Als het aan de zelfbenoemde TikTok-psychologen ligt, hebben we allemaal ADHD en zitten we allemaal ergens in het autistische spectrum. Bemoeilijkt zelfdiagnose via het videoplatform het werk van psychologen?
“Het kan ook de start van iemands proces zijn, waarna ze professionele hulp gaan zoeken”, vertelt psycholoog en praktijkondersteuner Fien Galama (30) aan LINDA.meiden.
Op TikTok vliegen de psychische diagnoses je om de oren. Als je van een opgeruimd huis houdt, heb je meteen OCD. Ben je een warhoofd, dan heb je ADHD en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Het klinkt allemaal erg aannemelijk uit de monden van leeftijdsgenoten, maar wat vinden psychologen hiervan? LINDA.meiden vraagt het aan psycholoog Fien Galama.
“Ik heb er in mijn werk niet zozeer last van dat mensen met eigen diagnoses binnenkomen, maar ik zie het wel steeds vaker gebeuren”, zegt ze. “Het maakt het werk aan de ene kant makkelijker, want iemand heeft eigen research gedaan naar waar ze zeggen aan te lijden. Dat is fijn, want ik juich onderzoek altijd toe. Het wordt wel lastig als iemand eenmaal een beeld van zichzelf heeft en zich gaat identificeren met elke klacht van dat ziektebeeld. Als een cliënt zegt dat-ie een burn-out heeft, gaan we eerst kijken of dat zo is. Of dat het misschien een depressie is.”
Galama gaat altijd met haar cliënt op onderzoek uit. “Misschien blijkt iemand wel ongediagnosticeerde ADHD te hebben, wat een grote factor kan zijn voor depressie. Als je eerst de ADHD-klachten aanpakt, kunnen die van de depressie minder worden.”
Als je voor het eerst aanklopt bij een psycholoog kun je naast intakegesprekken ook vragenlijsten verwachten. “Ik werk vanuit een wetenschappelijke basis zodat we een therapievorm toepassen die echt nodig is. Ik ga daarbij niet alleen af op een eigen diagnose van een cliënt.”
Maar de psycholoog wil voorkomen dat een client zich niet serieus genomen voelt. “Ze hebben waarschijnlijk lang onderzoek gedaan en veel gelezen op Google of TikTok. Dat neemt niet weg dat je vroeger bij een zoekopdracht naar hoofdpijn, te lezen kreeg dat je een tumor had. Dat geldt nu ook op TikTok. Om het uit te sluiten, onderzoeken we het samen.”
Psycholoog Sabine (31) ging zelf in therapie: 'Ik vond de eerste stappen in de behandelkamer verschrikkelijk'
Tegenwoordig kan iedereen zich online een psycholoog noemen zonder daar daadwerkelijk voor gestudeerd te hebben. Dat er informatie gedeeld wordt, ziet Galama als iets positiefs. “Het is fijn dat mensen geïnformeerd zijn en er content is die ze tot zich kunnen nemen over iets waar ze mogelijk last van hebben. Online is er een community van mensen die elkaar wil helpen en je het gevoel wil geven dat je ergens bij hoort. Alles wat jij voelt is daar oké en dat is heel mooi. Beschikbaarheid tot dit soort informatie kan ook de start van iemands proces zijn, waarna ze professionele hulp gaan zoeken.”
Dat gezegd hebbende weet Galama dat er op TikTok rijkelijk gestrooid wordt met diagnoses door niet-professionals. “Zij hoeven geen regels of richtlijnen volgens de ethische psychologie te volgen. Iedereen kan contextloos een video maken met ‘Doe deze drie dingen als je een angststoornis hebt’. Dat kan gevaarlijk zijn. De keerzijde van TikTok en verkeerde informatie verspreiden, is dat je mensen juist afwendt van therapie of hulp zoeken.”
Informatie over psychische aandoeningen zorgt er ook voor dat het taboe dat erop rust doorbroken wordt. “Mensen praten veel makkelijker, delen meer, gaan naar een therapeut. Het is niet meer eng of raar of nieuw. En dat terwijl er bij de oudere generaties nog veel schaamte bij komt kijken.”
Vrouwen met ADHD krijgen vaak pas op latere leeftijd de diagnose: 'Beschadiging ligt dan op de loer'
Door de beschikbare content worden ook termen uit de psychologie te pas en te onpas gebruikt. Al is dat niet iets wat Galama vaak hoort tijdens haar afspraken. “Ik zie wel veel op social media dat iemand die ruzie heeft met een vriendengroep een borderliner wordt genoemd. Of dat een ex altijd een narcist is. Dat kan helemaal niet, want maar 0,6 tot 6 procent van de wereldbevolking is narcist. Het kan niet zo zijn dat in elk klaslokaal er minstens één zit.”
Ook bij angst- en paniekstoornissen worden er snel labels geplakt. “Dan wordt zoiets dagelijks als dagdromen ineens ‘derealisatie’ genoemd en dan wordt het groot en naar. Op die manier verlies je in hoeverre iemand echt een ziektebeeld te pakken heeft.” Het is dus een kwestie van de termen bespreken en in de juiste context plaatsen.
Galama zit zelf ook op TikTok (en Instagram) met haar account De Angstpsycholoog (@deangstpyscholoog). Hier diagnosticeert ze niet, maar biedt ze kortdurende behandeling en coaching aan op het gebied van angsten. Ze vertelt hoe ze erop kwam om hiermee te beginnen.
“Toen ik 21 was werd ik gediagnosticeerd met een angststoornis. Ik heb daar therapie voor gekregen en raakte geïnspireerd door psychologie waardoor ik dit ben gaan studeren. Mijn hele leven heb ik daar interesse in gehad. Ik heb zo veel geleerd over angsten, het gedrag van mensen én ook van mezelf, dat ik dacht: hier wordt te weinig mee gedaan.”
Dat is de reden dat Galama zich nu richt op millennials en Gen Z; generaties die met veel angst- en burn-outklachten rondlopen. (Volgens onderzoek van het RIVM, uit 2021, loopt 1 op de 11 mensen met angstklachten rond. GGZ-nieuws schat dit zelfs op 1 op de 5 mensen.)
Door naast behandelingen ook informatie aan te bieden, hoopt Galama juist hen te bereiken via de platformen waar ze vaak op zitten. “Een groot deel van mijn werk is het geven van psycho-educatie. Dus het echt informeren en leren over mental health. Dat is bij mij veel op een makkelijke manier uitleggen over de psychologie zodat anderen het kunnen begrijpen.
Dit bericht op Instagram bekijken
Misha (32) heeft overgeefangst: 'Ik heb tien jaar in therapie gezeten'
