‘Sporen van de Oorlog’

De grootouders van Annemieke Akkermans zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog actief binnen het Haags communistisch verzet. Ze worden uiteindelijk verraden, opgepakt en gevangen gezet. Als ze onverwachts vrijkomen, wordt dat gezien als verdacht door hun voormalige kameraden. Vervolgens wordt opa Piet, en later ook oma Kitty, gevangen gezet tussen landverraders en NSB’ers.

Akkermans is twaalf wanneer haar oma overlijdt. Haar opa is jaren daarvoor al overleden. Thuis wordt wel gesproken over haar grootouders, maar veel weet ze niet over hen. “Ik wist dat wat ze meegemaakt hadden heftig was, maar hoe het exact zat? Geen idee. Het ging ook vaak alleen maar over mijn opa. Ik wilde weten hoe het met mijn oma zat.”

Den Haag

Ze keert daarom voor het MAX-programma Sporen van Oorlog terug naar Den Haag, waar haar familie vandaan komt. Zelf woont ze inmiddels al jaren in Berlijn. “Het was heel bijzonder om langs plekken te gaan die een rol speelden in hun geschiedenis. We begonnen bij een tante, zij had een kist vol documenten van mijn grootouders. Ik wist wel dat die kist er was, maar had hem nooit gezien. Die inhoud zien, zoals prachtige handgeschreven liefdesbrieven, hakte er flink in.”

Ze komen vervolgens bij het stadsarchief, waar ze meer informatie krijgt over wat voor vrouw Kitty was. “Die vrouw kon mijn oma zo goed voor me invullen. Ze vertelde over dat ze mijn vader, haar kind, Petja wilde noemen. Dat is Russisch en staat voor kleine Pjotr. Toen mijn opa aangifte wilde doen bij de gemeente werd hem aangeraden een andere naam te kiezen. De Duitse bezetter joeg op communisten. Oma koos voor de naam Pieter, maar mijn vader bleven ze Petja noemen uit verzet.”

Oranjehotel

Later bezoekt ze ook het Oranjehotel in Den Haag, waar tussen 1940 en 1945 ruim 25.000 mensen gevangen zaten wegens bijvoorbeeld verzet of ongehoorzaamheid. Opa Piet zat daar opgesloten, nadat hij werd gepakt tijdens razzia’s. “Oma dook onder, maar ze werd begin 1943 gearresteerd vanwege het verbergen van pistolen. Zij kwam ook in het Oranjehotel te zitten, in een veel te kleine vrouwencel. Dankzij het programma weet ik nu dat de kans groot is dat ze van elkaar wisten dat ze er samen zaten.”

Tegen het eind van de oorlog zijn ze beiden vrij, maar niet veel later worden ze toch weer opgesloten. Deze keer in de kelder van de Amsterdamse Munt. “Ze zagen opa als verrader omdat hij onverwacht vrijkwam. Zelfs als ze daarna worden vrijgesproken, wordt Piet in 1946 wéér onterecht vastgezet in het Oranjehotel. Daar zit hij tussen de landverraders, NSB’ers en voormalige SS’ers. Dat onrecht maakt mij zelfs nu nog boos.”

Moed en liefde

Het duurt nog tot eind 1947 voordat er volledige vrijspraak komt voor Piet. “Mijn opa is uiteindelijk op 58-jarige leeftijd overleden. Door de oorlog is hij vroeg oud geworden. Excuses van de Nederlandse overheid zijn er nooit gekomen. Hopelijk komt dat er nu alsnog. Ik heb de minister van Justitie aangeschreven.”

Akkermans is dankbaar dat ze dankzij het programma meer te weten is gekomen over haar geschiedenis. “Ik vond het in het begin heel heftig en intensief, maar ik had er meteen een goed gevoel over. We kunnen veel leren van het verhaal van mijn opa en oma. Je hoeft niet altijd meteen op de barricade te springen, als je maar probeert aan de goede kant te staan. En als ik dan het verhaal van mijn opa en oma zie, blijkt dat hoop, liefde en moed toch het allerbelangrijkste zijn.”

Je kijkt Sporen van de Oorlog vanaf 24 maart iedere vrijdag rond 22.20 uur op NPO2. De uitzending met Annemieke zie je op 14 april. Aflevering gemist? Je kijkt ze hier terug.

PREMIUM | 'Ze denken dat als je vlucht voor oorlog, je alles maar te accepteren hebt'Lees ook