Een amputatie bij borstkanker leidt bij vrouwen met een grote cupmaat of ernstig overgewicht vaak tot een lelijke vervorming van de borstkas. Plastisch chirurg Lydia Oostveen en oncologisch chirurg Sandra Muller ontwikkelden een nieuwe behandelmethode met mooiere resultaten.
“Als patiënten de voorbeelden zien, zie je meteen de opluchting: dit is niet wat ik gezien heb op Google, of wat mijn moeder heeft doorgemaakt”, vertellen de artsen van het Zaans Medisch Centrum aan LINDA.nl.
Vrouwen met een grote cupmaat of ernstig overgewicht komen vaak niet in aanmerking voor een borstreconstructie vanwege een grotere kans op complicaties. “Maar ook een amputatie leidt bij deze groep vaak niet tot een mooi resultaat”, vertelt oncologisch chirurg Sandra Muller. “Het wordt meestal niet egaal. Waar eerst de borst zat, ontstaat een soort deuk en je ziet plooien, littekens en hobbels.”
Ook bij een amputatie lopen zij meer risico op complicaties. Dit komt doordat er een grotere wond ontstaat, legt Muller uit. “We zien bij deze groep meer wondvochtophoping in de ruimte waar eerder de borst zat. Daardoor heb je meer kans op infecties.”
De artsen merken dat veel patiënten achteraf niet graag in de spiegel kijken. “Ik zat ermee, en al die vrouwen die ik al jaren behandel zaten er ook mee”, zegt Muller. “Vandaar dat ik Lydia vroeg: kunnen we dat niet beter doen?”
Plastisch chirurg Lydia Oostveen had meteen een van haar borstkankerpatiënten in gedachten, van wie beide borsten waren geamputeerd. Eén recentelijk, de ander jaren geleden. “Zelfs de functie van de arm was verminderd door de littekens. Haar vraag was niet: maak er wat mooiers van. Ze zei: ‘Kun je de goede kant net zo lelijk maken als de slechte kant? Dan ben ik tenminste symmetrisch’. Toen dacht ik: jeetje. Hoe kan het dat we anno 2019 jaarlijks duizenden vrouwen nog zo behandelen?”
Zit je als vrouw anders bij de huisarts dan een man? Ja, blijkt uit onderzoek
De ontwikkeling van de methode begon met een kernwaarde van de plastische chirurgie: bewaar het weefsel dat je later misschien nodig hebt. Oostveen: “Bij vrouwen met een grote cupmaat wordt bij een amputatie een wezenlijke hoeveelheid aan gezonde huid niet gebruikt. Ik dacht: kunnen we dat weefsel niet gebruiken om het esthetische resultaat te verfraaien?”
Bij de nieuwe behandeling legt de plastisch chirurg de overtollige huid in lagen over elkaar zodat er geen grote deuk ontstaat. De ‘loze ruimte’ wordt zo met eigen vet en huidweefsel gevuld. “We geven vrouwen niet een hele borst terug, maar we kunnen zo wel een mooi, egaler alternatief bieden”, vertelt Oostveen. “Het blijft één ingreep, al is de totale duur van de operatie wel wat langer.”
Met de ‘contouring-techniek’ blijken ook minder complicaties op te treden. “Doordat er minder vochtophoping ontstaat, is de kans op infecties kleiner”, zegt oncologisch chirurg Muller. Wie na de amputatie bestralingen moet ondergaan, is ook beter beschermd tegen verklevingen. “Bestralingen kunnen verergeren dat een litteken op één plek heel erg intrekt en op een andere plek niet. We zien dat patiënten daar na deze ingreep minder last van hebben, omdat de grotere hoeveelheid weefsel hen daar tegen beschermt.”
Inmiddels hebben Oostveen en Muller twintig patiënten met deze techniek behandeld, zonder complicaties. Een van hen is de 68-jarige Marjan Enthoven. Als ze drie jaar geleden hoort dat ze borstkanker heeft, weet ze al snel dat ze haar borst zal kwijtraken. Marjan heeft cupmaat G. En doordat ze bestraald moet worden, zijn implantaten een minder goede optie.
De voorbeelden van amputaties die Marjan op het internet ziet, geven weinig hoop. Maar de resultaten die Oostveen haar van de nieuwe methode laat zien wél. “Ik dacht meteen: ik krijg een borst terug. Dat was de reden om te zeggen: ‘Maak er maar wat moois van’.” Marjan is achteraf zo tevreden dat ze ook haar gezonde borst op dezelfde manier heeft laten aanpassen. “De eerste zomer sleepte ik een prothese van een kilo mee, maar dat zag ik niet meer zitten. Ik wilde dat mijn borsten er hetzelfde uit zouden zien.”
Met de tepelhof van de laatste borst heeft de plastisch chirurg ook nog een tepelhof op beide borsten weten te zetten. Als Marjan nu een nieuwe beha koopt, komt ze met een D-cup thuis. “Ik heb een mooi decolleté en kan gewoon een badpak aan. Zo zonder protheses voel ik me helemaal vrouw.”
Lotte heeft tubulaire borsten, maar wist dat jarenlang niet: 'Voelde me een mislukking'
Voor Oostveen is de methode ‘bijna vanzelfsprekend’ geworden. “Bij elke reconstructie na een amputatie neem ik een stuk van deze techniek mee.” Ook mensen met kleinere borsten hebben er baat bij. Een deel van de vrouwen kiest bewust niet voor siliconenprotheses, zegt Muller. “Wij zijn daar helemaal niet op tegen, maar er zijn vrouwen die geen lichaamsvreemd weefsel willen. Je kunt hen zo toch iets anders bieden, zonder dat ze grote operaties moeten ondergaan.”
Wie nu denkt: dat wil ik ook, doet er goed aan de eigen specialist te vragen wat er mogelijk is. De artsen van het Zaans Medisch Centrum werken aan een wetenschappelijk artikel dat de resultaten van hun methode feitelijk onderbouwt. Ze willen hun kennis graag aan anderen doorgeven. Oostveen: “Het is een fijne techniek die voor patiënten niet nodeloos zwaar of risicovol is, maar waar je wel veel winst mee kunt behalen. We hopen echt dat andere ziekenhuizen dit oppakken.”
Vrouwen met onverklaarde klachten voelen zich niet gehoord door artsen
