Jaarlijks ervaart zeventien procent van de beroepsbevolking in Nederland burn-outklachten en -symptomen. Wat kun je doen tegen een burn-out?
LINDA.meiden praat met burn-out- en vitaliteitscoach Linda Hoogendoorn over wat een burn-out met je doet en hoe je hieruit kunt komen.
Wat gebeurt er met je lichaam als je richting een burn-out gaat?
“Bij een burn-out ervaart je lichaam continu een stressreactie. Je merkt dat je middenrif op slot gaat, je ademhaling hoger wordt en je staat continu aan. Een moment van ontspanning is bijna onmogelijk.
Dit is een voorbeeld dat ik gebruik om uit te leggen hoe een burn-out in het lichaam voelt: als er een tijger uit de bosjes springt maakt jouw lichaam adrenaline aan. Hierdoor ben je alert en lever je vaak een topprestatie, maar als je adrenaline-niveau langdurig hoog is – zonder ontspanning – dan wordt er cortisol aangemaakt. Dat is een stofje dat het lichaam weer in balans brengt. Als dit langdurig hoog is, krijg je de factoren van een stressreactie. Terugkomend op het voorbeeld denk je bij elk bosje dat er een tijger in kan zitten. Hierdoor blijf je waakzaam.”
Wat gebeurt er met mentaal met je?
“De prefrontale cortex, de voorste hersenkwab, krimpt. Hierdoor werkt deze niet goed en verandert de prikkelverwerking. Normaal gesproken verwerkt dit deel alle prikkels, maar als dat niet lukt komt er heel veel binnen. Zoals energie van mensen, geluid en licht.
Het tweede dat de cortex regelt, zijn de executieve functies. Hierbij gaat het om plannen en organiseren. Als dit achteruitgaat, merk je dat bijvoorbeeld bij het lezen van een mailtje. Dan moet je dat drie keer lezen en denk je nog: ‘wat staat hier nou eigenlijk?’ Het komt niet goed binnen en je hebt moeite met focussen.”
Trots op hun baan, maar de werkdruk is hoog: kwart jonge artsen heeft burn-outklachten
Welke symptomen merk je als je eenmaal een burn-out hebt?
“Je wordt dan steeds banger en maakt je om meerdere dingen druk. Hierdoor krijg je een kort lontje. Nog eens terugkijkend naar het voorbeeld, kun je niet meer het verschil zien tussen een tijger die uit de bosjes springt of een hond. Kortom: je bent continu angstig en gestrest om alles.
Daarnaast kunnen er vragen door je hoofd gaan zoals: wie ben ik en wat moet ik met mijn leven? Dit kan ook gepaard gaan met suïcidale gedachten. Wel verschilt het per persoon hoe de burn-out zich ontwikkelt. Sommige mensen hebben meer klachten op het mentale vlak, bij anderen gaat het juist om het fysieke gedeelte.
Fysieke symptomen van een burn-out zijn: vermoeidheid, slecht slapen, hoofdpijn, nek- en schouderklachten, angst en paniekaanvallen, duizeligheid en een onrustig gevoel in de buik. Mentale symptomen die je kunt herkennen zijn: snel overprikkeld raken, sombere gedachten, piekeren, suïcidale gedachten, overal de controle over proberen te houden, twijfelen en over-emotioneel reageren op jezelf en anderen.”
Waar kun je hulp zoeken?
“Alleen kom je er vaak niet uit. De eerste stap is dan ook om hulp te zoeken bij een huisarts. Die geeft jou dan bevestiging over of je een burn-out hebt. Vervolgens ga je naar een praktijkondersteuner en zelf op zoek naar passende hulp. Bijvoorbeeld van een burn-out-coach of van een psycholoog.
Een gemiddelde burn-out duurt ongeveer acht maanden, maar ook dit verschilt per persoon. Krijg je vanaf moment één goede hulp, dan kan het minder lang duren.”
Je geliefde een burn-out? 'Durf grapjes te maken, anders valt er niks meer te lachen'
Hoe licht je je baas in over je burn-out?
“Een gebroken been is duidelijk te zien en te begrijpen, maar een burn-out is lastig. Helaas overkomt het vaak de meest toegewijde werknemers. Als het jou overkomt, geef het dan eerlijk aan. Vaak word je dan doorgestuurd naar een bedrijfsarts. In de meest gevallen begrijpt een werkgever de situatie gelukkig.”
Wat als dat niet zo is?
“Als tip kan ik geven om vooral het fysieke gedeelte aan te geven, maar uiteindelijk zal de bedrijfsarts met een advies komen. Hier móet je baas naar luisteren.”
Wat kun je doen om te herstellen?
“De behandeling van een burn-out gaat door drie fases. Allereerst moet de overmatige stress (cortisol) weg. Dit doe je niet door thuis te blijven, maar door de beweging op te zoeken. Ga wandelen en leer de stress los te laten. Let daarnaast ook op je voeding, praat met een professional, probeer ademhalingsoefeningen en – als het even kan – ga mediteren.
Fase twee komt neer op het mentale gedeelte. Met je begeleiding ga je kijken naar de onderliggende oorzaken. Bijvoorbeeld een hoog verantwoordelijkheidsgevoel, perfectionisme, of een trauma. Je coach of een psycholoog helpt je grenzen te leren herkennen of patronen los te laten.”
Fase drie is de borging. Je begint weer met werken en eens in de zoveel tijd spreek je nog met je begeleiding. Zo voorkom je dat je je grenzen weer overgaat. Trouw blijven aan jezelf is het belangrijkst.”
's Avonds niet kapot op de bank neerploffen? Deel je dag in op basis van energie
