Honderden van jullie reageerden via social media op het HPV-dossier dat LINDA.meiden maandag bracht. Velen zijn het eens met onze oproep: verschuif de leeftijdsgrens van het HPV-vaccin óf het uitstrijkje.
Omdat er nog veel meer vragen kwamen naar aanleiding hiervan, hebben we gynaecoloog en woordvoerder van het NVOG Jacqueline Louwers (42) gebeld om die vragen te beantwoorden. Zij liet zichzelf, op eigen kosten, vaccineren.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.meiden-dossier over HPV. Meer weten?
Hoe kan het dat er over het algemeen zo weinig bekend is over HPV?
“Het is moeilijk te zeggen waarom mensen soa’s als chlamydia en gonorroe wél kennen. Er is namelijk al een aantal keer heel veel aandacht besteed aan HPV, zoals in 2009 toen de eerste vaccinatiecampagne gelanceerd werd en iedereen die binnen de vaccinatiegroep viel daar ook informatie over thuisgestuurd kreeg. Nu is er sinds begin dit jaar veel aandacht voor via de media. Het zou eraan kunnen liggen dat jonge mensen zich niet echt bezig houden met kanker, omdat ze in hun omgeving waarschijnlijk niemand kennen die het op jonge leeftijd al heeft. Daardoor gaat het misschien het ene oor in en het andere oor uit.”
Zou het verhogen van de leeftijd van 27 naar 30 jaar de beste oplossing zijn?
“Het is niet zozeer dat we de leeftijdsgrens naar 30 of 80 jaar willen trekken, maar het zou mooi zijn als we het vaccin voor mensen die in een risicogroep vallen kunnen vergoeden. Dan heb ik het over mannen en vrouwen die al HPV-gerelateerde ziektes hebben gehad, zoals een voorstadium van baarmoederhalskanker. Als zij daarna gevaccineerd worden, is er een kleinere kans dat het terugkomt. Deze mensen adviseren we om een vaccin te nemen, maar de kosten daarvoor – zo’n 450 euro – is niet voor iedereen te dragen.”
Werkt het vaccin minder goed als je ouder dan 27 bent?
“Hoe ouder je wordt, des te minder goed je afweer werkt en des te minder goed je respons is op het vaccin. Dat is een lineair proces, dus dat betekent niet dat het vaccin ineens niet meer werkt als je nu 27 bent. Bovendien verschilt het per persoon hoe goed het vaccin werkt en wat het effect is als je het op latere leeftijd laat doen. De reden dat de grens nu op 26 ligt, komt doordat er studies zijn gedaan naar HPV-naieve vrouwen (die geen HPV hebben) tot 26 jaar en daaruit naar voren is gekomen dat het vaccin een goed preventief effect heeft. Bij oudere vrouwen is dat minder groot en minder duidelijk.”
Steffanie (31) had door HPV meerdere afwijkende cellen: 'Ik liep er mogelijk al jaren mee rond'
“Het is ook wel goed om te benoemen dat de groep die nu wordt ‘buitengesloten’ natuurlijk wel al eerder is opgeroepen om een vaccinatie te halen, maar deze in 2009 zelf niet heeft genomen. Toch zou ik graag willen zien dat mensen boven de 26 nog gevaccineerd worden. Dit is de groep die waarschijnlijk het virus al eens heeft gehad, maar het vaccin kan hen nog steeds beschermen tegen andere varianten of dezelfde variant die nog terug kan komen.”
Het vaccin werkt dus nog wel als je al seksueel actief bent en het HPV-virus al gehad hebt?
“De aanname dat het vaccin alleen werkt als je nog niet seksueel actief bent, komt voort uit het idee dat je áls je al seksueel actief bent, je vaak al besmet bent met het HPV-virus. Het idee van het vaccin is dat je beschermd bent tegen alle varianten in het vaccin. Als je al seks hebt gehad en bijvoorbeeld HPV-16 hebt opgelopen, beschermt het vaccin je alsnog voor andere varianten van HPV. Daarnaast kan een slechte immuniteit ervoor zorgen dat eenzelfde type weer terugkomt nadat je het al een keer hebt gehad. Dat het lichaam het virus zelf opruimt, blijkt uit steeds meer studies misschien niet te kloppen. Het zou latent aanwezig blijven en dus door het immuunsysteem onderdrukt worden.”
