LINDA.Meiden legt uit wat het betekent.

Wat zijn micro-agressies?

De term ‘micro-agressies’ werd in 1970 bedacht door de zwarte Harvard professor en psychiater Dr. Chester Pierce. In zijn onderzoek naar racisme liep hij tegen een specifieke vorm van discriminatie aan. Hij omschreef het als “subtiel, verbijsterend, vaak automatisch, en non-verbale uitwisselingen die zwarte mensen ‘naar beneden halen.'” Hoewel het onderzoek van Pierce in die tijd toegespitst was op zwarte mensen, zijn micro-agressies bekend bij alle mensen van kleur.

In het kort zijn micro-agressies uitspraken of handelingen die op subtiele wijze mensen van kleur beledigen. Tekenend is dat het vaak niet zo bedoeld is, en verpakt wordt als compliment. “Wat ben jij een tropische verrassing”; laat zo’n opmerking maar achterwege.

Hoe dan wel?

Sommige uitspraken of handelingen mogen dan uit een goed hart komen, onbewust kan er een racistisch randje aan zitten. Denk hierbij aan ‘complimenten’ als: “Wat beheers je de taal goed”, of “Waar kom je écht vandaan?” en “Je bent zo lekker exotisch”. Hiermee wordt het bestaan van de persoon tegenover je allesbehalve erkend. Er zijn een hoop voorbeelden te geven, dit zijn een paar bekende:

Lees ook
Journalisten starten meldpunt voor racisme en discriminatie in de media

• “Waar ben je geboren?” – Tenzij jouw gesprekspartner vertelt niet in Nederland te zijn geboren,  hoef je deze vraag niet te stellen. Door dit in een gesprek op te gooien, maak je namelijk kenbaar dat je er vanuit gaat dat de persoon in kwestie uit het buitenland komt. (Spoiler: dit is vaak niet het geval.) Ben je toch nieuwsgierig, vraag dan in welke stad in Nederland ze zijn geboren. Hiermee geef je hen niet het gevoel een buitenbeentje van de samenleving te zijn en geef je hen ruimte om je eventueel te corrigeren.
• “Je bent een aanwinst voor jouw ras.” – Afgezien van dat dit een slecht verpakte racistisch opmerking is, scheer je een hele gemeenschap over één kam. Jouw negatieve vooroordelen zijn erg zichtbaar. Lekker weglaten, dus.

Ook dit zijn micro-agressies

• “Ik zie geen kleur.” – Het mag je geleerd zijn om iedereen als gelijken te zien, deze opmerking zorgt ervoor dat je een zichtbaar kenmerk van iemands identiteit volledig negeert. Wil je een opmerking maken over de gelijkheid tussen jou en je gesprekspartner, bespreek dan onderwerpen waar jullie daadwerkelijk gelijken in zijn, zoals werkzaamheden, vrouw-zijn of iets anders.
• “Ik ben geen racist, ik heb vrienden van kleur.” – Het hebben van vrienden van kleur maakt je nog niet iemand zonder racistische vooroordelen. Daarnaast zijn die vrienden van kleur geen pronkstukken, het zijn gewoon mensen. Je vriendengroep mag dan divers zijn, het benoemen ervan is nergens voor nodig.
• “Ik weet niet of ik dit tegen jou mag zeggen, maar…” – Voordat je deze zin afmaakt, is het goed om te pauzeren en nog even goed na te denken. Wat er volgt zal hoogstwaarschijnlijk beledigend zijn. Mocht je twijfelen, dan luidt het advies: niet doen. Denk je dat de ander het misschien verkeerd op kan vatten, dan is dat vaak ook het geval. Weet je het echt niet? Vraag het dan gewoon. Een gesprekspartner kan sneller begrip tonen voor onwetendheid dan verkapt racisme.

En nog een aantal

• “Mag ik even aan je haar voelen?” – Laten we even duidelijk maken dat ondanks dat mensen er anders uitzien dan jij, dit geen excuus is om overal maar aan te zitten. Uiteindelijk staan we niet op de kinderboerderij en ook niet in de supermarkt avocado’s te checken op rijpheid. Geef de persoon in kwestie simpelweg een compliment: “Ik vind je haar mooi”, en laat het daarbij.
• “Je bent mooi … voor iemand van kleur.” – Je raadt het al, ook dit is geen compliment. Als je mensen wilt complimenteren op het uiterlijk, doe dat dan omdat je dit écht vindt. Niet in vergelijking met andere mensen met dezelfde huidskleur, haartextuur of andere uiterlijke kenmerken.

Schiet niet in de verdediging

Het kan misschien overkomen als een wijzende vinger, maar het is goed om stil te staan bij wat er daadwerkelijk van je tong rolt. Is wat je zegt daadwerkelijk een compliment, of zorgt je opmerking ervoor dat iemand uitgezonderd wordt ten opzichte van een volledige gemeenschap? Je mag het dan niet verkeerd bedoelen, maar als jouw kwaliteiten altijd vergeleken zouden worden met die van anderen, zou je daar ook niet blij van worden. Het doet afbreuk aan het compliment, én doet jouw vermogen tekort.

Uit onderzoek is gebleken dat mensen die regelmatig worden blootgesteld aan micro-agressies hier vergaande gevolgen van ondervinden, waaronder: depressies, angsten, hoge bloeddruk en psychologische trauma’s.

Voel je je op je teentjes getrapt als je wordt aangesproken op een misplaatste opmerking? Schiet dan niet in de verdediging, maar vraag waarom het op een bepaalde manier overkomt, wat het met een ander doet, en leer ervan. Alleen echt bewustzijn van racisme kan hier een eind aan maken.