Als je hairextensions in Nederland koopt, kunnen ze afkomstig zijn uit Chinese strafkampen. ‘Ik zag daar kaalgeschoren vrouwen’, vertelt een getuige.
Duizenden dwangarbeiders werken in de Oeigoerse regio Xinjiang aan haarproducten, blijkt uit research van onderzoeksjournalistiekplatform Investico, LINDA.nl en De Groene Amsterdammer.
We vroegen bezoekers van LINDA.nl recent naar hun beautyroutine. 2 procent van de 3661 deelnemers zeiden dat ze (soms) hairextensions gebruiken. Van die 91 vrouwen dragen 83 menselijk haar.
“Buiten mijn lelijke huid heb ik weinig haar, daarom heb ik extensions in”, verklaart één van de bezoekers. Een ander vertelt dat dat best prijzig is: “Ik denk eigenlijk dat ik boven de 100 euro per maand uitkom.”
Als je hairextensions van mensenhaar draagt, bestaat de kans dat je rondloopt met haar van een Oeigoer die het gedwongen heeft afgestaan. China onderdrukt de Turkssprekende moslimminderheid al jaren.
Aziatisch mensenhaar is populair, omdat het dik, sterk en steil is. Het wordt in elke kleur geverfd, dus ook blond haar kan Aziatisch zijn.
Geverfde hairextensions in China, 2014. Fotobron: AFP
Je vindt haarstukken in Nederland bij kappers, kleine speciaalwinkels en via AliExpress. Vooral mensenhaar wordt steeds populairder.
Sterren als de Kardashians dragen ellenlange extensions van menselijk haar en promoten die actief op social media. Kim krijgt de rest van haar leven gratis mensenhaar voor één Instagrampost, onthulde ze aan David Letterman.
De herkomst van mensenhaar is meestal onduidelijk. Van Indiase tempels tot Pakistaanse vuilnisbelten, Russische gevangenissen tot gedwongen afgifte in Venezuela in ruil voor eten of medicatie. Meestal komt het uit India en China.
Chinese plattelanders blijken tegenwoordig minder bereid om haar af te staan. Dus trekken handelaars steeds vaker naar Cambodja of Vietnam. En worden fabrieken verplaatst naar rurale Chinese gebieden, met lagere lonen en slechtere werkomstandigheden.
China heeft in de Oeigoerse regio Xinjiang honderden ‘heropvoedingskampen’ gebouwd om Oeigoeren tot Chinezen ‘om te vormen’. Ruim een miljoen Oeigoeren zitten in zulke kampen. China verdedigt de kampen en noemt het onderwijs.
Getuigen zeggen dat het haar van gevangenen wordt afgeschoren. Voormalig gevangene Mihrigul Tursun getuigde in 2018 voor het Amerikaanse Congres: ‘Ik werd op een hoge stoel gezet. Mijn handen en voeten werden vastgeklikt. Mijn hoofd werd kaalgeschoren.’
Een andere oud-gevangene getuigt: ‘Ze knipten ons haar af, nadat ze het door de tralies (van onze cel) hadden getrokken. We waren allen geboeid, geketend, en werden vaak geroepen voor het ondervragen. Het schreeuwen, smeken en huilen gaat nog steeds door mijn hoofd.’
Gelbinur Sidik gaf Chinese les in een vrouwenkamp. Ze woont nu in Nederland en bevestigt de getuigenissen. “Ik zag dat de vrouwen kaalgeschoren waren”, vertelt ze via de door Oeigoerse activisten opgerichte ngo Dutch Uyghur Human Rights Foundation.
“Ik vroeg iemand die ik ken bij de politie: wat doen ze met de haren? Want er zitten bijna tienduizend vrouwen in dit kamp. Die politieagent antwoordde: ‘Ja, ze worden allemaal kaalgeschoren. Wat ze doen met de haren? Wat denk je zelf? Ze sturen de haren naar het binnenland en maken er handel van, ze gaan pruiken maken en verkopen.'” Chinese haarfabrikanten spreken die bewering tegen.
