En dat beïnvloedt dan weer de manier waarop we met z’n allen naar (duurzaam) gewichtsverlies kijken, vertelt de auteur van het boek Knap voor een dik meisje.

Schadelijke insteek

Tatjana viel zelf tientallen kilo’s af in het programma Obese, waar mensen een jaar lang worden gevolgd in hun strijd tegen overgewicht. Naast Obese zijn er nog talloze andere, vergelijkbare shows, waarin (extreem) gewichtsverlies centraal staat. In het Amerikaanse My 600-lb Life werken kandidaten zelfs toe naar een operatieve ingreep, omdat die stap het ‘laatste redmiddel’ zou zijn.

Alleen al die insteek vindt Tatjana hartstikke schadelijk, zo vertelt ze. “Dit is geen duurzaam narratief. Zulke programma’s zijn altijd op de korte termijn gericht, waarbij je in een snelle tijd heel veel moet afvallen. Ondertussen wordt er niet naar de achterliggende factoren gekeken. Misschien heeft iemand wel een verstoorde relatie met eten of zijn of haar lichaam, of andere achterliggende psychische problemen waardoor-ie veel is gaan eten.”

Gevaarlijk

Een maagoperatie werkt bijvoorbeeld niet voor iedereen, zo licht ze toe. “Ik ben zelf dik vanwege een genetisch defect. Een operatieve ingreep zou dus niet de oplossing zijn, want ik voel daarna nog stééds geen verzadiging door de samenstelling van mijn cellen. Hoewel zo’n operatie op televisie als ‘de laatste kans’ wordt geportretteerd, kan het voor sommige mensen juist heel gevaarlijk zijn. Als je een eetbuistoornis hebt, is die ook niet opeens verdwenen na een lichamelijke ingreep.”

Dit soort programma’s voeden daarmee het idee dat er een quick fix is, terwijl het realiseren (én volhouden) van langdurige levensstijlveranderingen veel belangrijker is. Daarnaast is afvallen een complex proces dat voor iedereen anders verloopt. “Er zou daarom veel meer aandacht moeten zijn voor de achterliggende – ook mentale – factoren. In televisieprogramma’s wordt nooit gekeken naar hormonale en/of genetische factoren, medicatiegebruik, langdurige stress of weinig slapen. Dat zegt ook: zo lang je maar wilskracht hebt, val je moeiteloos af. Een eenzijdig beeld, natuurlijk. Het is veel complexer dan dat.”

Een tegenbeweging

Gewichtsverlies werkt dus voor iedereen anders, terwijl televisieprogramma’s één leidraad presenteren. “Daarnaast maakt veel afvallen je leven lang niet altijd beter, gelukkiger en succesvoller. We zijn allemaal met dat idee opgevoed, maar dat gaat echt niet altijd op. Dat stigma blijft helaas mede in leven door dit soort programma’s. Van mij zouden ze echt mogen verdwijnen, tot er een alternatief verschijnt waar wel nuance in te vinden is.”

Lees ook
‘Obese’-deelnemer Tatjana werd niet gelukkiger toen ze 60 kilo afviel

Tatjana kijkt ze zelf dan ook niet. “Voor mij werkt het soms triggerend, en ik denk dat ik niet de enige ben. Mocht jij dit nou ook ervaren: volg dan mensen op social media die je wel een goed gevoel over je proces geven. Dergelijke televisieprogramma’s zullen er waarschijnlijk altijd blijven, dus creëer voor jezelf een tegenbeweging. Een gezonde blik op je lichaam begint bij een ander geluid waar jij je wél prettig bij voelt.”