Tijdens een gezellig avondje stappen mogen een paar glazen alcohol voor veel mensen niet ontbreken. Lekker, een glas wijn op z’n tijd. Maar wat gebeurt er met je brein als jouw avond uit (onverwachts) escaleert?
LINDA.meiden vraagt het aan hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.meiden-dossier over alcohol. Meer weten?
Je kent het waarschijnlijk wel: dat ene drankje waarvan je jezelf had beloofd dat het er één bleef, smaakt toch naar meer. Hoe komt het dat het voor mensen die alcohol drinken vaak niet bij één glas op de avond blijft? “Alcohol is in feite ethanol”, legt Scherder uit. “Ethanol spreekt heel erg aan op het beloningssysteem van je brein. Hetzelfde systeem wat bijvoorbeeld ook in werking treedt als je verliefd bent.”
“Het beloningssysteem in je brein maakt door ethanol allerlei neurotransmitters en hormonen aan zoals dopamine, oxytocine en endorfine. Die zogenaamde gelukshormonen geven je een heel blij gevoel, waardoor je al snel naar meer verlangt. Het nadelige hieraan is alleen dat je hersenen op den duur steeds minder reageren op dezelfde hoeveelheid alcohol. Daardoor heb je, als je regelmatig drinkt, steeds meer alcohol nodig om het goede gevoel terug te halen. Dat is precies waarom alcohol verslavend kan zijn en waarom het vaak niet bij een drankje blijft.”
Naast dat verslavende geluksgevoel, zorgen een paar biertjes of wijntjes op de avond volgens Scherder ook voor een verminderde werking van het brein. “De hersenen reageren al snel heel fel op drank. Alcohol tast namelijk niet alleen op de lange termijn, maar ook op het moment zelf de verbindingen tussen de hersengebieden aan. Ze communiceren minder goed met elkaar; zoals bijvoorbeeld in de kleine hersenen, waardoor je je motoriek achteruit gaat en je bijvoorbeeld een dronken loopje krijgt.”
Heb jij wel eens last van hangxiety? 'Er komt mentaal een schepje bovenop'
Een ander gebied van de hersenen wat sterk door alcohol wordt beïnvloed is de hersenschors, met name frontaal. “Dat deel van het brein ontvangt, analyseert en interpreteert informatie uit de rest van het lichaam”, vertelt Scherder. “De voornaamste functie van de frontale hersenschors is het remmen van acties en reacties. Het is je persoonlijke referentiekader van wat wel en niet door de beugel kan.”
Maar als je alcohol drinkt, kan deze interne controle volgens Scherder verdwijnen. “Dat zorgt voor ontremming. Dan richt iemand zich enkel nog op de buitenwereld en gaat diegene blindweg meedoen met de groep. Je eigen referentie raakt op de achtergrond, waardoor je soms ook heel boos of emotioneel kan worden.”
Of- en in hoeverre je een kwade of emotionele dronk hebt, is per persoon verschillend. “Dat is deels erfelijke aanleg, maar ook je omstandigheden”, ligt Scherder toe. “Als alles tegen zit en je veel stress ervaart, dan ga je waarschijnlijk meer alcohol drinken om de scherpe kanten van het leven af te halen. Dat brengt meer ontremming met zich mee, zeker als je nuchter ook al boze of verdrietige gevoelens had.”
Melissa (29) kwam er door alcohol achter dat ze kanker had: 'Kreeg een steek in m'n arm'
Tijdens een avondje uit, kan het drinken van alcohol er zelfs voor zorgen dat je een deel van de avond bent vergeten. “Zo’n black-out betekent dat er gebieden van je hersenen echt tijdelijk zijn gestopt met werken”, vertelt Scherder. “En laten we even direct zijn; dat moet je niet willen voor je brein.”
Een black-out wordt volgens Scherder veroorzaakt door de hippocampus. “Dit deel van het brein speelt onder andere een belangrijke rol bij de opslag van informatie in het geheugen. Helaas is de hippocampus heel gevoelig voor alcohol: bij te veel drankjes sla je alles wat er gebeurt niet meteen op. Daardoor kan het dat je opeens een heel deel van de avond bent vergeten. Zo weet je bijvoorbeeld niet meer wie je thuis gebracht heeft.”
“Soms komen omliggende herinneringen nog wel terug”, beschrijft Scherder. “Maar het moment waarop de hippocampus tijdelijk stopte met werken, ga je je nooit meer herinneren. Dat is iets wat je ook terugziet bij mensen met een hersenschudding door bijvoorbeeld een ongeluk. Die kunnen zich vaak een deel van het ongeluk helemaal niet meer voor de geest halen. Je kunt je voorstellen dat dat veel impact heeft op je hersenen, als je dit regelmatig door alcohol meemaakt.”
Komt die verschrikkelijke kater de volgende ochtend ook door de hersenen? “Het brein zelf is in de ochtend pijnvrij”, licht Scherder toe. “Maar er kan hoofdpijn ontstaan door de hersenvliezen en bloedvaten die het brein aan de schedel verbinden. Door het consumeren van alcohol, verlies je namelijk veel vocht – denk maar aan die vele keren dat je naar het toilet moet. En door dat vochtverlies krimpt het brein een beetje.”
Via de bloedvaten zitten je hersenen vast aan de hersenvliezen. “Als het brein is gekrompen, komen deze bloedvaten onder spanning te staan, waardoor je hoofdpijn krijgt. Daarom is het zo belangrijk om genoeg water te drinken na een avondje uit, dan kan het brein weer terugkeren naar z’n originele volume.”
Samen met hoogleraar Erik Scherder en Ninette van Hasselt, hoofd van het Expertisecentrum Alcohol bij het Trimbos Instituut, heeft LINDA.meiden ook de gevolgen van regelmatig alcohol drinken op lange termijn voor je op een rij gezet. Benieuwd naar wat dat met de hersenen doet? En wat er gebeurt als je (tijdelijk) stopt? Lees dan hier verder.
Zoé (25) stopt bewust een jaar met alcohol drinken: 'Er viel een last van m'n schouders'
