D66 presenteerde vrijdag 13 november een plan om bij een abortus de bedenktermijn van vijf dagen te schrappen. D66-kamerlid Pia Dijkstra noemt de maatregel “onnodig en betuttelend”.
Hoe is deze bedenktermijn tot stand gekomen en waarom is het wellicht tijd voor een update?
In de Wet afbreking zwangerschap staat sinds 1984 vastgelegd dat een vrouw verplicht vijf dagen bedenktijd heeft vanaf het moment dat ze een (huis)arts contacteert met een verzoek tot abortus.
De Rijksoverheid zegt hier het volgende over: “Dit is omdat u vrijwillig en welbewust moet kunnen kiezen voor een abortus. Ook moet de behandelend arts er zeker van zijn dat uw keuze vrijwillig en weloverwogen is.”
Eline Dalmijn werkt bij de Stichting Fiom, een organisatie die hulp en kennis biedt bij ongewenste zwangerschap, en vertelt hoe zij de voorgestelde wetswijziging ziet.
Dalmijn: “Je hebt grof gezegd twee groepen vrouwen. Eerst heb je de vrouwen die zelf een beslissing maken en hun weg naar de kliniek vinden. Daarnaast heb je de grote groep vrouwen waar we bij Fiom vooral mee werken. Zij vinden de keuze moeilijker en ondervinden soms psychosociale klachten na een abortus. Van die tweede groep vindt zeventig procent van de vrouwen de bedenktermijn juist fijn. Zij ervaren dat het hen geholpen heeft.”
Bij deze groep vrouwen is extra bedenktijd dus van toegevoegde waarde. Toch noemt Dalmijn het achterhaald dat deze termijn in de wet vastgelegd staat op vijf dagen. “In 1984 was het een extra vangnet om ervoor te zorgen dat vrouwen deze keuze niet luchtig maakten. We weten inmiddels écht wel dat geen enkele vrouw hier luchtig over denkt.”
Volgens Pia Dijkstra kunnen vrouwen die ongewenst zwanger zijn heel goed zelf bepalen hoe lang zij moeten nadenken over een abortus. Ook Anneloes* (45) is fervent tegenstander van de vijf dagen bedenktijd. Zij kwam er na acht weken achter dat ze zwanger was, maar wist het meteen zeker: ze wilde een abortus.
“De vader en ik hadden geen contact. Het was een vervelende man die me stalkte en ik wilde zo snel mogelijk af van alles wat met hem te maken had. Ik hoorde toen pas van de vijf dagen bedenktijd en ik vond het verschrikkelijk. Ik was dus nog vijf extra dagen bewust ongewenst zwanger. Het waren de langste dagen van mijn leven, ik heb alleen maar in bed liggen huilen.”
“Je stapt de drempel van zo’n kliniek over als je al een besluit hebt genomen, het is geen vlaag van verstandsverbijstering. Ik denk dat we in het abortusproces de vrouwen zélf, en hun artsen, niet moeten onderschatten. Een voorgesprek is verstandig, maar de arts moet dan ook op dat moment zelf kunnen bepalen of het goed zit. Dat moet niet vaststaan in een statische wet.”
Dat is ook precies waar dit nieuwe wetsvoorstel om draait: het afschaffen van die verplichte vijf dagen en meer verantwoordelijkheid geven aan de vrouw in kwestie en haar arts. Dalmijn: “Het idee is dat zij samen gaan kijken wat een goede termijntijd is om de behandeling in te zetten. Een arts heeft altijd de plicht om er zeker van te zijn dat de vrouw achter haar keuze staat en weet wat die inhoudt. Als dat zo is, ben je er. Bij de een zal het zo snel mogelijk kunnen, de ander heeft misschien wat langer nodig.”
“Wij zijn vooral heel benieuwd hoe een nieuw systeem vormgegeven zal worden. Is één contactmoment altijd voldoende? Dat is een goede vraag voor klinieken en abortusartsen: hoe denken zij dat dit er in praktijk uit gaat zien? Ik hoop dat hier niet alleen door professionals naar gekeken wordt, maar ook met de vrouwen zelf.”
Dalmijn begrijpt heel goed dat Anneloes, en vele vrouwen met haar, de vijf-dagen-regel als betuttelend ervaren. “De keuze van Anneloes stond echt vast, maar haar proces werd onnodig geremd door de regel. Ik snap dat dit enorm naar is. Tegelijkertijd kom ik óók veel vrouwen tegen die wel baat hebben bij die paar dagen extra tijd. Ik denk dat het anno 2020 vooral maatwerk moet zijn. Geen vaste regel.”
“Het kunnen nemen van een weloverwogen keuze moet voorop staan. Dat is altijd het belangrijkste. Men moet zich ook beseffen dat je dat niet per se kunt afdwingen met een verplichte termijn van vijf dagen. Er moet meer oog zijn voor het keuzeproces van de vrouw zelf, wat voor háár op dat moment het beste is.”
*Wegens privacyredenen is de naam van Anneloes gefingeerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.
Lees ook
Actiegroep start nieuwe abortus-campagne: ‘Wij zijn voor keuze’
