Shell

De zaak tegen Shell werd aan gespannen door Milieudefensie. Het bedrijf moet de CO2-uitstoot in 2030 netto met 45 procent hebben verminderd ten opzichte van 2019, luidt het vonnis. Ook moet Shell ervoor zorgen dat haar leveranciers en klanten hun uitstoot met hetzelfde percentage omlaag brengen. Dit is veel meer dan het bedrijf zelf van plan was. Maar de rechtbank noemde dat klimaatbeleid “niet concreet” en “vol met voorbehouden.”

Volgens de rechtbank dreigt Shells huidige beleid in de toekomst “gevaarlijke klimaatverandering” te veroorzaken. En dat is nieuw, schrijft de NRC. Eerdere rechtszaken tegen oliemaatschappijen gingen over de verantwoordelijkheid voor de schade die zij in het verleden al met hun beleid hadden veroorzaakt.

Lees ook
Tim Hofman roept op brief te sturen naar Willem-Alexander: ‘Weg met titel Koninklijke Shell‘

Shell zei dat de uitspraak niet veel aan de globale uitstoot zal veranderen, omdat andere bedrijven dat gat dan zullen opvullen, schrijft De Volkskrant. Maar de rechtbank wees het bedrijf steeds op haar eigen verantwoordelijkheid om de mensheid tegen gevaarlijke klimaatverandering te behoeden.

Uitspraak

De rechter legt zo dus de verantwoordelijkheid over de toekomst niet alleen bij de politiek, maar ook direct bij het bedrijfsleven. Ook Shell moet zich houden aan het klimaatakkoord van Parijs. De vrijblijvendheid voor bedrijven is daarmee weg, zegt hoogleraar energie-economie Machiel Mulder in de Volkskrant. Advocaat Roger Cox – de pleiter van Milieudefensie – noemde de uitspraak woensdag daarom ook al “een keerpunt in de geschiedenis”.

Cox denkt dat de uitspraak grote consequenties kan hebben voor “andere grote vervuilers” over de hele wereld. Ook olie- en gasanalist Jos Versteeg zegt tegen de Volkskrant dat de uitspraak  ‘het begin van het einde’ kan betekenen voor fossiele maatschappijen. Hij voorziet dat dit wereldwijd milieuorganisaties zal aanmoedigen bedrijven voor de rechter te slepen.

Lees ook
Hoge Raad doet uitspraak in klimaatzaak Urgenda: dit wil je weten

Deze uitspraak zou zo kunnen leiden tot “een centrale rol” voor rechters in het bepalen wie wel of niet verantwoordelijk is voor het klimaat, waarschuwde de advocaat van Shell al tijdens het proces. Rechters zouden “afgewogen” afspraken die de politiek met het bedrijfsleven maakt, kunnen onderbreken, schrijft De Telegraaf. Volgens de krant vragen ‘meerdere politieke partijen’ zich af of de rechter zo niet te veel ‘op de stoel van de bestuurder’ gaat zitten.

Mensenrechten

Daarnaast roept De Telegraaf de vraag op of bedrijven Nederland nu als een minder interessant land zien om zich te vestigen. Milieudeskundige Johan Vollenbroek denkt van niet.  “We zijn toch op weg naar een fossielvrije economie”, zegt hij in de krant. Als Nederlandse ondernemingen daarin voorlopers worden, zou dat hen juist een betere concurrentiepositie geven.

Door deze uitspraak is het klimaat een mensenrechtenkwestie geworden, concludeert de NRC. Milieudefensie vindt een stabiel klimaat een mensenrecht en wilde hier tijdens het proces dan ook een beroep op doen. Maar het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens beschrijft alleen de rechten binnen de relatie tussen overheden en burgers, oordeelde de rechtbank.

Lees ook
Jongeren hebben meer zorgen over het klimaat dan hun (groot)ouders

Toch kunnen de mensenrechten vanwege hun “fundamentele belang” voor de samenleving “wel een rol” spelen in rechtszaken tegen bedrijven, zegt de rechtbank. Dat de mensenrechten hier worden “gebonden aan een klimaatverplichting” is opvallend, zegt klimaatjurist Laura Burgers in de NRC. 

CO2-uitstoot Shell

Toch heeft de milieuorganisatie niet alles gekregen wat ze wilde, benadrukt De Volkskrant. Hoewel Milieudefensie eiste dat Shell de CO2-uitstoot met een absoluut percentage vermindert, besloot de rechter tot een netto percentage. Volgens Machiel Mulder, hoogleraar energie-economie, geeft dit Shell veel mogelijkheden én vrijheid om de CO2-uitstoot weer te compenseren. Dit kunnen ze bijvoorbeeld doen door CO2 op te slaan of bomen aan te planten. “Als ze dit voortvarend doen, kunnen ze door met olie- en gaswinning.”