Spill the tea, oftewel gossip: voor de ene persoon een sociaal aspect, maar een ander is er misschien wel de dupe van. Waarom zijn mensen dan toch geneigd om te roddelen?
Op de ‘Dag van de Thee’ legt Bianca Beersma, hoogleraar op de afdeling organisatiewetenschappen aan de VU in Amsterdam, het aan ons uit.
Beersma definieert roddelen als: ‘Praten over iemand anders, wanneer die persoon niet aanwezig is.’ “Er zijn verschillende redenen waarom mensen roddelen. Degene die dit doet heeft niet altijd een negatieve insteek”, zegt ze. “Een motief kan namelijk neutraal zijn, zoals emoties ‘ventileren’. Stoom afblazen dus. Bijvoorbeeld over je baas: ‘Moet je nu eens horen.’ Toch heeft roddelen vanuit dat motief wel vaak een negatief effect.”
“Een ander motief is informatie uitwisselen en validatie zoeken: jij denkt iets; bijvoorbeeld dat je iemand niet aardig vindt, vervolgens wil je weten of iemand dat ook vindt of dat het aan jezelf ligt.”
Net als deze validatie, is jezelf in een betere positie plaatsen door negatief over anderen te praten, een veelvoorkomende reden voor roddelen. Een ander interessant motief vindt de hoogleraar het beschermen van je groep tegen onbetrouwbare mensen. “Dit heeft waarschijnlijk een evolutionaire oorzaak; je wilt mensen waarschuwen voor iemand met wie je vervelende dingen hebt meegemaakt.”
“Een bekend motief van spill the tea (gossip, red.) is ‘het even leuk hebben met elkaar’. Roddelen is sociaal vermaak: het is tijdverdrijf en je kunt iedereen die je kent even doornemen. Onderzoek laat zien dat dit ook zorgt voor een betere band.”
Werken van 9 tot 5: volgens social media is het niet meer van deze tijd, maar klopt dat wel?
“Spill the tea en roddelen zijn evolutionair uit te leggen: we zijn als mensen gericht op individuen en leven in groepen. We maken in die groep geen onderscheid tussen groepsleden, zo kan een BN’er net zo goed als een echte vriend voelen. We staan open voor informatie over mensen. Vooral iets negatiefs voelt noodzakelijk om te weten, het weegt namelijk heel zwaar. Iets positiefs delen over iemand die je sowieso al vertrouwt, heeft namelijk geen nut, terwijl iets negatiefs missen gevaarlijk kan zijn. Zo word je scherper als persoon.”
“Er zijn niet veel aanwijzingen dat bepaalde mensen meer roddelen dan anderen. In ons onderzoek zien we bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen geen verschil in de neiging tot roddelen. Wel is er een theorie die stelt dat mensen met ‘minder macht’, zoals werknemers onder een baas, een sterkere neiging hebben om negatieve informatie over iemand te delen.”
Hoewel roddelen schadelijk kan zijn, zegt de hoogleraar dat je negatieve informatie delen niet uit je systeem kunt werken. “Het lastige is dat je er meestal niet bij vertelt waarom je het zegt. Als je de ontvanger bent, weet je dus niet waarom iemand dit doet. Zelfs als iemand met opzet een ander zwart probeert te maken, heeft de ontvanger van het nieuws dit niet altijd door.”
Maar, zo benadrukt Beersma: “Roddelen zit in de menselijke aard: het is de manier om indirecte informatie te krijgen, bijvoorbeeld over wie je kunt vertrouwen. Het is noodzakelijk om te ‘overleven’, vooral in een groep. Daarom staan we ook zo open om the tea te spillen.”
Het feit dat roddelen belangrijk is voor een groep heeft ook positieve redenen, stelt de hoogleraar: “Roddelen wordt als dreiging gezien, dus proberen mensen zich beter te gedragen zodat dit niet bij hen gebeurt. Zo werken groepen beter samen. Wat veel mensen niet weten, is dat er veel vaker gelogen wordt bij een positieve roddel, dan een negatieve roddel. De drempel om te liegen, ligt bij negatief nieuws veel hoger dan bij een positief gerucht.”
Het negatieve aspect van roddelen is volgens Beersma dat mensen het gesprek niet altijd kunnen filteren en niet nadenken over waarom iemand dit deelt. “Het is goed om op patronen te letten: vertelt iemand steeds iets over dezelfde persoon? Dan is het waarschijnlijk dat iemand deze persoon wil zwartmaken en het niet zomaar een nieuwtje is.”
“Dit geldt ook als je er zelf zomaar wat ‘uitflapt’: wat stuur ik de wereld in en is dit eerlijk? Ook is empathie in je perspectief meenemen handig. Als je bijvoorbeeld iets doorvertelt, kun je iets nog erger maken en iemand kapot maken. Je bent dan eigenlijk net zo schuldig als de eerste die het vertelde.”
Waarom we zo graag over beroemdheden roddelen (maar er liever niet voor uitkomen)
