Meisjesbesnijdenis is in de Keniaanse Kimana-gemeenschap de norm, tot Sabina Lakara op 12-jarige leeftijd besluit zich te verzetten. Vlak voor haar eigen ingreep zou plaatsvinden, besluit ze dat het moet stoppen.
LINDA.meiden spreekt de inmiddels 20-jarige Sabina, die kort in Nederland verblijft op uitnodiging van Amref Flying Doctors.
Recent werd bekend dat Gambia als eerste land het verbod op genitale besnijdenis bij vrouwen en meisjes weer terug dreigt te draaien. Een zorgwekkend vooruitzicht met grote gevolgen voor meisjes en vrouwen in Afrika. Iemand die zich juist inzet om meisjesbesnijdenis te stoppen is Sabina Lakara. Zij zorgde ervoor dat er in haar Keniaanse Kimana gemeenschap juist een tegengestelde beweging plaatsvond.
“Sinds ik jong ben heb ik heel veel meisjes door het proces van een besnijdenis heen zien gaan. Een ongelooflijk pijnlijk proces. Wat normaal gesproken gebeurt is het volgende: meisjes worden al vroeg geïnformeerd over het overgangsritueel. Het proces waar meisjes van alle leeftijden doorheen moeten om ‘een vrouw te worden’; de besnijdenis. Wanneer het bijna zover is, hoor je dat ongeveer twee dagen van tevoren van je moeder. Dan is het tijd voor haar om dit te ondergaan.”
“Tijdens dit overgangsritueel bij de Maasai-community worden twee ondertanden verwijderd, de wangen verbrand en het geslachtsdeel besneden. Zonder verdoving. Dit gebeurt eigenlijk altijd als het donker is, nooit overdag. Als de dag komt dat het meisje besneden wordt, komt de vrouw die dat gaat uitvoeren naar hun huis. Daar wordt gezamenlijk een gezellig moment van gemaakt. Rond een uur of zeven wordt het meisje, helemaal naakt, mee naar buiten genomen en op een dierenvel gelegd. Daar wordt ze besneden door middel van een scherp object.”
“De clitoris wordt verwijderd, wat verschrikkelijk pijnlijk is. Daarna krijgt het meisje te horen dat wanneer ze de volgende ochtend wakker wordt, ze een volwassen vrouw zal zijn. Dat zij nu hetzelfde kan doen als haar moeder, dus dat ze ook met iedere man kan trouwen die voor haar wordt uitgezocht.”
“Na de ingreep zit ze twee tot drie weken binnen om te genezen, waarbij ze geen toestemming heeft om kleding te dragen. Ze mag zich alleen wikkelen in de Maasai Shuka’s (traditionele stof, red.) of een zwarte doek.”
In die tijd mag het meisje alleen omgaan met andere meisjes van haar leeftijd in het dorp. Je mag überhaupt niet weg uit je gemeenschap in die periode. “Dat is vaak erg pijnlijk voor hen, omdat ze vaak veel bloed verliezen en daar in het dorp niets aan gedaan kan worden.” Niet veel later zal ze, dan pas tussen de acht of vijftien jaar oud, worden uitgehuwelijkt.
Dat Sabina dit tijdens haar jeugd veelvuldig ziet gebeuren, maakt haar bang. “Het is niet iets wat mijn moeder me heeft verteld; ik heb het met het blote oog gezien.”
Kristina (28) kwam erachter dat haar vader niet haar echte vader is: 'Kreeg ineens een bericht via Twitter'
In 2016, als Sabina twaalf jaar oud is, krijgt ze vanuit haar school drie dagen lang een workshop van Amref Flying Doctors. “Tijdens die conferentie wierp mijn leraar het onderwerp vrouwelijke genitale verminking op. Daar werd ik heel nieuwsgierig van, want dit was voor het eerst dat ik iemand zich actief hoorde uitspreken tegen het gebruik in mijn community. Het is iets waar ik als jong Maasai-meisje ook doorheen moet.”
Dat roept veel vragen op bij de jonge vrouw. “Die stelde ik in die drie dagen veelvuldig. Door mijn actieve houding werd ik vier maanden later uitgenodigd op een conferentie over alternatieve overgangsrituelen. Daar leerde ik zoveel over het onderwerp, dat mijn volledige beeld veranderde en ik uiteindelijk tegen mijn ouders opstond om te zeggen dat ik hier geen onderdeel meer van wilde zijn.”
Een heftige en enge stap, want in haar community weten ze niet anders dan dat dit ritueel voltrokken wordt. “Soms moet je dapper zijn, om iets voor elkaar te krijgen. Maar je kunt niet zomaar aankomen in het dorp en zeggen dat je niet meedoet aan het ritueel. Daarom vertelde ik het eerst aan mijn ouders.”
