‘De laatstgezien-status en twee blauwe vinkjes: als je dacht dat WhatsApp jou al genoeg sociale druk oplegde, heb je het mis. WhatsApp komt nu namelijk met een nieuwe privacy instelling: de online-status.
LINDA.meiden stagiaire Sanne voelde zelf ook veel druk door de instellingen, maar haar vriendinnen juist niet. Ze belde met psycholoog Sabine Klaver over waarom dat verschil zo groot is.
Toen ik een paar maanden geleden besloot dat ik klaar was met de stress die Whatsapp mij gaf, heb ik al mijn privacy-instellingen naar privé gezet. Dat houdt in dat niemand meer kon zien of ik iets had gelezen of wanneer ik voor het laatst online was geweest. Niet dat ik iets te verbergen had, maar omdat ik zélf gek werd van afgeleverd staan zonder reactie.
Ook de nieuwe privacy instelling waarbij je ervoor kunt kiezen of mensen zien of je wel of niet online bent heb ik nu uitgezet. Ik heb namelijk een WhatsApp groep met alleen mezelf (triest of handig, kies maar) waarin ik notities zet voor mezelf. Ik zit daar vaak uren in te kijken, waardoor ik dus ook uren op online sta. Ik ben dan wel ‘online’ maar niet per se beschikbaar voor appjes van anderen.
Ik weet nog dat ik, toen ik de blauwe vinkjes had uitgezet, een paar uur later al verschillende appjes van mijn vriend, mijn moeder en wat vriendinnen kreeg. ‘O wat irritant dat je die vinkjes uit hebt staan’ en ‘nu kan ik het niet meer zien als jij mij negeert’. Toen ik deze appjes kreeg, was ik best verbaasd. Deze mensen staan dicht bij mij, waarom zou ik ze expres negeren? Maar eigenlijk is het best hypocriet om verbaasd te zijn om hun reacties, want ik weet dat ik zelf ook ging twijfelen als ik zag dat die vinkjes blauw werden zonder reactie te krijgen.
“Dit is heel normaal”, zegt psychologe Sabine Klaver. “Ons brein is geprogrammeerd en geneigd om informatie negatiever op te vatten en op te slaan. We trekken met heel beperkte informatie conclusies. Door een onbeantwoord appje denken we vaak al snel dat iemand ons niet belangrijk vindt, maar vaak is dit natuurlijk niet zo.”
Ik had een gesprek hierover met vriendin Anouk (22). Zij kiest er juist voor om wél al haar statussen open en bloot te delen met haar contacten. Zij vertelde mij dat het haar niet interesseert als iemand haar negeert. “Dan hebben ze gewoon óf geen tijd of geen zin. Allebei prima. Als ik je dringend nodig heb, bel ik je wel.” Hoewel ik haar kant begrijp, kan ik mezelf (helaas) niet rustig krijgen met deze gedachte.
Ik besluit psychologe Sabine Klever te vragen waarom dit gevoel bij mensen zo kan verschillen. Zij zegt daarover: “Er zijn mensen die het echt helemaal niet interesseert – of zelfs niet eens doorhebben – welke kleur die vinkjes hebben. In het offline leven zijn er wel ongeschreven basisregels voor onderlinge communicatie. Zoals wanneer en hoe je op berichten moet antwoorden, maar online is dat er nog niet echt. Dat zorgt ervoor dat er ook niet één ‘goede’ manier is om daarop te reageren.”
Waarom Anouk er wel tegen kan en ik niet, kan liggen aan verschillende factoren. “Sommige mensen vinden het júíst fijn om te zien of mensen hun bericht wel of niet hebben gelezen. Dit kan een stukje controle zijn die sommigen willen houden. Dit verschilt echt per persoon. De een heeft meer behoefte aan controle dan een ander, waarin het ook kan verschillen op welke vlakken mensen die controle willen houden. Deze mensen vinden het vaak alsnog niet fijn als ze zien dat ze geen reactie krijgen, maar weten liever wel dat dit zo is in plaats van geen idee te hebben.”
Sabine is zelf ook ’team blauwe vinkjes uit’, maar merkt ook dat er door de sociale druk snel misverstanden kunnen ontstaan. Zo is ze zelf actief op Instagram en is zij weleens vergeten te reageren op vriendinnen, nadat ze iets had geplaatst. ”Er zijn wel eens appjes of vragen gekomen waarom ik wel die ene instagram story kon plaatsen maar niet gereageerd had op een bepaald bericht. Dit trokken sommigen zich ook heel persoonlijk aan. Ik deed dit zelf volledig onbewust en vond het daarom wel fijn dat ze het aankaartten. Zo haal je die twijfel en verwachtingen bij elkaar weg. Het is alleen maar goed om dit bespreekbaar te maken en zo elkaar te leren begrijpen.”
Goed advies van Sabine wat ik zeker meeneem in mijn eigen omgeving. Ook al maken de mensen om me heen en ikzelf andere keuzes; ik wil niet dat mijn keuzes invloed hebben op de band die we hebben. “Door erover te praten, kunnen we ook rekening houden met het gevoel van een ander.”
WhatsApp heeft deze functie waarschijnlijk ooit aangemaakt met het idee dat dit het gebruik van de app gemakkelijker maakt. Dat geldt dus niet voor mij. Kan ik niet iets doen om mezelf minder zenuwachtig te maken, zonder dat ik de vinkjes uit hoef te zetten? “Als je minder last van zenuwen wilt hebben op het moment dat ze aanstaan, kun je proberen bewust te zijn van het negatieve effect dat het heeft op je brein. Als je merkt dat het weer een negatieve gedachte oproep, kun je jezelf voornemen dat het dus niet zo hoeft te zijn dat iemand jou bewust negeert. Je bent hier alsnog wel veel tijd en energie aan kwijt, omdat je dan actief tegen deze gedachten moet vechten.”
Je hoeft de vinkjes dus écht niet aan te hebben. Als je merkt dat dit voor jou niet werkt, laat je ze lekker uit. Uiteindelijk bepaal je zelf wat goed voelt. “Ga even goed bij jezelf na waarom je ze aan wilt hebben. Helpt het je en geeft het je écht meer rust en controle? Je moet tegenover jezelf wel eerlijk zijn en nagaan hoeveel het je oplevert en hoeveel het je kost”, sluit Sabine Klaver af.
Stoppen met stalken: WhatsApp wil online-status verbergen