Hoe lang werkt het vaccin nadat je ‘m gehad hebt?
“Dat weten we nog niet, maar we zien dat het sinds 2009 nog steeds goed werkt. Dus het geeft in ieder geval bescherming tot en met 14 jaar. We hopen dat het net als bijvoorbeeld het hepatitis-B-vaccin een levenslange bescherming geeft, maar dat weten we dus nog niet. Maar omdat het nu nog steeds werkt, hebben de mensen die wel na 1996 geboren zijn, maar 14 jaar geleden de prik al hebben gehad nu geen uitnodiging gehad.”
Wat zijn de symptomen van HPV?
“Eigenlijk zijn er geen klachten, behalve het krijgen van genitale wratten bij een laagrisico-HPV-infectie. Pas als je een voorstadium van baarmoederhalskanker hebt, kun je symptomen als bloedverlies krijgen, maar dat hoeft zeker niet. En omdat vrouwen die de pil of een spiraal gebruiken dit ook vaak hebben, is het moeilijk te onderscheiden. Op het moment dat je baarmoederhalskanker hebt zijn er duidelijkere klachten zoals meer bloedverlies of afwijkende afscheiding, maar dan ben je al te laat. Daarom is het goed dat er een bevolkingsonderzoek is, waarbij we kunnen screenen op voorstadia.”
Heeft het vaccin bijwerkingen?
“Ja, net als bij elk vaccin kun je pijn in je arm krijgen, kan het rood worden, kun je moe worden of een beetje koorts krijgen. Dat je door het vaccin onvruchtbaar kunt worden klopt niet. Het boost namelijk je immuunsysteem. Het heeft niets met je voortplantingsorgaan te maken. Soms krijgen we ook de vraag of het vaccin in de baarmoedermond gespoten moet worden, maar dat is niet zo. Het kan gewoon in je bovenarm (of bil als je dat wil).”
Kan HPV voor een man ook vruchtbaarheidsproblemen opleveren?
“Echte vruchtbaarheidsproblemen zijn niet echt aangetoond. Wel kan het in sommige gevallen bijvoorbeeld leiden tot peniskanker, al is het gebied waar het bij de man zit niet zo gevoelig om kanker te ontwikkelen. Toch is het belangrijk dat mannen zich laten vaccineren, al is dat voornamelijk om de overdracht naar vrouwen tegen te houden.”
Is het baarmoederhalskankervaccin hetzelfde als de HPV-prik?
“Ja, dat is hetzelfde. Vrijwel elke vorm van baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door hoog-risicotypen HPV, dus als je daartegen beschermd bent, ben je in de meeste gevallen beschermd tegen baarmoederhalskanker en andere soorten kanker.”
Wat is volgens jou de beste oplossing: een verlaat vaccin of een vervroegd uitstrijkje?
“Het liefst zou ik iedereen laten vaccineren. Natuurlijk is het fijn dat we uitstrijkjes kunnen doen, maar als ze dan iets vinden heb heb je al onrustige cellen. Als je bij mij zit, ben je al te laat. De kans om baarmoederhalskanker te krijgen op jonge leeftijd is klein, maar niet nul.”
Kan het vaccin voor iedereen gratis worden?
“Het zal nooit gratis worden. Of we betalen het als collectief, of als individu zoals we nu doen. Er zijn natuurlijk veel dingen waarvan ik zou willen dat het gratis wordt, maar uiteindelijk moeten we daar met z’n allen voor betalen. Het is een afweging die de overheid maakt en ik snap heel goed dat er keuzes gemaakt kunnen worden. Daarmee wordt gezond blijven wel een privilege, omdat de mensen die het niet kunnen betalen een groter risico lopen.”
We maken ons bij LINDA.meiden hard om de leeftijdsgrens te laten verschuiven naar 30 jaar of de leeftijd voor het uitstrijkje te verschuiven naar 27 jaar. Ben jij het daar mee eens? Teken dan onze petitie hier.
Jullie reageerden massaal op ons HPV-dossier: 'De uitnodiging voor het uitstrijkje kwam twee jaar te laat'
