De Body Mass Index (BMI) staat bekend als de graadmeter of je een gezond gewicht hebt. De index wordt nog steeds gebruikt, maar is sinds 1832 niet verbeterd. Dat hoeft geen probleem te zijn, áls het volledig zou zijn. En daar zit de crux: alleen BMI is niet genoeg om te zeggen of er sprake is van overgewicht en obesitas.
Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog en hoogleraar op het gebied van obesitas en stressonderzoek, en Femke van Heun van WOMEN Inc. vertellen LINDA. er meer over.
BMI is een formule die je gewicht deelt door het kwadraat van je lengte. Een BMI vanaf 25 betekent ‘overgewicht’, bij 30 of hoger is er sprake van ‘obesitas’. Van Heun: “Het lijkt een simpele manier om te bepalen of iemand een gezond gewicht heeft, maar er zitten veel problemen aan. De formule is ooit ontwikkeld op basis van het ‘standaardlichaam’ in de gezondheidszorg: dat van een witte man. BMI houdt geen rekening met fundamentele verschillen, zoals de variatie in lichaamsbouw en vetverdeling tussen mannen en vrouwen.
Ook negeert het dat spiermassa zwaarder is dan vet, waardoor bodybuilders met een laag vetpercentage toch als mensen met ‘overgewicht’ bestempeld kunnen worden. Daarnaast verschilt de lichaamssamenstelling wereldwijd enorm, en dat maakt BMI een veel te simplistische maatstaf. Gezondheid is zoveel complexer dan een rekensommetje.”
Tekst gaat verder onder de post.
Dit bericht op Instagram bekijken
Daar is Van Rossum het mee eens. De obesitasexpert noemt de BMI verouderd. “De BMI is achterhaald als losse maat. We moeten factoren als de buikomvang en vetverdeling erbij betrekken. Daarnaast is het heel belangrijk dat we goed de verschillen tussen mannen en vrouwen en etniciteiten meenemen, zoals het verschil in vetverdeling en hoe ziek het vet is. Ook moeten de onderliggende oorzaken die per individu verschillen worden meegenomen. Deze zijn zelf na te gaan op checkoorzakenovergewicht.nl.”
En precies dat advies heeft een internationale commissie van 58 experts deze week gegeven in medisch tijdschrift The Lancet Diabetes & Endocrinology. Alleen kijken naar BMI levert geen goede diagnose op, concluderen de experts. De aanbevelingen zijn een grote stap voor het wereldwijd verbeteren van de gezondheidszorg rondom obesitas.
Van Rossum is voorzitter van de nieuwe richtlijn overgewicht en obesitas bij volwassenen en adviseert overheden over de aanpak van overgewicht in Europa en Nederland. “De criteria van de internationale experts zijn in lijn met onze richtlijn in Nederland. Dat is heel mooi.”
Hierbij stellen de onderzoekers het belang van het onderscheiden van klinische obesitas en preklinische obesitas. “Bij klinische obesitas zijn er tekenen die wijzen op organen die niet goed meer werken, zoals verhoogde bloeddruk of diabetes, en/of moeite hebben met dagelijkse activiteiten door de obesitas.”
Volgens de internationale experts moet iemand met klinische obesitas meteen een obesitasbehandeling kunnen krijgen – ook met een BMI onder de 30. “Bij preklinische obesitas heeft iemand te veel vet, maar werken de organen nog goed. Wel is het nodig om preventief bezig te zijn met de gezondheid, om klinische obesitas – en alle gevolgen daarvan – voor te zijn.”
Factoren als buikomvang, vetverdeling en mentale en lichamelijke gezondheid worden nu meegewogen in het bepalen van overgewicht en obesitas. Bij vrouwen kan er sprake zijn van obesitas bij een buikomvang van 88 centimeter of meer. Bij mannen ligt dit bij 102 centimeter of meer. “Dit voorkomt over- en onderdiagnose”, licht Van Rossum toe. “Eerst kon een vrouw met een BMI van 27 denken: ‘Het valt mee, het is ‘maar’ overgewicht en geen obesitas’. Terwijl ze misschien wel een buikomvang van meer dan 88 centimeter heeft, of bijvoorbeeld veel vet rondom haar organen, en daarmee wel obesitas kan hebben.”
Ook wordt overdiagnose ermee voorkomen. “Een bodybuilder met een BMI boven de 30, moest volgens de oude criteria behandeld worden voor obesitas zonder de ziekte te hebben. Met de nieuwe criteria voorkomen we dus dat iemand met een hoger BMI door bijvoorbeeld veel spiermassa meteen een obesitasbehandeling krijgt.”
Van Heun voegt toe: “De impact van BMI gaat ook verder dan alleen de bepaling van een ‘gezond gewicht’. Het wordt ook gebruikt als voorspeller van ziektes zoals hart- en vaatziekten en diabetes, terwijl het geen rekening houdt met belangrijke factoren zoals vetverdeling of spiermassa. Het is daarom zo belangrijk dat we verder kijken dan alleen het getal bij het beoordelen van iemands gezondheid.”
Van Rossum is blij met de veranderingen. “Door het voorkomen van de onder- en overdiagnoses kunnen we ook andere ziektes die obesitas veroorzaken voorkomen – en als ze er al zijn beter behandelen. Het is een stap in de goede richting, vooral als het ook in de praktijk steeds meer toegepast zal worden.”
Nog nooit zo veel obesitas in Nederland: 'Het is een poortziekte naar ruim 200 andere ziektes'
