Het is bijna oudjaarsdag, voor veel jongeren hét moment om te knallen met vuurwerk. Heel leuk natuurlijk, maar zorg ook voor de juiste beschermingsmaatregelen.
Dat kan niet vaak genoeg benadrukt worden.
Jonge omstanders vaker slachtoffer van vuurwerk: 'Op afstand kijken geeft gevoel van schijnveiligheid'
Slachtoffers vuurwerk
En datzelfde geldt voor mensen die op afstand kijken. Want meer dan veertig procent van de vuurwerkslachtoffers zijn omstanders die alleen maar kijken naar het afschieten van het vuurwerk. Dat blijkt uit onderzoek van VeiligheidNL onder 2021 huishoudens over de jaarwisseling 2023-2024. Met name kinderen onder de twaalf jaar lopen vaak letsel op.
“Meer dan de helft van de slachtoffers onder de 12 jaar was alleen maar toeschouwer bij het afsteken van vuurwerk”, aldus Manouk Backes, kinderchirurg bij het Radboudumc Expertisecentrum voor Kindertrauma en -brandwondenzorg in De Telegraaf.
Bescherming
Hoe komt dat? Vaak kijken ze wel op een bepaalde afstand, maar dan zonder de juiste beschermmiddelen. “Op afstand naar vuurwerk kijken geeft een gevoel van schijnveiligheid. Omstanders zijn bijna net zo vaak slachtoffer als mensen die zelf vuurwerk afstaken”, zegt Martijntje Bakker, directeur van VeiligheidNL.
Ze vervolgt: “Ze houden wel afstand, maar laten beschermingsmiddelen vaker achterwege. Tijd om daar verandering in aan te brengen, want het kan veel leed voorkomen en is een kleine moeite.”
Steeds meer gemeentes hanteren vuurwerkverbod tijdens jaarwisseling
Dramatische cijfers
Tijdens de laatste jaarwisseling belandden maar liefst 1212 slachtoffers op de Spoedeisende Hulpafdelingen. Zo’n 53 procent was jonger dan 20 jaar. Backes: “Dramatische cijfers. Opvallend is inderdaad het grote aantal omstanders, waarbij het aandeel kinderen verontrustend is. Meer dan de helft van de slachtoffers onder de 12 jaar keek alleen naar vuurwerk.”
Veel vuurwerk lijkt onschuldig, maar daarin schuilt ook het gevaar. “Vooral jonge jongens willen nog weleens experimenteren en onderschatten het gevaar. Voor ouders een schone taak het daar over te hebben en te blijven waarschuwen.”
Danny Ghosen spreekt met vuurwerkbommenleggers: 'We gaan er niet van uit dat we kinderen raken, maar wat gebeurt, gebeurt'
Jaarwisseling
SEH-arts dr. Yara Basta hoopt vurig op een rustige jaarwisseling. “We zien de komende jaarwisseling met spanning tegemoet. Dat komt door te verwachten ernstige ongelukken met vuurwerk, maar ook drukte vanwege overmatig gebruik van alcohol en/of drugs.”
De mix van alcohol en drugs leidt vaak tot agressie, niet alleen naar hulpverleners, maar ook naar omstanders. “Daarnaast zijn mensen onder invloed doorgaans minder voorzichtig met het afsteken van vuurwerk en krijgen ze vaker ongelukken in het verkeer.”
Illegaal vuurwerk
Over de leeftijdsgroep tot vijftien jaar maakt Basta zich de meeste zorgen. “Er zijn steeds meer kinderen in de basisschoolleeftijd die slachtoffer worden van vuurwerk. Jongeren kunnen de gevaren en de mogelijke gevolgen als het mis gaat, niet goed overzien. Steeds meer jongeren slagen erin om aan zwaar illegaal vuurwerk te komen. De ernst van de verwondingen – oogletsel of het verlies van een vinger of hand – neemt daardoor toe.”
Hoe kan dit voorkomen worden? “Wij vinden dat de verkrijgbaarheid van zwaar en illegaal vuurwerk verder moet worden beperkt. Niet omdat we de mensen geen gezellig feestje gunnen, maar omdat we op de SEH worden geconfronteerd met de soms levenslange gevolgen van het afsteken van zwaar vuurwerk. En dat is verre van gezellig.”
Chirurgen waarschuwen jongeren voor gevaren zwaar vuurwerk: 'Verwondingen zijn verschrikkelijk'
