Zijn hormonen echt zo slecht als iedereen roept? Op TikTok zie je steeds vaker dat hormonale anticonceptie wordt afgezworen, maar de onderbouwing laat vaak te wensen over. Tijd om de feiten op een rij te zetten.
Hoofddocent klinische psychologie bij de Universiteit Utrecht Lotte Gerritsen doet veel onderzoek naar hormonen en legt LINDA.meiden in vijf vragen uit hoe het zit.
“Ten eerste wil ik zeggen dat ik heel blij ben dat vrouwen bewuster bezig zijn met hun lijf. We slikken allemaal maar gewoon de pil, maar het is wel een medicijn en je bent niet ziek, dus die bewustwording is goed”, vertelt Gerritsen. Maar dat moet niet doorslaan in het zogeheten ‘hormoonfobie’. “Vrouwen zijn – onterecht – bang gemaakt dat hormonen totaal slecht zijn voor iedereen. Dat is niet zo.”
Ze legt uit hoe het wél zit: “Er is maar een heel kleine groep voor wie het nadelige effecten kan hebben. Die bestaat uit twee soorten vrouwen: vrouwen die gevoelig zijn voor fluctuaties in hormonen en vrouwen die kwetsbaarheid hebben voor een depressie en angststoornis.” Maar ook dat kan juist andersom werken. “Het ingewikkelde is dat de vrouwen die gevoelig zijn voor hormonale fluctuaties, dit al hebben tijdens hun eigen cyclus. Anticonceptie kan daarom soms juist gunstig zijn om deze fluctuaties te stabiliseren.”
Zorgen over lichamelijke schade, zoals verminderde vruchtbaarheid, zijn onterecht. “Het is wel zo dat als er in je familie trombose of hart- en vaatziekten voorkomen die veroorzaakt zijn door trombose (bloedpropjes) en je de pil gaat slikken, je een verhoogd risico hebt dat je als jong meisje bijvoorbeeld een hersenbloeding krijgt. Daarom is het zo belangrijk dat het bespreken van de pil via je huisarts gaat, zodat deze goed de familiegeschiedenis kent. Maar dit geldt alleen voor de combinatiepil, dus de pil met de twee hormonen oestrogeen en progestageen. Een spiraal zou in dat geval wel kunnen.”
Oeps, pil vergeten: toch nog nemen? En wanneer ben je weer beschermd?
“De risico’s voor vrouwen zonder risicofactoren zijn doorgaans klein, maar het is wel belangrijk om je medische achtergrond te bespreken met je huisarts voordat je met hormonale anticonceptie begint. De huisarts zal met je meedenken over de veiligste opties.”
“Sommige vrouwen stoppen met de pil en worden na een jaar pas zwanger, maar je hoort bijvoorbeeld ook verhalen van vrouwen die een dag een pil vergeten en meteen zwanger raken. Als elk lichaam zou moeten ‘ontpillen’, dan zou dat niet kunnen.”
Maar volgens Gerritsen zit daar ook niet het probleem. “Het punt is dat we nu werken met pillen die one size fits all zijn, zonder rekening te houden met de individuele verschillen in de hormoonhuishouding, terwijl dat verschil enorm is. Daardoor loont het dus om verschillende middelen uit te gaan proberen als je wat bijwerkingen hebt.”
“We moeten veel meer op het individu gaan voorschrijven. Iedere vrouw krijgt de standaard combinatiepil voorgeschreven, terwijl er veel meer variaties zijn. Huisartsen zijn alleen zo druk, dat er nu vaak niet de tijd voor is om te kiezen voor die persoonlijke benadering. Wat voor de één werkt, hoeft niet voor de ander te gelden. Het is belangrijk om te onthouden dat het lichaam van iedere vrouw uniek is. Sommige meiden kunnen snel terugkeren naar een reguliere cyclus, terwijl anderen misschien wat langer moeten wachten.”
Angst voor hormonale schommelingen door de pil? Dat is lang niet altijd nodig
Als je last hebt van bijwerkingen van de pil of een andere anticonceptiemethode, dan kan het soms verleidelijk zijn helemaal te stoppen. Maar is dat altijd nodig? Gerritsen heeft daar een duidelijk antwoord op: “Als je geen last hebt van bijwerkingen en alles gaat goed, dan is er geen reden om te stoppen vanwege ‘alarmerende berichten’ die je bijvoorbeeld op sociale media ziet. Die berichten gelden echt maar voor een klein percentage van de vrouwen. Voor de meeste vrouwen werkt anticonceptie prima.”
“Als je na drie maanden gebruik echt vervelende bijwerkingen hebt, zoals stemmingswisselingen, puistjes of hoofdpijn, probeer dan eens een andere vorm. Stop niet meteen helemaal. Er zijn alleen al zoveel verschillende anticonceptiepillen, die net een andere dosering of samenstelling hebben. En dan hebben we het alleen nog maar over de pil. Ga in gesprek met jouw behandelend arts over wat het beste past en waarom. Dan kun je een pil met andere dosering uitproberen, of een pil met net een andere vorm van synthetische hormonen. Ook komen er steeds meer opties op de markt met lichaamseigen hormonen.”
Je ziet het steeds vaker: vrouwen die overstappen op ‘natuurlijke’ anticonceptie. Denk aan temperatuur meten, cyclus timen. Maar is dat veilig? Gerritsen geeft een duidelijk antwoord: “Nee, absoluut niet. Zaadjes kunnen verdacht lang in je lichaam overleven. Ook dat verschilt per vrouw, maar bij sommigen kunnen de zaadjes zo een week overleven. In het geval van temperatuur meten, heb je alleen informatie wanneer de ovulatie is geweest. Dan ben je al te laat. Ik zou dat echt alleen adviseren als je het risico op een zwangerschap aan kan.”
Wat wél een veilig alternatief is, vindt Gerritsen lastig te zeggen. “Er zijn gewoon geen goede methodes momenteel. Heel kort door de bocht is het dan de enige optie om het veilig te doen. Er wordt gelukkig steeds meer onderzoek naar gedaan – en dat is ook broodnodig.”
Wat je moet weten over natuurlijke anticonceptie: 'Consistentie belangrijk voor betrouwbaarheid'
