Een jaar geleden, op 6 januari 2021, bestormden meer dan tienduizend relschoppers het Amerikaanse Capitool. Boze Trump-supporters geloofden niet dat Joe Biden de presidentsverkiezingen had gewonnen.
In Four Hours At The Capitol vertellen demonstranten, politieagenten, en leden van het Congres en de Senaat vaak voor het eerst hun verhaal.
Op 6 januari 2021 verzamelen duizenden Trump-supporters zich in Washington D.C. om te protesteren tegen de uitslag van de presidentsverkiezingen. Uiteindelijk weten de relschoppers het Capitool binnen te dringen, waar op dat moment het congres vergadert. Op de dag zelf vallen vijf doden en raken zo’n 140 politieagenten gewond. In het jaar na de rellen ontnemen nog eens vier agenten hun eigen leven.
In de HBO-documentaire Four Hours at The Capitol vertellen de mensen die dit van dichtbij meemaakten hun verhaal. Zo vertelt Keith Robinshaw, beveiliger van het Capitool, hoe hoe hij ‘Q Shaman’ – Jake Angeli, een bekende bestormer – achtervolgde naar de Senaatskamer. Maar ook Bobby Pickels, lid van de extreemrechtse groepering de ‘Proud Boys’, legt uit hoe zij als groep door de linie van agenten wisten te breken.
Hoe kon een demonstratie zo uit de hand lopen? In de maanden na de verkiezingen roept Trump keer op keer dat de uitslag ongeldig is. Hoewel hij dit niet kan aantonen, wordt hij wél door miljoenen Amerikanen geloofd. In de ochtend van 6 januari verzamelen supporters zich rond het Capitool voor Trumps ‘Save America’-rally. De oud-president houdt daar een speech van ruim een uur waarin hij opnieuw spreekt van “gestolen verkiezingen” en mensen aanmoedigt om naar het Capitool te gaan “to fight like hell”.
Dat dit juist op 6 januari gebeurde is geen toeval. Het congres stond op het punt om de uitslag van de verkiezingen formeel te bevestigen. Terwijl de relschoppers al door de barricades van het Capitool zijn, komen de congresleden bij elkaar. Vice-president Mike Pence weigert dan ook nog aan het verzoek van Trump te voldoen om de verkiezingen ongeldig te verklaren. Al snel dringen relschoppers via vernielde ramen het gebouw binnen.
Onderzoekscommissie Capitoolbestorming wil oud-stafchef Trump vervolgen
Voor politieagenten is het onmogelijk om de groeiende groep onder controle te houden. Versterking komt te laat. Wat betreft beveiliging lijkt veel achteraf niet op orde. Door nieuwe regels kon bijvoorbeeld alleen Trump de Nationale Garde oproepen, maar deed hij dit niet. Uiteindelijk roept Pence hen op. Via Twitter vraagt de oud-president zijn supporters vervolgens alleen om geen geweld te gebruiken, maar niet om te vertrekken.
Pas aan het einde van de middag vraagt Trump zijn aanhangers in een video om huiswaarts te keren. “We houden van jullie. Jullie zijn heel bijzonder”, zegt hij daarbij. Om acht uur ’s avonds zegt de politie dat het gebouw veilig is. Enkele minuten later heropent Pence de vergadering. Midden in de nacht wordt door hem bevestigd dat Biden de verkiezingen heeft gewonnen.
De Verenigde Staten leken even heel dichtbij een staatsgreep te zijn, maar hoe dichtbij, is nog steeds niet duidelijk. Wat we wel weten is dat congresleden en Pence op het nippertje in veiligheid gebracht werden. Als de overwinning van Biden niet bevestigd had kunnen worden, had Trump de noodtoestand kunnen uitroepen. En juist die noodtoestand werd door Trumps team als een optie gezien om het presidentschap te behouden.
Naar de precieze omstandigheden wordt nog steeds onderzoek gedaan. Wel is duidelijk dat veel Republikeinen zich niet neerleggen bij het presidentschap van Biden. Extreme ideeën raken ook steeds wijder verspreid binnen de partij en hun eigen media. Ook proberen ze, onder andere via het herindelen van kiesdistricten, de volgende verkiezingen alvast naar hun hand te zetten. Sinds 2010 zorgen ze er zo voor dat een Republikeinse minderheid toch van de Democraten kan winnen.
‘Four Hours at the Capitol’ wordt vrijdag om 22:09 uur uitgezonden bij 2Doc op NPO2.
