Eerder dit jaar kwam het nieuws naar buiten dat de Franse Gisèle Pélicot (72) in een periode van bijna tien jaar lang werd gedrogeerd en verkracht door meer dan 80 mannen. Door het openbaren van haar verhaal wordt Pélicot gezien als een voorbeeld in de strijd tegen seksueel misbruik.
LINDA. spreekt Roy Heerkens, woordvoerder van Slachtofferhulp Nederland, over de mogelijke invloed van Pélicots proces op Nederlandse zedenzaken.
“Pélicot heeft een onwijs moedig besluit genomen”, vertelt Heerkens. “Ondanks haar traumatische ervaringen is ze een openbare rechtszaak tegen haar man en de daders gestart. Hierin maakt ze dus geen gebruik van anonimiteit. Iets dat in Frankrijk wél mogelijk is, als het slachtoffer daar om vraagt.”
Volgens de woordvoerder wil de Française hiermee andere slachtoffers van seksueel geweld steunen. “Ze wil dat de schaamte ligt bij de dader en niet bij het slachtoffer. Ook hoopt ze dat haar zaak iets losmaakt in de samenleving en er meer openheid ontstaat rondom seksueel misbruik.”
De manier waarop Nederland omgaat met zedenzaken verschilt met die van Frankrijk. Daar waar het in Frankrijk gemakkelijk is om een rechtszaak achter gesloten deuren te laten plaatsvinden, gebeurt dit in Nederland zelden. “In Nederland kan dit ook, maar dit wordt weinig gedaan en ook vaak niet ingewilligd door de rechter”, vertelt Heerkens. “Dit komt omdat de verdachte recht heeft op een openbaar proces op basis van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Nederland hecht namelijk veel waarde aan controleerbaarheid. Tijdens een openbaar proces kunnen bijvoorbeeld getuigen gemakkelijk betrokken worden en gegevens verifiëren. Dit is zeker een waardevol gegeven, maar naar mijn mening zou een specifiekere wetgeving zedenslachtoffers meer regie kunnen bieden.”
Emotionele getuigenis van Gisèle Pelicot in Franse verkrachtingszaak: 'Ik ben een volledig verwoeste vrouw'
Deze regie wordt slachtoffers volgens Heerkens uit handen genomen, wanneer ze te maken krijgen met een zedenmisdrijf. “Op dat moment gebeurt er iets waar je geen controle over hebt. Het verliezen van invloed op de situatie is heel ingrijpend voor iemand en wordt als zeer belastend ervaren. Bij Slachtofferhulp Nederland zullen wij daarom nooit mensen adviseren om iets te doen. We informeren de slachtoffers enkel goed over de mogelijkheden en eventuele consequenties. Zo kan iemand de keuze zelf onderbouwen en behoudt diegene de regie. Iets dat hen tijdens het voorval helaas ontnomen is.”
Volgens Heerkens kan het expliciet opnemen van de mogelijkheid tot een zitting achter gesloten deuren het gevoel van regie onder slachtoffers bevorderen. “Ik kan me voorstellen dat bijvoorbeeld het afleggen van een getuigenverklaring in een openbare zitting voor sommige slachtoffers twijfel creëert om überhaupt aangifte te doen. Daarnaast wordt bij veel zedenmisdrijven het seksueel misbruik gepleegd door een bekende. Het uitzicht dat het proces publiekelijk plaats zal vinden lijkt me voor slachtoffers in dat geval ook zeker niet aantrekkelijk.”
Toch moeten we ons niet vergissen: de mogelijkheid tot een zitting achter gesloten deuren is er wel in Nederland. “In Nederland kan een zaak achter gesloten deuren plaatsvinden, indien er sprake is van ‘belang van de goede zede’. Wat dit precies is, is alleen een beetje vaag”, zegt Heerkens. “De wetgeving kan daarom beter, zoals de wetgeving in Frankrijk bijvoorbeeld. Pélicot had zelf de macht om haar zaak openbaar te maken. Wij moeten hier juist de macht krijgen om dat niet te hoeven doen. De regie van het slachtoffer moet dus twee kanten op gaan werken. Dat maakt Pélicot zeker een boegbeeld voor Nederlandse zedenzaken.”
“Slachtofferhulp Nederland pleit er dus voor om kwetsbare slachtoffers, zoals slachtoffers van verkrachting, de kans te geven om de zitting op eigen verzoek volledig of gedeeltelijk achter gesloten deuren te laten plaatsvinden.”
Heerkens wil zedenslachtoffers op het hart drukken om hulp te zoeken. “Of dat nou een bekende is of een hulporganisatie, neem iemand in vertrouwen. We weten dat schuld en schaamte veel speelt bij slachtoffers van seksueel geweld, dus het zal zeker een drempel zijn waar je overheen moet stappen. Toch draagt praten echt bij aan het herstel.”
Eerste boete voor seksuele straatintimidatie sinds nieuwe zedenwet: 'Vernederend, vreesaanjagend en onterend'
