Het is vandaag de Dag tegen Geweld tegen Vrouwen, en ook in Nederland is meer bewustwording rondom dit probleem hard nodig. De cijfers zijn namelijk, anno 2024, om te huilen.
Zo wordt in Nederland elke acht dagen een vrouw vermoord, stelt Kennisinstituut voor Vrouwen- en Emancipatiegeschiedenis Atria. En daar blijft het niet bij.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat bij bijna zes op de tien vermoorde vrouwen tussen 2014 en 2023 een (ex-)partner de vermoedelijke dader was. Bij vrouwen tussen de 20 en 60 jaar was dit zelfs 70 procent. Bij een op de 5 vrouwen ging het om een familielid. Vrouwelijke slachtoffers werden vaak in hun eigen woning gedood.
Het overkwam de 16-jarige Hümeyra, die door haar stalkende ex werd doodgeschoten in het fietsenhok van haar school, maar ook Linda van der Giesen, die werd vermoord door haar ex-partner op de parkeerplaats van het ziekenhuis waar ze werkte. Linda had al aangifte gedaan voor stalking en bedreiging. Zeldzame gevallen, denk je misschien. Maar geweld tegen vrouwen komt in Nederland juist ontzettend veel voor.
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat er afgelopen jaar 41 vrouwen om het leven kwamen door moord of doodslag.
Nederland heeft daarmee de twijfelachtige eer om in Europa het land te zijn met de hoogste femicide-cijfers. Ter vergelijking: in Spanje werden de afgelopen jaren zo’n 57 vrouwen vermoord, terwijl het aantal inwoners in dit land tweeënhalf keer groter is. Allesbehalve zeldzaam dus.
Familiedrama? Partnerdoding? Nee, noem het femicide: 'De rest is te verhullend'
Helaas zijn dit niet de enige schokkende cijfers. Zo meldde het Centrum Seksueel Geweld dat er vorig jaar een record aantal meldingen van seksueel geweld zijn gedaan. Vrouwen, maar ook jonge meiden, krijgen steeds meer te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag en/of geweld. Bijna de helft (45%) van alle vrouwen krijgt in haar leven te maken met fysiek en/of seksueel geweld. 52% van de meiden tussen de 18 en 24 jaar gaf zelfs aan dat ze het afgelopen jaar slachtoffer zijn geweest van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Als het gaat om seksuele intimidatie, krijgt driekwart van de vrouwen (73%) hier ooit in haar leven mee te maken, zo meldt Kennisinstituut voor Vrouwen- en Emancipatiegeschiedenis Atria. Bij één op de tien vrouwen leidt dit zelfs tot verkrachting.
Tijdens het uitgaan, in openbare ruimtes en op straat. Het zijn allemaal plekken waar vrouwen zich niet veilig voelen. Zo meldde het Centraal Bureau van de Statistiek dat twee op de drie jonge vrouwen weleens wordt lastiggevallen op straat.
Toch blijkt juist de eigen woonomgeving de gevaarlijkste plek voor vrouwen en meisjes. Vermoedelijke daders van geweld tegen vrouwen zijn in veel gevallen namelijk de (ex-)partner, of andere bekenden afkomstig uit de familie- of vriendenkring. Zo is één op de vijf vrouwen ooit fysiek mishandeld door een (ex-)partner, krijgt 11% van de vrouwen te maken met seksueel geweld door een (ex-)partner en heeft 3% van de vrouwen uit angst haar eigen huis wel eens vermeden. In de meeste gevallen is de pleger een man.
(Huiselijk) geweld neemt toe tijdens EK: 'Vrouwen zijn onveilig rond sporttoernooien'
De cijfers liegen er niet om. Bewustwording én erkenning voor het probleem is dus hard nodig, maar de vraag is: hoe? Eerder sprak LINDA. met Jacobine Geel, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens. Zij gaf meer duiding waarom deze cijfers, ook in Nederland, zo hoog liggen. “Wat mensen graag willen geloven, is dat femicide iets heel uitzonderlijks is. Iets wat niet dicht bij huis gebeurt, maar ver weg”, vertelt ze.
“De oorzaak van femicide ligt niet in ingewikkelde psychische stoornissen, maar is veel eerder een gevolg van onderliggende patronen in onze cultuur.” Daarop doelt Geel op de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Want dat is in Nederland hardnekkig. We hebben nog altijd bepaalde verwachtingen voor vrouwen en mannen: hoe ze in elkaar zitten, wat ze horen te doen en hoe ze zich zouden moeten verhouden tot elkaar. “Brede bekendheid van femicide is nodig om de onderliggende patronen te leren herkennen en aanpakken”, aldus Geel.
Adriana van Dooijeweert, oud-voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens, hoopt ook dat de politie steeds beter de risico’s van bepaalde relaties zal inzien. “Er wordt nog te vaak gedacht: ‘ach, in elke relatie loopt een ruzie weleens uit de hand’. Er moet meer worden doorgevraagd, het gehele plaatje van een relatie moet in beeld komen. Als een vrouw is mishandeld, moeten agenten meer onderzoek doen naar de relatie tussen de melder en het slachtoffer. Dat zou helpen.”
“En zit je zelf in zo’n relatie, wees dan duidelijk tegen je ex-partner”, besluit Van Dooijeweert. “Veel vrouwen hebben de neiging om ze te vaak nog een kans te geven. Toch nog een keer proberen, toch nog een keer praten. Dan gaat het vaak fout. Wees duidelijk en geef je grenzen aan. En zorg ervoor dat iemand van jouw situatie weet. Heb je zelf vermoedens van geweld bij iemand thuis, vraag diegene dan eens hoe het gaat en ga samen wandelen. Zo kun je elkaar steunen.” En hopelijk femicide voorkomen.
'In Nederland wordt nog elke 8 dagen een vrouw vermoord omdat ze vrouw is, vaak door (ex-)partner'
