natuurlijke verzorger gezien. We zijn hier niet zo geëmancipeerd als we denken, dat zie je aan arbeidsparticipatie. We zeggen te streven naar gelijkheid en gelijkwaardigheid, maar eerlijk is eerlijk: we zijn een achterstandsland wat emancipatie betreft.”
Wat Bonsel zelf de meest opvallende bevinding vindt? “Dat bij scheidingscasussen niks wordt bijgehouden. Men vindt het niet nodig en verschuilt zich soms achter de privacy van een cliënt of professional, maar je leert juist van resultaten registreren. Dat doen we in bij de medische wereld. We zouden er veel aan hebben om het beloop van scheidingsprocedures vast te leggen en daarvan te leren.”
Bonsel vindt het onderzoek geslaagd. “Het is bij deze stellen heel goed gelukt om te laten zien dat deze manier werkt. Hier klopt echt alles aan.” De onderzoeker is zich ervan bewust dat 31 een mager aantal is, maar dat maakt de resultaten niet minder. “Het is een sterk verhaal. Het zijn dezelfde soort ernstige gevallen en we zien allemaal op dezelfde manier gunstige effecten. Ook is het bemiddelen gedaan door dertien advocaten en twaalf gedragswetenschappers. Ongeacht de personen die het uitvoeren zijn het allemaal dezelfde resultaten.”
Hij zou het onderzoek graag breder willen uitvoeren, in meerdere regio’s. “Ook wil ik na vijf jaar de kinderen vragen hoe het met ze gaat. Een zwaluw maakt nog geen zomer.”
Kinderen van vechtscheiding open over heftige ervaringen: 'Ga maar naar je klere-moeder'
