Hoewel het de normaalste zaak van de wereld lijkt, weten we allemaal stiekem wel dat alcohol slecht voor ons is. Hoe slecht is voor velen alleen de vraag. Wat zijn precies de gevolgen voor je gezondheid op de lange termijn?
Samen met hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder en Ninette van Hasselt, hoofd van het Expertisecentrum Alcohol bij het Trimbos Instituut, zetten we de feiten voor je op een rij.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.meiden-dossier over alcohol. Meer weten?
Hoe meer je drinkt, hoe groter de kans op schade – zo stelt het Trimbos Instituut. Maar vanaf welke hoeveelheid alcohol ga je negatieve gevolgen ervaren? “De gezondheidsraad geeft als advies om niet, of niet meer dan één glas alcohol per dag te drinken”, vertelt van Hasselt. “Maar de exacte hoeveelheid en regelmaat die risicovol is, verschilt per ziekte.”
Het is volgens van Hasselt daarom moeilijk om een duidelijke grens te trekken. Want wat als je doordeweeks niet drinkt, maar in het weekend all out gaat? “Dat is het lastige aan de statistieken die we hebben: die baseren zich niet altijd op binge-drinken. Wel weten we zeker dat het risico op dementie toeneemt op het moment dat je vaak black-outs of gray-outs (waarbij je maar kleine beetjes van een avond herinnert) hebt tijdens een avond uitgaan.”
Hoogleraar Erik Scherder voegt hieraan toe dat het altijd een ‘wat als’-spelletje zal blijven als we kijken naar de risico’s van alcohol. “Niet iedereen krijgt meteen een ernstige ziekte van regelmatig drinken, maar je weet achteraf nooit hoe het was gegaan als je niet had gedronken. Uit onderzoek blijkt dat ieder dag een biertje drinken een negatief effect heeft op je gezondheid. In hoeverre je dat merkt, is nog maar de vraag als je niets anders gewend bent. Er is in ieder geval altijd sprake van een verhoogd risico door het drinken van alcohol.”
Linda de Munck blijft nuchter op feesten en festivals: 'Stoppen met drank vond ik doodeng'
Ook op de korte termijn kan alcohol al zorgen voor een aantal nadelige gevolgen. “Zo vermindert het je weerstand en ga je er slechter van slapen”, vertelt van Hasselt. “Ook speelt alcohol een rol bij de mentale stabiliteit van mensen. Bij suïcide is er bijvoorbeeld vaak sprake van alcoholgebruik. Je kunt je natuurlijk afvragen wat er eerder was; als je slecht in je vel zit, grijp je misschien sneller naar drank. Toch gaat iemand zich door het regelmatig drinken van veel alcohol niet beter voelen.”
Ook je uiterlijk kan op korte termijn door alcohol worden beïnvloed. “Zo kan regelmatig alcohol drinken zorgen voor overgewicht”, aldus van Hasselt. “Met drank voel je niet hoeveel calorieën je drinkt – in tegenstelling tot eten, waarbij je wel een verzadigd gevoel krijgt. Hierdoor onderschatten veel mensen het effect van alcohol op hun gewicht.” Ook is het volgens het Trimbos Instituut zo dat mensen meer gaan eten door alcohol, omdat alcohol ontremt. Dit in combinatie met de lever die eerst alle alcohol moet afbreken voordat die aan vet afbreken toekomt, zorgt snel voor overgewicht.
Daarnaast heeft ook je huid het te verduren als je veel alcohol drinkt. Uit onderzoek van het Trimbos Instituut en het CBS blijkt dat overmatig drinken (het drinken van meer dan 21 glazen per week (mannen) of meer dan 14 glazen per week (vrouwen)) huidproblemen kan veroorzaken, in stand houden, of verergeren.
Als we kijken naar het grotere plaatje, vertelt van Hasselt dat er maar liefst tweehonderd ziekten zijn waar alcohol mee samenhangt. “Op de lange termijn zien we dat alcohol een rol speelt bij verschillende soorten kanker.” Het is zelfs geclassificeerd als kankerverwekkend door het WHO. Uit onderzoek blijkt dat wereldwijd 4.9 procent van de sterfgevallen aan kanker worden veroorzaakt door alcoholgebruik.
“Bij vrouwen is zelfs gebleken dat een glas alcohol per dag zorgt voor een verhoogde kans op borstkanker”, vertelt van Hasselt. “Hoe meer je drinkt, des te groter het risico, ook op andere kankersoorten, hart- en vaatziekten en leverproblemen.”
Hersenschade door alcohol vindt op zowel lange als korte termijn plaats volgens Scherder. Zowel de verbindingen tussen de hersengebieden als de hersengebieden zelf beschadigen door alcohol. “Hierdoor kan het geheugen op de lange termijn verslechteren. Daarnaast loopt een persoon die overmatig drinkt kans op verschillende hersenaandoeningen, zoals bijvoorbeeld het Korsakov-syndroom of dementie.”
Maar ook op de korte termijn lijden de hersenen onder alcoholgebruik. “Bij jongeren onder de 25 jaar is het brein nog in ontwikkeling. Er zijn aanwijzingen dat alcoholgebruik door jongeren leidt tot een abnormale en versnelde afname van het volume van de hersengebieden die als functie hebben om informatie te verwerven. Alcohol kan dus leiden tot een verstoorde hersenontwikkeling bij jongeren.”
Geen kater, een betere huid en fit op je vrije dag: dit zijn de voordelen van geen alcohol drinken
Toch is er ook goed nieuws volgens Scherder. “We zien dat de hersenen van jongeren de meeste kans hebben om te herstellen als ze op jonge leeftijd volledig stoppen. Maar we spreken nog altijd van een kans, want of de schade omkeerbaar is is allemaal een kwestie van risico.” Ook van Hasselt vertelt dat het lichaam van jongeren vaak grotendeels herstelt als hun uitgaanslevensstijl voorbij is. “We zien dat bijvoorbeeld een heel deel van de lever zich kan herstellen. Maar de aanname dat het vanzelf wel goed komt, is niet terecht. Alcohol kan ook bij jongeren voor permanente schade aan het lichaam en hersenen zorgen.”
Van Hasselt benadrukt daarom dat tijdelijk stoppen met drinken, tijdens bijvoorbeeld Dry January al veel voordelen met zich meebrengt. “Je lichaam krijgt dan de tijd om zichzelf te herstellen, waardoor je zult ervaren dat je lekkerder slaapt, dat je een gezondere huid hebt en dat je je fitter voelt. Pas als mensen die gevolgen ervaren, realiseren ze zich wat alcohol met hen doet. Je ziet daardoor dat mensen na hun tijdelijke stop minder gaan drinken. Ze zijn zich bewuster van wat ze drinken en hebben de tijd gehad om hun tolerantie te laten dalen. Ze hebben minder alcohol nodig om dezelfde effecten ter ervaren.”
Ben je van plan om helemaal te stoppen? Dan ga je alle voordelen nog sterker ervaren volgens van Hasselt. “Naast een betere nachtrust, betere huid en een fitter gevoel zul je dan mogelijk ook merken dat je wat gewicht verliest. Die ongemerkte calorieën van alcohol krijg je niet meer binnen, waardoor je minder kans hebt op overgewicht.”
Van ladderzat naar zak patat: waarom we zo'n zin hebben in een vette hap na alcohol