Haar moeder is de eerste die ze benadert. “Zij was heel bang. Nadat ik haar vertelde wat ik geleerd had, brak ze. Ze maakte zich zorgen, omdat ik op een leeftijd was om zelf besneden te worden. In de week na de conferentie stond mijn overgangsritueel zelfs gepland.”
Uiteindelijk krijgt Sabina de steun van haar moeder. Haar vader, een van de ouderen in de Maasai-gemeenschap, wordt helaas woedend. “Als straf zou hij mijn schoolgeld niet meer betalen en hij dreigde me zelfs weg te sturen uit huis. Maar dat maakte me niet uit. Het moest stoppen.”
Uiteindelijk komt ze in contact met Els, een documentairemaakster. Zij filmt Sabina in 2012 voor een documentaire over vrouwenbesnijdenis, waar Sabina als een van veertien meisjes aan meewerkt. “Ze was zo lief en ik werd heel close met haar. Tijdens de opnames vertelde ik haar over mijn situatie.”
Els belooft haar schoolgeld van de basisschool en middelbare school te betalen. “Dat gaf me zoveel kracht, dat ik diezelfde dag besloot een verschil van 50 procent te maken en te zorgen dat ik heel veel jonge meisjes zou redden van besnijdenis. Ik wist dat het een heel grote stap zou zijn, maar het moest.”
Met de volle support van haar moeder, Amref Flying Doctors en met de zekerheid dat haar educatie is veiliggesteld, gaat Sabina aan de slag. “Ik benaderde de meisjes in mijn dorp met informatie over het ritueel. Ik begeleidde toentertijd een koor en vroeg de meiden die erin zongen niet elk weekend naar de kerk te gaan om te oefenen, maar naar ons huis. Dit heb ik een lange tijd gedaan. Veel meisjes begrepen me, maar ze waren ook vaak sceptisch en bang over hoe hun ouders zouden reageren.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Het is zwaar, want Sabina krijgt veel tegenstand vanuit de gemeenschap. “Ik werd gezien als een buitenstaander. Maar het maakte me niet uit, ik wist dat ik dit wilde veranderen.” Uiteindelijk krijgt ze toestemming van de lokale autoriteiten om als spreker meisjes te inspireren met een lesprogramma. “Dat gaf me zoveel kracht. We gaven hen maandverband en boeken over het onderwerp, waardoor steeds meer jonge vrouwen diezelfde kracht kregen om op te staan.”
In die tijd benadert ze haar religieus leider, met de vraag om een platform te krijgen. “Vanuit daar kon ik zowel de mama’s als de papa’s bereiken. En nog voor ik mijn middelbareschooldiploma op zak had, was die 50 procent al bereikt. Gelijkheid voor jongens en meisjes werd een belangrijker onderwerp, ook als het gaat om educatie.”
Inmiddels strijdt zelfs Sabina’s vader mee. “We zijn nu beste vrienden en hij steunt me volledig. De meisjes die ik help gaan samen hem met hun ouders in gesprek over het onderwerp. Dus als een meisje bang is om besneden of uitgehuwelijkt te worden, komen ze naar ons huis en helpt hij hen. Dat deze meisjes gered zijn, komt ook echt doordat mijn vader veel aanzien heeft in onze community.”
Hoe haar leven eruit had gezien als Sabina niet was opgestaan, weet ze niet. “Ik weet wel dat ik hier niet had gezeten als ik Els niet was tegengekomen. Door haar durfde ik uiteindelijk de stap te zetten. Nu leef ik in mijn eigen droom. Maar zonder haar was ik nu waarschijnlijk de vrouw van een oude man geweest. Misschien zijn derde of vierde vrouw. En het zou zomaar kunnen dat ik op mijn twintigste al drie of vier kinderen zou hebben. Voor dit alles hadden vrouwen niets te zeggen.”
“Er is echt al heel veel veranderd. Er wordt bijna geen meisjesbesnijdenis meer gedaan in mijn dorp. Daarom vertel ik mensen altijd: je kunt dingen veranderen. Ik heb het ook gedaan, ondanks de tegenslagen.” Maar Sabina wil nog meer veranderen. “Mijn grootste droom is nog meer barrières te doorbreken en zoveel mogelijk community’s te bereiken als ik kan. Om ook daar meisjes te redden van besnijdenis en uithuwelijking en hen beter te informeren over lichamelijke gezondheid.”
Het gebeurt in veel gemeenschappen nog steeds, dus Sabina blijft strijdbaar. “Doordat ik in mijn eigen community al zoveel heb kunnen veranderen, weet ik dat het mogelijk is om op andere plekken nog meer voor elkaar te krijgen.” Daarnaast strijdt ze voor goede educatie voor jonge vrouwen. “Zodra een meisje goed geïnformeerd is, en ze haar waarde zal begrijpen, kunnen ze niet meer tegengehouden worden om uiteindelijk de vrouw te worden die ze kunnen zijn.”
De vader van Lindi (25) heeft ALS: 'Zó oneerlijk dat uitgerekend zo’n lieve man ziek wordt'
