Als kind is het gedrag van je ouders belangrijk, ook als het op financiën aankomt. Wist je dat de geldovertuigingen die je toen onbewust hebt meegekregen, bepalen hoe jij op latere leeftijd met geld omgaat?
Financieel psycholoog Anne Abbenes praat met LINDA.meiden over onze complexe relatie met geld.
Denk jij dat je pas op latere leeftijd leert wat de waarde is van geld? Think again, want tussen 0 en 6 jaar wordt jouw relatie met geld gevormd, deelt Abbenes. “We leren door het gedrag van onze ouders en andere belangrijke mensen in ons leven te observeren. Dit gebeurt al op erg jonge leeftijd, zelfs als je nog niet doorhebt wat het concept geld inhoudt.”
Hierdoor staat geld al jong centraal in het leven van een kind, zelfs zonder dat zij dat doorhebben. “Denk aan de tandenfee, een heitje voor een karweitje of zelfs een cadeau. Als je van de ene oma een groter verjaardagscadeau krijgt dan van de andere oma, gebeurt er iets in het brein. Tot 6-jarige leeftijd worden deze financiële verbintenissen in het brein gevormd. Dit gebeurt op het niveau waarop een kind de wereld ontdekt, dus nog niet als een volwassene.
Wijsheden over geld worden onbewust opgeslagen in het brein. Hoe heftiger de gebeurtenis, hoe alerter het onbewuste brein ermee omgaat. Denk bijvoorbeeld aan een huishouden waar er altijd stress is over het betalen van de rekeningen. Deze geldovertuigingen en -ervaringen worden in het brein omgezet in scripts, die jouw geldgedrag bepalen en zich op de achtergrond blijven afspelen gedurende je leven zodra je met financiën te maken hebt.”
Emma (28) heeft een studieschuld van €73.000: 'We zijn verkeerd voorgelicht'
Het gaat om geldpatronen die we allemaal hebben. Sommige krijgen we mee tijdens het opgroeien, anderen worden van generatie op generatie overgebracht. Er bestaan honderden geldscripts, maar Abbenes heeft die samengevat in vijf herkenbare hoofdcategorieën die veelal onbewust jouw financiële beslissingen beïnvloeden.
Je kunt één of meerdere geldscripts onbewust naleven. Maar waarom is het belangrijk om te weten welke bij jou past? Abbenes: “Omdat 90 procent van je financiële keuzes onbewust worden bepaald door geldscripts. Ons brein is van nature lui en wil geen lastige nieuwe trucjes aanleren, dus gaat het af op de informatie die het al heeft.”
Nog even over 'lucky girl syndrome': werkt het of houden we onszelf voor de gek?
Het feit dat jouw brein op een bepaalde manier is geprogrammeerd om met geld om te gaan, betekent niet dat je dit de rest van je leven zo hoeft te doen. Een geldscript aanpassen is niet onmogelijk. “Als je weet welk script je hebt en waar het vandaan komt, kun je het veranderen aan de hand van oefeningen. Je hoeft er niet voor in therapie of een budgetcursus voor te volgen. Het enige wat je moet doen is het patroon aanpakken om structurele veranderingen te bewerkstelligen.”
Nu is de hamvraag: hoe doe je dit? Eén manier is om open en eerlijk te zijn over geld. Dat kun je helemaal in je eentje doen door jezelf vragen te stellen. “Zoals: ‘Wat heb ik van mijn ouders geleerd over geld?’ of ‘Wat zijn mijn beste en slechtste herinneringen aan geld?’ Ook kun je een oefening doen waarbij je een stoel neerzet en doet alsof ‘geld’ tegenover jou zit. Wat zou je willen bespreken? Wat verwijt je geld of wat wil je veranderen aan jouw relatie met geld? Het zijn geen vragen die je makkelijk beantwoordt, en dat is niet gek. Maar als je het financieel anders wil aanpakken, is het wel belangrijk.”
Om te voorkomen dat jouw relatie met geld te maken krijgt met het jojo-effect, is permanente gedragsverandering de sleutel. “En dat begint bij het herkennen van jouw geldscripts, eerlijk zijn over welke negatieve aspecten daaraan kleven en deze omzetten naar positieve aspecten. Als je dat doet, heb je al 90 procent gewonnen.”
Dít zijn de redenen dat Klarna een account blokkeert (en zó kun je de blokkade laten opheffen)
