Het ministerie van Volksgezondheid bemoeide zich met de OMT-adviezen. Verschillende keren heeft het ministerie wijzigingen aan laten brengen in de conceptaanbevelingen van het adviesorgaan.
Dat meldt de NOS naar aanleiding van een onderzoek van Nieuwsuur.
Nieuwsuur deed de afgelopen maanden onderzoek naar duizenden documenten afkomstig uit de eerste periode van de pandemie. Uit mailwisselingen blijkt nu dat het ministerie het RIVM meermaals tekstwijzigingen voorlegde voor de conceptadviezen.
Het RIVM, dat het OMT voorzit, heeft meermaals de suggesties van het ministerie meegenomen. De leden van het OMT waren daar overigens niet van op de hoogte.
Een van de wijzigingen, die afkomstig is van een ambtenaar van het ministerie, ontraadt het uit voorzorg dragen van mondmaskers voor personeel in de ouderenzorg. Maar in het oorspronkelijke OMT-advies was deze zin niet zo expliciet opgenomen.
Op 14 april 2020 mailt de medewerker dat het OMT-advies ‘nog wel een tandje scherper’ kan. Vervolgens doet hij suggestie en vraagt hij een medewerker van het RIVM om deze toe te voegen aan het advies. Het RIVM ging hiermee akkoord en nam het op in de richtlijnen voor de verpleeg- en thuiszorg.
In een ander geval vragen ambtenaren om het advies voor chauffeurs in de dagbesteding om mondmaskers te dragen, te veranderen. Het ministerie wilde beginnen met een scherm tussen de chauffeur en de passagier alvorens er zou worden overgegaan op het gebruik van mondmaskers.
Volgens het kabinet is het OMT onafhankelijk. Maar deskundigen wijzen er nu op dat dit dus niet het geval is en noemen het zelfs “politieke sturing”. Hoogleraar Gezondheidsrecht Jaap Sijmons vreest zelfs dat de wet geschonden wordt. “Daarin staat dat de minister zich niet moet bemoeien met de wetenschappelijke methode van het RIVM.” Maar dat is volgens de hoogleraar niet gebeurd.
Naar alle waarschijnlijkheid heeft het RIVM later de suggesties van het ministerie ook toegevoegd aan geheime notulen van OMT-vergaderingen. Nieuwsuur vond een zin van een ambtenaar mét spelfout namelijk terug in de notulen van een OMT-vergadering die eerder was gehouden. Het RIVM heeft niet gereageerd op vragen over vertrouwelijke stukken en het ministerie laat weten daar geen toegang tot te hebben.
Nieuwsuur sprak ook een aantal betrokken OMT-leden. Zij bleken de concepten niet te hebben ingezien en ook niet op de hoogte te zijn van de aanpassingen van het ministerie. Zij lijken niet te zijn geraadpleegd en geven aan niet om goedkeuring te zijn gevraagd.
Het RIVM bevestigt dat de conceptadviezen de OMT-leden niet bereiken vanwege de “hoge tijdsdruk” waaronder deze tot stand komen. Het zou niet mogelijk zijn om “ieder lid bij elke tekstwijziging in het concept te laten meekijken of daarmee in te laten stemmen”. Maar het ministerie is deze mogelijkheid wel geboden.
Het RIVM en het ministerie noemen de aanpassingen zelf “verduidelijkingen” en geen inhoudelijke “koerswijzigingen”. Het RIVM zou volgens het ministerie hebben gezegd dat ook het OMT het preventief gebruik van mondmaskers in de ouderenzorg wilde afraden.
Volgens hoogleraar ouderenzorg Bianca Buurman klopt dat niet. Zij was als adviseur van het ministerie aanwezig bij de bewuste OMT-vergadering. Ze zou daar juist een voorstel hebben ingediend om personeel vaker uit voorzorg mondmaskers te laten dragen. “Als ik nu de zin zie die het ministerie daaraan toegevoegd heeft, dan schrik ik daarvan”, aldus Buurman.
Verschillende OMT-leden vertellen Nieuwsuur dat de aanpassingen in hun ogen geen “verduidelijkingen” zijn, maar dat de invloed een inhoudelijke bemoeienis met de tekst is. De anonieme leden laten bovendien weten dat ze al langer het gevoel hadden dat er politieke sturing plaatsvond.
Meerdere deskundigen geven aan dat consequenties moeten worden verbonden aan de bemoeienis van de ministerie. Zo pleit hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries voor een onafhankelijke voorzitter van het OMT. “Het OMT staat nu onder voorzitterschap van het RIVM, maar dat blijkt dus niet de onafhankelijkheid van het OMT te kunnen garanderen.”
Onderzoeksraad komt met eerste rapport over aanpak coronacrisis
