Geld maakt (soms) gelukkig, maar ook verdrietig en onzeker. Op social media zie je weinig representatie van die laatste twee emoties. Snel geld verdienen en uitgeven lijkt de standaard, maar is dit wel zo gezond?
Geldpsycholoog en moneycoach Hanneke van Onna ziet veel jongeren zichzelf vergelijken met onder andere influencers. “Maar achter de luxe van influencers schuilt meer dan alleen maar succes en geluk.”
Het beeld dat influencers en artiesten geven van hun leven is volgens Van Onna anders dan vroeger. Een artiest zag je twintig jaar geleden soms in een videoclip of op een rode loper. Nu delen ze alles, en is het 24 uur per dag beschikbaar.
Daarmee is de invloed die ze hebben op het dagelijks leven van jongeren veel groter. “Als je elke dag weer updates op Instagram krijgt, lijken influencers op social media soms net je vrienden. Als er weer een post voorbijkomt met nieuwe Gucci-schoenen, dure make-up of weer een nieuwe auto, lijkt dat bijna een normale gang van zaken. Maar in de realiteit is dat voor de meesten niet haalbaar”, zegt de geldpsycholoog en moneycoach.
Marisca leert haar kinderen beleggen: 'Ze leren zo al op jonge leeftijd met geld om te gaan'
“Hoewel influencers vaak het ‘perfecte leven’ lijken te leiden, is dat helemaal niet zo doordacht en gelukkig als het soms lijkt”, stelt Van Onna. “Wat op social media wordt getoond zijn de uitersten. Influencers willen hun volgers behouden, dus posten ze wat goed scoort. Ik raad dat mijn klanten zelf ook aan: als je meer wil verdienen, kijk dan wat er nu het meeste geld in het laatje brengt, en doe daar vooral meer mee.”
“Tegelijkertijd weten influencers ook dat ze kwetsbaarheid moeten tonen en authentiek moeten zijn om contact met de volger te houden. Maar de meeste influencers zullen niet snel iets negatiefs plaatsen over hun vermogen. In elk geval niet als het gaat om hun (excessieve) koopgedrag. Waarom ze zo graag hun luxe leven laten zien, heeft vaak te maken met bijvoorbeeld aandacht of bewijsdrang. Veel geld uitgeven lijkt in hun geval dus bijna altijd positief, en dat wordt dan ook zo ontvangen door hun volgers.”
Van Onna heeft jaarlijks honderden gesprekken met jonge, ambitieuze meiden die naar de ‘Lady Business Academy’ gaan. Zij hebben volgens de geldpsycholoog vaak een verkeerd beeld van geld. Van Onna geeft daarom lezingen en praat over de rol van geld in het leven en het belang van financieel bewustzijn. “Aan het begin van de dag zeggen ze allemaal: ‘Ik wil rijk worden’. Vervolgens hebben ze geen idee hoeveel geld ze dan precies willen, nodig hebben en hoe ze het gaan verdienen.
“Vaak zit er een emotionele laag achter het verdienen van geld in plaats van een doordacht plan. Ze willen een auto voor hun ouders kopen of hun oma een beter leven geven. ‘Ik wil absoluut niet leven hoe mijn ouders dat hebben gedaan’, hoor ik ook vaak. De emoties rondom geld zitten diep. Uiteindelijk ontstaan er bij dat soort verhalen altijd de nodige tranen. Jongeren hebben in deze tijd grote verwachtingen, wat voor stress zorgt.”
Van Onna onderzoekt de mate van geluk die influencers voelen bij een bepaald bedrag dat ze ontvangen voor bijvoorbeeld een post: “Het geluksgevoel is vaak maar tijdelijk, zeker in het begin van de carrière en fame. Vanaf een bepaald niveau van inkomsten neemt het geluksgevoel niet meer toe. Met een groter kapitaal of vermogen komt juist vaak een groter gevoel van angst: angst voor verlies. Ook het gevoel van verantwoordelijkheid wordt groter. Je moet voor je geld zorgen, anders ben je het zo kwijt.”
Verhalen van schaamte over geld hoort de geldpsycholoog ook genoeg. “Van mensen die weinig verdienen, maar ook mensen die zich schuldig voelen als ze wel veel geld hebben – die emoties wegen net zo zwaar. Ik heb zelf onder de armoedegrens geleefd en was diepongelukkig. Een basis om rond te komen maakt je dus wel gelukkig. Maar het geluksgevoel wordt vaak niet hoger dan op dat niveau. Ik coach bijvoorbeeld ook mensen met tonnen op hun bankrekening, die nog steeds denken dat ze niets hebben, angst hebben voor verlies, bang zijn om geld uit te geven.”
Steeds meer mensen met schulden bij apps voor uitgesteld betalen als Klarna en Riverty
Het beeld dat mensen van sterren hebben en de luxe eromheen is volgens haar vaak maar schijn. “In Amerika is financial therapy heel normaal. Bijvoorbeeld voor celebrity’s als Zendaya, zoals uit een interview in American Vogue bleek. Ze verdiende plots heel veel geld, en wist niet wat ze ermee moest doen. Ze joeg het er zo doorheen en alles was weg. Kijk maar naar andere Disney-sterren, met velen is het niet goed afgelopen.”
“Niet alleen sterren, maar ook mensen die de loterij winnen weten vaak niet hoe ze met geld moeten omgaan. Ook artiesten en topsporters kloppen bij me aan om ze te leren om te gaan met een plotseling verworven fortuin. Dit terwijl mensen hun leven bewonderen.”
Ook zogenaamde nepo-babies worden vaak bewonderd om hun luxe: mensen die zijn opgegroeid met veel geld of bekende ouders. Volgens Van Onna hechten mensen die veel geld van huis uit hebben er de minste waarde aan: het gevoel is anders dan ‘zelf verdiend’ geld. Hierdoor kunnen ze hun volgers nauwelijks bewust maken van hoe ze met geld omgaan.”
Hoewel nepo’s en influencers volgens Van Onna de taak zouden moeten hebben om de downside van het ‘makkelijke’ geld te belichten, doen maar enkelen dat, zoals Enzo Knol. “Het moet ook weer niet saai worden. Een beetje gluren naar mooie spullen, verre oorden en onbereikbare dromen vinden we allemaal wel lekker op z’n tijd, alleen ben ik het hier niet mee eens: met een bewuste en kritische blik kijken naar rijkdom van influencers is mijn advies.”
'Financial feminist' Hanneke van Onna: 'Je hebt een megaprobleem als je niet zelf je boontjes kunt doppen'
