De supermarkt legt steeds vaker suikervrije varianten van jouw favoriete snacks in het vak. Ook andere producten adverteren sans sucre te zijn, maar om de zoete smaak na te bootsen worden er kunstmatige zoetstoffen toegevoegd. Niet iedereen gaat daar lekker op. Sterker nog: sommige mensen krijgen er zelfs tijdelijke darmproblemen van.
LINDA.meiden belt Nadine Phoa, maag-darm-leverarts bij onder andere de Proctos Kliniek in Bilthoven, Amsterdam en Rotterdam, om te vragen wat er aan de hand is.
Dat overmatige suikerinname slecht voor je is, is al jaren geleden bewezen. Daarom wordt suiker steeds vaker vervangen door zoetstoffen. Vooral de kunstmatige varianten, waarvan er vijftien zijn goedgekeurd door de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA), zijn steeds vaker op de ingrediëntenlijst terug te vinden.
Die zoetstoffen zijn verdeeld in twee groepen: polyolen en intensieve zoetstoffen. Polyolen worden door het Voedingscentrum omschreven als ‘half zo zoet tot even zo zoet als suiker’. De bekendsten zijn: sorbitol, xylitol en mannitol. Intensieve zoetstoffen, waaronder aspartaam, sucralose, neotaam en stevioglycosiden zijn ’30 tot wel 37.000 keer zoeter dan suiker’.
Kunstmatige zoetstoffen bootsen de smaak van suiker na, maar zijn in tegenstelling tot suiker caloriearm of -vrij. Dat kan gezien worden als een voordeel, maar kunstmatige zoetstoffen kunnen ook voor tijdelijke darmproblemen zorgen.
Phoa legt het uit: “Sommige kunstmatige zoetstoffen kunnen voor tijdelijke darmproblemen zorgen. Dat geldt bijvoorbeeld voor polyolen (sorbitol, xylitol, mannitol), omdat deze niet worden opgenomen in de dunne darm. In de dikke darm worden ze dan omgezet door bacteriën, waarbij verschillende gassen ontstaan. Ook trekken ze water aan.
Bij hoge inname kunnen polyolen daarom winderigheid en diarree veroorzaken. Hoe ernstig de klachten zijn, lig aan hoeveel kunstmatige zoetstoffen een persoon binnenkrijgt en wat ze erbij eten.”
Diëtist over proteïneproducten: 'Het is gewoon ultra-bewerkt voedsel, zo'n 'gezond' drankje'
De kunstmatige zoetstof zelf is de veroorzaker van de tijdelijke darmproblemen, legt de arts uit. “Bij overmatige inname van polyolen kunnen mensen er meer last van krijgen. Toch kan dezelfde dosering bij de één problemen veroorzaken en bij de ander niet. Er zijn studies gedaan naar hoe darmen van verschillende mensen op zoetstoffen reageren, maar die uitkomsten lopen enorm uiteen. Mogelijk ligt dat aan het microbioom, oftewel de bacteriën die van nature in de darm aanwezig zijn. Dit basisniveau verschilt per persoon.”
De darmproblemen die mensen kunnen ondervinden na overmatige inname van zoetstoffen zijn gasvorming en diarree. “De klachten zijn allemaal van tijdelijke aard, omdat ze veroorzaakt worden door het voedsel dat je binnenkrijgt. Ook goed om te weten als je darmproblemen ondervindt door kunstmatige zoetstoffen: het gaat niet om een voedselintolerantie, er is ook geen sprake van onderliggende ziektes.”
Merk jij dat suikervrije producten, waar kunstmatige zoetstoffen aan toegevoegd zijn, darmproblemen veroorzaken, dan kun je daar preventief wat aan doen. Phoa’s advies: “Minderen. De darmproblemen zijn vaak een reactie op overconsumptie; te snel en te veel van een product binnenkrijgen. Als je het zelf toevoegt aan je eten, dan is het makkelijk om daarmee te minderen.
Helaas worden kunstmatige zoetstoffen ook verwerkt in voedsel wat in Nederland beschikbaar is. Uiteindelijk gaat het om bewustwording. Kijk naar de voedingswaren die je binnenkrijgt en kijk of je daar andere keuzes in kan maken. Als je je meer houdt aan whole foods eten – groenten, volkoren graan et cetera – kom je minder in de problemen dan als je uit een pakje kookt.
Kanttekening: dat is niet voor iedereen weggelegd. Toch zijn er dingen die je wel kunt laten staan, zoals koolzuurhoudende dranken of verpakte sappen. Daar zitten vaker kunstmatige zoetstoffen in.”
De grote vraag is: kan het op de lange termijn kwaad om te veel of te vaak kunstmatige zoetstoffen binnen te krijgen? Phoa: “Onderzoekers weten het niet zo goed. Er wordt veel onderzoek naar gedaan, maar de data is wisselend. Door de uitkomsten van verschillende studies wordt er gedacht dat zoetstoffen mogelijk invloed kunnen hebben op de samenstelling van het microbioom, maar veel van de onderzoeken zijn alleen nog op proefdieren verricht.
De resultaten van mensenstudies lopen erg uiteen, waardoor we niet weten of er (nadelige) effecten zijn op het microbioom op de lange termijn. Mocht dat wél het geval zijn, dan kan dat meer en andere klachten geven dan een onbalans in de darm.”
Het advies wat ze kan geven is simpel. “Beperk de inname van kunstmatige zoetstoffen als je hier last van krijgt. Je hoeft het niet volledig uit je dieet te schrappen, maar zorg dat je het niet overmatig consumeert.” En als bepaalde voedingswaren je herhaaldelijk naar de wc laten lopen, wil je die misschien links laten liggen.
Noni ontdekt Surinaamse geschiedenis aan de hand van eten: 'Verhaal even interessant als smaak'
