Morgen is het zover en duiken we massaal de stemhokjes in. De PVV, VVD, NSC en GroenLinks/PvdA staan een dag voor de verkiezingen bovenaan in de peilingen. Vanuit links klinkt de oproep om strategisch te stemmen, om zo een rechts kabinet te balanceren.
Maar wat houdt dat precies in? Merel Ek (29), politiek verslaggever bij Hart van Nederland, vertelt aan LINDA. wat je moet weten over strategisch stemmen.
“Het betekent dat je niet stemt op de partij waar je eigenlijk op zou willen stemmen, maar op een andere partij, omdat je denkt dat het uiteindelijk beter werkt voor de idealen die je hebt”, vat Ek in een notendop samen wat strategisch stemmen inhoudt.
“Nu zeggen veel mensen die GroenLinks/PvdA gaan stemmen, dat ze dat doen omdat ze een rechts kabinet tegenwicht willen bieden. Dan zeggen ze niet te stemmen op een kleinere partij zoals D66 of Volt, omdat er dan een groter links blok is dat misschien in de coalitie komt.”
“Aan de andere kant lijken rechtse stemmers ook strategisch te stemmen. De PVV maakt een grote opmars in de peilingen. Stemmers die bijvoorbeeld op Forum voor Democratie of JA21 willen stemmen, lijken nu toch voor Wilders te kiezen zodat de kans bestaat dat het kabinet een ruk naar rechts maakt.”
Naast strategisch stemmen op een partij, kan je ook strategisch stemmen bínnen een partij. “Als je een bepaald iemand in de kamer wil hebben, dan heb je het over voorkeurstemmen. Dat kan je doen omdat iemand een vrouw is, uit jouw regio komt of om andere redenen.”
Kopen, huren en bouwen: dit zeggen verkiezingsprogramma's over de woningmarkt
Maar heeft strategisch stemmen uiteindelijk wel het gewenste effect? Daar bestaat discussie over. “Er is discussie omdat sommigen vinden dat mensen nu gaan stemmen op basis van peilingen. Peilingen hebben een kleine foutmarge. Dat betekent dat het niet per se zeker is dat het zo uitpakt.”
Ook klinkt het geluid dat stemmen op een kleine partij ‘geen zin’ zou hebben. “Ik vind het lastig om over weggegooide stemmen te praten. Het kan zijn dat een kleine partij een bepaald standpunt heeft dat jij heel belangrijk vindt. Als die partij nou de enige is die dat standpunt zo scherp heeft, is het dan een weggegooide stem?”
“En het is nog maar de vraag wat er met kleine partijen gebeurt, omdat het met de coalitievorming straks heel lastig wordt. Het kan best zijn dat een kleine partij straks een doorslaggevende rol gaat spelen. Kijk naar de ChristenUnie, die kwam wel in de coalitie. Maar ook vanuit de oppositie kan je je stempel drukken op een bepaald beleid.”
Zo bereid je je voor op stemmen: tips van politiek verslaggever Merel Ek
Strategisch stemmen voor de coalitievorming hoeft bovendien niet altijd effectief uit te pakken, zegt Ek. “Bij uitstek bij deze verkiezingen, waar iedereen vaag is met wie die wel en niet in de coalitie wil, is dat nog maar de vraag. Als invloed hebben op de coalitie de reden is dat je strategisch je stem uitbrengt, kan je er redelijk bedrogen uitkomen.”
Ze geeft een voorbeeld: “Als je GroenLinks/PvdA stemt om invloed te hebben op de coalitie, en de rest van de partijen die de coalitie zullen vormen voelen er niks voor om met hen samen te werken, dan kan de uitkomst anders zijn dan je had gehoopt.”
Ek voegt daaraan toe: “Er zijn best veel partijen in Nederland die redelijk dicht bij elkaar liggen. Je hoeft niet ver van je voorkeur af te wijken als je strategisch gaat stemmen.”
Het is de partijen niet ontgaan dat het een thema is onder kiezers. “De partijen zelf zijn er ook druk mee bezig om de strategische en zwevende kiezer voor zich te winnen. D66 had bijvoorbeeld deze ochtend nog in alle kranten ‘De beste stem tegen Wilders’ als advertentie geplaatst. Een directe oproep aan de strategische stemmer, iets wat GroenLinks/PvdA nu ook volop doet.”
Volgens de politiek verslaggever is er vooral één ding belangrijk: ga stemmen. “Het gaat nu de hele tijd over ‘moet je wel of niet strategisch stemmen’ en ‘wat werkt wel en niet’. Het is belangrijk om context van strategisch stemmen te hebben, maar uiteindelijk komt het erop neer dat iedereen gewoon moet stemmen en moet doen wat-ie zelf wil en wat goed voelt.”
Vandaag zijn de verkiezingen voor de provinciale staten: zo stem je slim op een vrouw