Dwangarbeiders produceren in Xinjiang haarwerken voor de wereldmarkt. De producten komen waarschijnlijk ook in Nederlandse winkels terecht, concluderen onderzoeksjournalisten Eline Huisman en Linda van der Pol.
Cijfers tonen dat China zijn koppositie als exporteur van mensenhaar verliest, want de export vanuit Hongkong, Indonesië en Zuid-Korea rukt op. China exporteerde voor 890 miljoen dollar aan menselijk haar in 2018, ruim 77 procent van de wereldwijde echte haarexport. Dat is een stuk minder dan in 2013: toen was het 1,3 miljard.
China heeft moeite aan de wereldwijde vraag te voldoen. Strafkampen kunnen een lucratieve inkomstenbron zijn. “Het is nooit hard aangetoond dat de afgeschoren lokken van Oeigoerse gevangenen in de handelsketen terechtkomen, maar haar is te kostbaar om in de prullenbak te verdwijnen. De waarde ervan vertwaalfvoudigde de afgelopen tien jaar”, aldus Huisman en Van der Pol.
Er is een directe connectie tussen Xinjiang en Nederlandse kopers van haarstukken. Bijvoorbeeld via het Chinese bedrijf Emeda. Dat verkoopt haarstukken van menselijke wimpers tot extensions, en exporteert bijna een kwart daarvan naar Europa. De fabrikant exporteerde de afgelopen vijf jaar zeker zes vrachten haarstukken naar Nederland.
Een Emeda-woordvoerder vertelde op Radio Free Asia dat het een deel van de producten maakt met haar uit Xinjiang. Op deze Chinese site kun je nog steeds mensenhaar uit Xinjiang van Emeda bestellen:
Bron: hairfactorycn.com, 29-11-2020
Als consument is lastig te achterhalen waar een haarproduct precies vandaan komt. Emeda drukt op aanvraag een ander logo op de verpakking. Het bedrijf heeft nog niet gereageerd op een verzoek om een reactie.
Emeda is niet de enige die mensenhaar aan Nederland levert: AliExpress verkoopt wereldwijd elke twee seconden een pruik, meldde moederbedrijf Alibaba in 2018 via staatsmedia. Nederland is volgens Alibaba een van de zes grootste importeurs van Chinese pruiken, samen met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
De Amerikaanse douane confisqueerde in de zomer een scheepslading uit Xinjiang met bijna dertien ton aan mensenhaar, ter waarde van 800.000 dollar.
CBP detained a shipment of nearly 13 tons of hair products suspected of being produced by forced labor. The shipment, originating in Xinjiang, China, was detained in accordance with a Withhold Release Order. ➡️ https://t.co/QwWHLusKDf pic.twitter.com/zRDndtgAIE
— CBP (@CBP) July 2, 2020
Een manager van een haarfabriek in Xinjiang, die ladingen kwijtraakte aan de VS, zegt in een Chinese staatskrant dat die confiscaties onzin zijn. Wie beschuldigingen uit over de haarfabrieken noemt hij ‘gek en onwetend over de industrie’.
Mensenhaar uit Xinjiang kan in Nederland zo langs de douane. ‘Onze organisatie heeft geen taak op het gebied van producten gemaakt onder dwangarbeid’, antwoordt een woordvoerder. ‘Er vinden daarom geen controles plaats op dit onderwerp.’
Dat verandert pas als de douane een gerichte opdracht krijgt. Ministers Blok van Buitenlandse Zaken en Kaag van Handel en ontwikkelingssamenwerking zeggen dat bedrijven zelf verplicht zijn ‘maatschappelijk verantwoord’ te ondernemen.
Dit onderzoek kwam tot stand met steun van het Fonds van Bijzondere Journalistieke Projecten (fonds BJP.nl).
Lees ook
China dwingt onderdrukte Oeigoerse vrouwen tot abortus en sterilisatie
Tiener vraagt aandacht voor Chinese moslimkampen in viral make-up tutorial
In januari demonstreerde Khloe Kardashian een speciale kamer voor haar haarstukken:
In de podcast Speurwerk vertellen Huisman en Van der Pol over het onderzoek, hun onderzoeksmethoden en dilemma’s waar ze tegenaan liepen.
