‘Alle vrouwen hebben een ijzertekort’, ‘Hormonen zijn slecht voor je’ en ‘Antibiotica is schadelijk’. Op TikTok wordt een hoop desinformatie verspreid. Artsen bundelen nu hun krachten op het account Dokters Vandaag om betrouwbare medische informatie te geven.
Huisarts Stefan van Rooijen is een van de artsen die zich hiervoor inzet. Aan LINDA. vertelt hij over het belang van Dokters Vandaag.
“Met Dokters Vandaag geven we betrouwbare informatie over medische onderwerpen, over ziekte en gezondheid en de relatie daartussen”, begint Van Rooijen. “Het is allemaal wetenschappelijk en medisch onderbouwd. We vertellen vooral géén onzin en hebben geen link naar een webshop waar je supplementen kunt kopen die toch niet werken.”
Hij doelt op influencers en andere TikTok-gebruikers die desinformatie verspreiden. Van Rooijen en andere artsen merken het in de spreekkamer. “In Nederland hebben 10 miljoen mensen een chronische ziekte. Veel voorkomende klachten zijn weinig energie, vermoeidheid en een slechte nachtrust. Als ik vraag wat ze erover hebben gelezen of gezien, hoor ik steeds vaker dat ze op sociale media horen over zogenaamde supplementen. Medisch gezien heeft het geen ernstige gevolgen, maar het lost hun problemen niet op.”
Hij geeft een recent voorbeeld. “Een influencer beweerde dat alle vrouwen een ijzertekort hebben. Na haar video kwam je meteen terecht in een winkelmandje gevuld met ijzersupplementen die je van klachten als moeheid af zouden helpen. Na maanden slikken komen ze dan bij ons, want het heeft – uiteraard – niet gewerkt.
Mijn collega vroeg naar de onderbouwing van de influencer. Wat bleek? Ze gebruikte een onderzoek van zo’n acht jaar geleden dat alleen over vrouwen uit Afrika ging en niet over Westerse vrouwen. De influencer heeft de video verwijderd na onze reacties, maar zonder enige rectificatie. Dat zouden we in de wetenschap eens moeten proberen.”
Huisarts Nadia geeft medisch advies via TikTok: 'Eendenbekfilmpje ging viraal'
De huisarts heeft ook meegemaakt dat er wel ernstige medische gevolgen waren door de desinformatie op TikTok. “Als je leest dat antibiotica slecht voor je is en je het daardoor niet slikt, kan dat zelfs levensbedreigend zijn. Dat heb ik al een keer meegemaakt. Iemand durfde de antibiotica niet te slikken door informatie op TikTok en raakte in een sepsis (bloedvergiftiging). Ik heb ook gezien dat een meisje van 19 jaar door TikTok geen anticonceptie slikte, maar deed aan temperaturen. Dat is geen betrouwbare anticonceptiemethode. Ze raakte ongewenst zwanger en moest naar een abortuskliniek.”
Veel jonge vrouwen gebruiken natuurlijke methoden als anticonceptie: 'Niet de juiste manier'
TikTok-gebruikers hebben nu vrij spel, vindt Van Rooijen. “Er is geen wet- en regelgeving die vertelt dat ze dingen niet mogen doen. Daardoor kan iedereen blijven roepen wat ze willen. Je kan nu binnen een paar dagen de hele wereld bereiken met een zogenaamde ‘oplossing’.”
Hij begrijpt dat mensen de influencers geloven. “Als je steeds dezelfde mensen ziet, krijg je een vertrouwensband, meer dan dat je een dokter tien minuten spreekt. Het is logisch dat je gaat geloven in een snelle oplossing van iemand in wie je vertrouwen hebt. Maar dat vertrouwen wordt geschaad, want het is onzin. Dat is heel zorgelijk.”
Prappers Media, een groot TikTok-bureau, kwam met het initiatief een account met artsen te starten om een betrouwbare bron op TikTok te bieden. “Ze benaderden longarts Wanda de Kanter en mij en we wilden meteen meedoen. Ik maakte zelf al video’s op sociale media om medische informatie te geven. Eerst vond ik sociale media niks, maar toen dacht ik er toch over na door alle vragen van mensen in de spreekkamer. Ik vind dat wij de verantwoordelijkheid hebben om de juiste onderbouwde kennis te delen. Mensen kunnen vervolgens zelf de beslissing maken voor een lang en gelukkig leven, maar kunnen zich dan wel baseren op de juiste kennis.”
De Kanter en Van Rooijen gingen met Prappers Media in gesprek. “We hebben een groep van acht artsen verzameld, zoals een dermatoloog, radioloog, cardioloog en internist. We hebben veelvoorkomende misvattingen verzameld op basis van de vragen die we in onze spreekkamers krijgen. Daar zijn we mee begonnen. Iedere arts heeft tien tot twintig video’s gemaakt. We zijn nu een week onderweg en hebben al ruim 6000 volgers. Het slaat aan. We krijgen heel veel positieve reacties.”
Jongen (11) overlijdt aan hartstilstand na TikTok-challenge: 'Hij had een hart van goud'
De dokters ontvangen ook enkele negatieve reacties. “We hebben een eed afgelegd dat we beloven mensen niet te schaden met onze informatie. Dat is niet voor niks. Die eed wordt online zwart gemaakt, zo zouden we niet doen wat we beloven en niet weten wat we zeggen. Waarom komt er niet een eed of regelgeving voor influencers en bedrijven om te zorgen dat ze het goede doen? Voor hen bestaat dat nu niet en ze verdienen er ook nog aan. Hoe kan dat?”
Van Rooijen is ook persoonlijk zwart gemaakt. “Ik was een paar maanden geleden te zien bij Radar. Wetenschappers en dokters hebben video’s van influencers over medische onderwerpen bekeken en hun oordeel gegeven. 40 procent bleek pure onzin en in potentie schadelijk. De andere 60 procent was ook vrijwel onzin, maar niet direct schadelijk. Dat was heel inzichtgevend. Dit schaadt als je het mij vraagt tot in het rechtmatigheidsprincipe. Ik hoop dat de overheid hun verantwoordelijkheid hierin kan nemen. De overheid is wettelijk verplicht aan gezondheidsbescherming te doen. Ik hoop dat ze dit praktische uiting gaan geven, zoals ons kanaal supporten. Zo kunnen wij met z’n allen een betrouwbare boodschap blijven delen.”
Voor nu plaatsen de artsen nog video’s over onderwerpen uit hun praktijkervaring, maar ze staan open voor de reacties die de content oplevert. “We willen hierbij een maatschappelijke discussie opengooien. Wat zijn de vragen uit de maatschappij? Dan gaan we daar nieuwe video’s over maken.” De TikTokkende dokters krijgen allerlei verschillende vragen. “Over blaasontsteking, anticonceptie, afvallen: het varieert heel erg. Als er genoeg vraag is, dan kunnen we het nog lange tijd volhouden. ”
Wat Van Rooijen betreft doen nog meer artsen mee met Dokters Vandaag. “Zijn er meer gespecialiseerde vragen, dan kunnen we een specialist vragen om video’s te maken. We geven al veel informatie op websites als thuisarts.nl en moetiknaardedokter.nl, maar dit komt tegenwoordig onvoldoende over naar mensen toe omdat ze liever filmpjes kijken dan geschreven tekst. Binnen één of twee minuten informatie zien in een video is wat men nu wilt. Dus wij kunnen niet achterblijven.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Zorgen om afname anticonceptiegebruik onder jongeren: 'Ze zien misinformatie over hormonen'
