Suheyla vertelt over de (gevaarlijke) situatie waar Turkse trans- en queervrouwen nu in verkeren.

Arrestatie in Istanbul

Nota bene tijdens Internationale Vrouwendag – dat een viering voor alle vrouwen zou moeten zijn – werden vier transvrouwen in Istanbul opgepakt. Dat gebeurde nadat ze zich op het podium hadden uitgesproken over de aanhoudende onveiligheid die trans- en queerpersonen in het land ervaren.

Rukan, Hejar, Gunes en Yıldız verlieten na hun dappere toespraak het podium en verenigden zich met hun vrienden. Nadat ze nietsvermoedend in een taxi stapten, bleek dat ze achtervolgd werden door de politie. Ze werden in de boeien geslagen en naar het huis van bewaring gebracht. 

Niet alleen hun trans-, maar ook Koerdische identiteit heeft bijgedragen aan de arrestatie, zo vertellen de vrouwen me. Tijdens hun optreden droegen ze traditionele Koerdische kleding, wat óók een reden is om hen te discrimineren.

Strijdbare hashtag

Tijdens de gebeurtenis weten omstanders zich geen raad. Ze moeten toekijken hoe de vrouwen door de agenten meegenomen worden. Een van de vrouwen roept nog net wat voordat ze wegrijden: “Laat ons niet alleen”. De groep roept daarna de hashtag #Sizi bırakmayacağız, wat ‘wij laten jullie niet alleen’ betekent, in het leven. Het levert de nodige aandacht op social media op.

Fotograaf Cansu Yildiran legt de arrestatie vast. Even later spreek ik met een vriendin van haar. Zij houdt mij op de hoogte van wat er ter plekke gebeurt en vertelt welke oorzaken ten grondslag aan het probleem liggen. “Het is belangrijk om je te verdiepen in de Boğaziçi protesten, deze hebben een duidelijke link met wat er dit weekend gebeurd is.”

Lees ook
Stem bewust: déze site laat zien welke politieke partijen LGBTQ+-vriendelijk zijn

De studierichting LHBTI wordt opgeheven

De vriendin doelt op de opstanden die begin januari plaatsvonden. Honderden studenten van de Boğaziçi Universiteit in Istanbul spraken zich toen uit tegen de aanstelling van Melih Bulu, een nieuwe rector. De conservatief-rechtse Bulu is onderdeel van de regerende politieke partij en werd van ‘buitenaf’ benoemd. Toch hadden de protesten een averechts effect: naderhand werd de studierichting LHBTI op de Universiteit opgeheven.

Queer-en trans personen zijn in Turkije niet rechtelijk beschermd

Nergens in Europa vrezen trans-en queer vrouwen zo voor hun leven als in Turkije en wereldwijd staat het land op nummer 9 als het gaat om het aantal jaarlijkse transfobe moorden. Artikel 10 van de grondwet gaat over gelijke behandeling en bevat een lange lijst van gemarginaliseerde groepen die hier recht op hebben. Queer-en trans personen staan niet op die lijst, en zijn dus ook niet rechtelijk beschermd.

Dit soort zorgt voor een onveilig werkklimaat. Veel trans-en queer mensen hebben nauwelijks toegang tot de reguliere arbeidsmarkt, en zijn daarom genoodzaakt hun geld te verdienen in gevaarlijke circuits. Zij werken veelal als sekswerkers of artiest in nachtclubs die nu tijdens de pandemie allemaal gesloten zijn.

Lees ook
Biden maakt einde aan omstreden verbod op transgenders in Amerikaanse leger

Niet voor het eerst

Het is niet de eerste keer dat een protestdag uitloopt op een drama. In 2016 loopt de Gay Pride week af met een horrorscenario: trans activist Hande Kader wordt koelbloedig verkracht en vermoord achtergelaten aan de rand van de weg. Met haar dood sterft ook de hoop voor een gelijkwaardige toekomst. 

Na Hande’s overlijden is er even sprake van politieke druk. Een politicus als Canan Kaftancioglu spreekt zich openlijk uit tegen het falende beleid van de overheid. Maar veel bijval krijgt ze niet, waardoor de situatie onveranderd blijft. Sinds drie jaar zijn pride weeks in Ankara zelfs verboden, nadat de overheid lhbti activisten als terroristen bestempeld heeft.

Ook de Nederlands Turkse queer community maakt zich zorgen over de gebeurtenissen in Turkije

Ik spreek met Berksun Cicek, oprichter van Klauw collective, een organisatie voor en door queer jongeren van kleur. “Istanbul heeft de potentie om een queer paradijs te zijn, niet alleen in de underground scene maar overal. Het is pijnlijk om te zien hoe onze zussen daar behandeld worden en hoe hard de situatie achteruit lijkt te gaan.”

Ze vervolgt: “Maar ook in Nederland lopen queer en trans personen van kleur aanzienlijk meer gevaar. Zo moeten we het verhaal van Ozge Bilir, die vorig jaar vermoord werd, niet vergeten. Doordat er zo’n taboe op heerst, ook in Nederland, worden deze verhalen niet in ons collectief geheugen opgeslagen. Heel veel mensen weten niet eens hoe ernstig het gevaar daadwerkelijk is”.

De politie lijkt daarmee te willen zeggen dat opkomen voor je rechten zal je duur komen te staan

Even terug naar Rukan, Hejar, Gunes en Yıldız. Later die zondagmiddag krijg ik een berichtje van de vriendin. Ze zijn vrijgelaten, zo blijkt. Even zijn we overspoeld met een gevoel van hoop, gaat het dan toch echt beter worden? Maar dan worden we weer wakker, want hoewel de gevangenisstraffen omgezet zijn in huisarresten en een vliegverbod van enkele maanden getuigd dat natuurlijk nog steeds van ongelijke behandeling.

De politie lijkt daarmee te willen zeggen dat opkomen voor je rechten je duur zal komen te staan. Daarom pleit ik ervoor om de leus die vrienden van de slachtoffers dit weekend bedachten te blijven herhalen, zeker deze week: wij laten jullie niet alleen.

Wat jij kunt doen om de lhbtiqa+ community in Turkije lokaal te ondersteunen?
Laat je informeren door mensen die lokaal gevestigd zijn of direct contact hebben met de lokale bevolking. Zij weten, anders dan wij, wat er exact gebeurt en wat er internationaal gezien nodig is om de situatie te verbeteren. Organisaties die je kunt volgen: Ünikuir Lgbti+ Derneği, Velvele, HEVI LGBTI+, HDK LGBTI+ Meclisi LGBTI Equal Rights Association for Western Balkans and Turkey. 

En tot slot: spreek je uit! dit weekend is wederom bewezen dat massaal protest werkt. Onze digitale wereld staat toe dat we binnen no time verbonden zijn met elkaar en onze stem kunnen laten horen.