Niet-Westerse migrantenjongeren laten zich minder snel vaccineren tegen HPV. Vooral jongeren met een islamitische achtergrond hebben volgens gezondheidswetenschapper Charifa Zemouri misconcepties over het virus.
Daarom zet zij zich, samen met het RIVM en Ummahan Özmen Gargili, in om Islamitische jongeren te informeren over HPV en de vaccinatie.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.meiden-dossier over HPV. Meer weten?
Uit Nederlands onderzoek in opdracht van jeugdgezondheidszorg blijkt dat met name de vaccinatiegraad bij Turkse en Marokkaanse jongeren laag is. Deze is namelijk 14,5 procent, terwijl die bij kinderen zonder migratieachtergrond 61,4 procent is. Dit komt volgens Charifa vooral door onwetendheid over het HPV-virus. “Mensen zijn onbekend met het virus, maar ook met de manier waarop het virus overgedragen wordt. Jongeren met een islamitische achtergrond zien zichzelf niet als risicogroep omdat ze doorgaans geen seksuele relaties menen te hebben voor het huwelijk.”
Dit terwijl HPV ook in strenggelovige islamitische landen voorkomt. “En ook in die landen wordt de vaccinatie tegen HPV aangemoedigd, want – laat me een ding vooropstellen – vaccineren gaat niet tegen het Islamitische geloof in. We zeggen altijd: bind eerst je kameel vast en vertrouw dan op Allah. Het is dus juist belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen. Dat zien we ook terug in de hoge vaccinatiegraad in bijvoorbeeld Marokko of de Verenigde Arabische Emiraten.”
Tekst gaat verder na de foto.
Toch is er volgens Charifa een belangrijk verschil tussen de HPV-campagne in Nederland ten opzichte van die van Islamitische landen. “In Marokko focust de campagne zich voornamelijk op kankerpreventie en verhullen ze het feit dat je HPV oploopt als je seksueel actief bent. Hierdoor hebben ze een hoge vaccinatiegraad, maar houden ze wel een deel van de informatie over het virus verborgen.”
“In Nederland durven we het beestje daarentegen bij de naam te noemen. Iedereen is ervan op de hoogte dat HPV een seksueel overdraagbare aandoening is.” Die openheid is volgens Charifa iets goeds. “Maar, dit zorgt binnen de Islamitische cultuur in Nederland wel voor een aantal misconcepties over HPV, die resulteren in een lagere vaccinatiegraad.”
What the prik? Dit is álles wat je moet weten over HPV en de vaccinatie
Zo wanen veel Islamitische jongeren zich volgens Charifa onterecht veilig. “Doordat zij zich houden aan de kuisheid van de Islam, denken zij dat ze geen risico lopen op een HPV-besmetting. Maar in realiteit is niets minder waar. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bijna iedereen binnen de islamitische cultuur een vorm van intimiteit ervaart voor het huwelijk. Dit is dan niet zozeer penetratie (wat wordt gezien als seks), maar wel aanrakingen met de mond en handen.”
Daarnaast speelt de mening van ouders bij de keuze voor HPV-vaccinatie een grote rol. “Islamitische ouders denken dat ze hun kinderen een verkeerd signaal geven door ze op jonge leeftijd tegen een soa te laten vaccineren. Ook gaan ouders er onterecht vanuit dat hun dochters geen gevaar lopen als ze maagd blijven tot het huwelijk. Maar als ouders kunnen ze nooit garanderen dat de toekomstige man van hun dochter nog maagd is. Door een dubbele seksuele moraal is het voor jongens namelijk niet zo erg om al eerder seks te hebben. Zij kunnen op die manier al eerder HPV hebben opgelopen en dit alsnog overdragen binnen een toekomstig huwelijk.”
Dat stukje informatie ontbrak ook bij Ummahan (32), die op dertigjarige leeftijd de diagnose baarmoederhalskanker kreeg. “Ik snapte eerst niet hoe ik HPV kon hebben opgelopen, omdat ik getrouwd ben en dus een vaste partner heb. Ik had geen idee dat mijn man HPV mogelijk al jaren geleden heeft opgelopen.”
Tekst gaat verder na de foto.
“Voordat ik mijn diagnose kreeg, had ik ook geen idee wat HPV inhield.” Zelf heeft Ummahan vier verschillende soorten kanker gehad, waarvan één HPV-gerelateerde: baarmoederhalskanker. “Het begon met pijn bij mijn lies, waarna ik in de behandelkamer last had van bloedingen. De dokter was meteen bezorgd en stuurde me de volgende dag door naar de gynaecoloog. Die zag al snel dat er een ‘flinke tumor’ bij mijn baarmoeder zat, waarna later bleek dat deze was uitgezaaid. Ik had stadium 3, het een-na-laatste stadium, en heb mijn behandelingen doorlopen met verschillende vrouwen die het niet hebben overleefd.”
“Als ik nu hoor dat ouders twijfelen over het vaccineren van hun kinderen, kan ik dat echt niet begrijpen. Ik respecteer het, maar begrijp het niet. Want ik weet als geen ander dat dit mijn meest heftige behandeling was. Het is echt een verschrikkelijke ziekte waar we te weinig van afweten. Ik ben een getrouwde vrouw, dus heb vanuit het geloof niet per se misconcepties gemerkt. Maar ik hoor nog te vaak in mijn omgeving dat mensen de vaccinatie niet halen.”
Steffanie (31) had door HPV meerdere afwijkende cellen: 'Ik liep er mogelijk al jaren mee rond'
Charifa en Ummahan vinden het daarom ontzettend belangrijk om Islamitische jongeren te informeren met aanvullende informatie die aansluit op hun geloofsovertuigingen. “Ik heb samen met het RIVM bijvoorbeeld aanvullend biologiemateriaal samengesteld voor docenten die veel Islamitische jongeren in de klas hebben. Op die manier wakker je een gesprek aan waarbij jongeren het open kunnen hebben over het virus en de vaccinatie.”
Zelf stond Charifa laatst ook voor de klas bij een mbo in Amsterdam West. “Toen ik vertelde dat je HPV ook van aanrakingen kunt oplopen, vielen de monden van de leerlingen open. Eerst was het stil, maar daarna ontstond er geroezemoes en wilden de leerlingen er alles over weten. Jongens werden boos dat zij nu pas in aanmerking komen voor de vaccinatie, omdat zij degene zijn die hun toekomstige vrouw kunnen besmetten. Dat jongeren met een islamitische achtergrond de vaccinatie nog niet eerder hebben gehaald is dus echt geen geloofsprobleem, maar puur onwetendheid en misconceptie.”
Die onwetendheid moet volgens Charifa echt de deur uit in de toekomst. “Er moet meer bewustwording komen. Als de vaccinatiegraad onder migrantenjongeren lager blijft, kunnen we dat al binnen tien jaar terugzien in gezondheidsverschillen. Baarmoederhalskanker en andere HPV-gerelateerde kankers mogen geen ziektes worden die meer voorkomen bij mensen met een islamitische achtergrond.”
“We moeten voorkomen dat het een afkomst- of geloofsprobleem wordt wat leidt tot krantenkoppen en debatten in het nieuws. Het is van belang dat de HPV-campagne iedereen aanspreekt en geen verdeling maakt tussen verschillende culturen. Maar een huisarts of docent moet wel op verschillende culturele belangen kunnen inspelen op basis van het individu.”
Gynaecoloog Ruud Bekkers over HPV-vaccin: 'Leeftijdsgrens ontzegt een grote groep bescherming'
