Anna van Schijndel werkte als intimiteitscoördinator mee aan aan de film ANNE+. Een titel die je steeds vaker voorbij ziet komen.
Anna zorgde er samen met regisseur Valerie Bisscheroux voor dat de acteurs zich ook tijdens het draaien van de meest intieme scènes op hun gemak voelden.
Dit vak, waarbij je kort gezegd de intieme scènes in films coördineert, bestaat in Nederland nog niet heel lang. Er zijn nu zelfs pas vijf Nederlanders werkzaam in het vakgebied. “In de Engelse en Amerikaanse filmindustrie bestaat het al best lang en zijn er zelfs opleidingen voor, maar in Nederland was er nog niks.”
“Als je er langer over nadenkt is het gek als er tijdens intieme scènes geen coördinator aanwezig is. Als er een stunt moet worden uitgevoerd, huur je ook een stuntcoördinator in. En als er gedanst wordt is er een choreograaf aanwezig die iedereen precies vertelt wat ze moeten doen.”
Anna staat niet alleen tijdens het draaien van de scènes op set, maar is al veel eerder bij het maakproces betrokken. In een ideale situatie zelfs al in de scriptfase. “Tijdens het castingproces zou het zo moeten zijn dat acteurs al weten welke intieme scènes bij hun rol passen of wat er van hen verwacht wordt, als de rol wordt aangeboden. Bijvoorbeeld hoe naakt ze gaan zijn en welke handelingen er gedaan gaan worden. Als je dit pas bespreekt vlak voor het filmen van de scène, kan het voorkomen dat een acteur zich gedwongen voelt om dingen te doen die diegene helemaal niet wil doen.”
Zodra de casting is voltooid, gaat Anna in gesprek met de regisseur en de acteurs. “Met de regisseur bespreek ik de visie en de wensen wat betreft de intieme scènes. Daarna bespreek ik die scènes met de acteurs en gaan we na wat voor hen de fijnste manier is om die te draaien. Daaruit rolt een soort menukaart waarin de wensen en grenzen van de acteurs staan. Ik fungeer dus een beetje als neutrale tussenpersoon. Dit zorgt voor een veilige, open sfeer waarin acteurs zich vrij voelen om hun grenzen aan te geven.”
“Van de ene actrice mogen bijvoorbeeld de borsten wel in beeld, maar alleen vanuit een bepaalde hoek. Een ander vindt het misschien fijner als er maar één bil in beeld komt en er niet vol van achteren wordt gefilmd. Sommige acteurs willen wel zoenen, maar niet met tong. Dan is het aan de regisseur om er binnen die grenzen toch een mooie seksscène van te maken.”
Gelukkig werken er op steeds meer filmsets intimiteitscoördinatoren en dat is hard nodig. “Vroeger gebeurde het nog weleens dat er op set duidelijke afspraken met de acteurs gemaakt waren over de seksscènes, maar er op het moment van draaien toch werd gevraagd om een slipje uit te trekken. Het gebeurt te vaak dat het compromis neergelegd wordt bij de acteur. Die moet dan op een set met vijftig man onder enorme druk beslissen of-ie dat wel of niet wil. Daar moeten we vanaf.”
“Als er een intimiteitscoördinator aanwezig is, weet iedereen op zo’n moment precies wat de grenzen en wensen van de acteur zijn. Dan kan er voor gezorgd worden dat die niet worden overschreden. Hierdoor hoeven de acteurs deze discussie helemaal niet aan te gaan. In de relatie tussen acteurs en regie is toch vaak sprake van een bepaalde machtsverhouding, waardoor het voor acteurs moeilijk kan zijn om ‘nee’ te zeggen op zo’n moment.”
Anna zorgt ervoor dat, net als bij dans- of stuntscènes, de intieme scènes al vóór het filmen uitgebreid zijn gerepeteerd. “Als een dans doorlopen we de stappen van zo’n scène. Voor de intieme scène tussen Lou (Thorn de Vries) en Anne (Hanna van Vliet) hebben we zo’n vier uur lang in een ruimte gerepeteerd waarbij de acteurs lekker een joggingpak aan hadden.”
“Terwijl we alle stappen doorlopen, en dan puur alleen de handelingen zonder te zoenen, bespreken we tot in detail wie wat op welk moment doet. Maar ook hoe bijvoorbeeld een orgasme er vanuit het karakter uit moet komen te zien. Klopt alles wat je doet met hoe het karakter dat zou doen, of moet het toch anders?”
“Bij gesimuleerde sex zag je vaak dat acteurs niet duidelijk geïnstrueerd waren en dat dat lastig spelen is. Het is belangrijk dat alle aspecten van de scène goed worden doorgenomen, zodat acteurs precies weten wat er van hen wordt verwacht. Je wilt voorkomen dat ze als zichzelf zo’n scène gaan spelen. Dat is niet per se iets wat je kunt ‘zien’, maar je merkt wel hoeveel oprechter en krachtiger die scènes worden als er duidelijkheid is en de acteurs zich op hun gemak voelen.”
“Op het allerlaatst filmen we alles en schrijven we per handeling de scène uit. Dat kunnen we indien nodig dan aan de belangrijke heads of department laten zien, zodat zij weten wat er gaat gebeuren. Op de draaidag doen we nogmaals een geklede doorloop. Dan kijken we of de gerepeteerde scène ook daadwerkelijk past binnen de locatie waarin we het draaien.”
Als de acteurs op de set zijn en er gefilmd gaat worden, is er een closed set. “Dit betekent dat alleen essentiële mensen, zoals de camera- en geluidsman, styling en make-up artist, aanwezig zijn. Ook de monitoren waarop de rest van de crew normaliter meekijken worden uitgeschakeld. Zo zorg je voor een veilige omgeving, aangezien de acteurs zich letterlijk blootgeven.”
“Tijdens het draaien blijf je als coördinator steeds intunen met je acteurs. Wordt de closed set wel echt gehandhaafd? Hoe is de sfeer? Voelt het als een veilige omgeving? Gaat het goed met de acteurs? Voelen ze zich oké? Als dat niet het geval is, dan nemen we even een kleine time-out. ”
Regisseur Valerie Bisscheroux vindt het ongelooflijk belangrijk dat sex vaker op zo’n intieme en echte manier op het grote doek gaat verschijnen. “We moeten gaan erkennen dat heel veel mensen sex hebben en dat daar heel veel emotionele schakeringen bij komen kijken. De onzekerheid over je lichaam, de spanning en de positieve en negatieve emoties. Je ziet vaak in films en series een heel eenzijdige manier van sex, waarbij er geen aandacht is voor hoe de personen zich écht voelen. Al helemaal niet hoe een vrouw zich voelt.” Anna voegt daar aan toe: “Vrouwen lijken in films en series vaak geen clitoris te hebben, want niemand zit daaraan.”
Daarnaast vindt Valerie het heel belangrijk om te laten zien dat er verschillende vormen van sex zijn. “En er zijn heel veel verschillende soorten lichamen. Vaak zien acteurs er zo gelikt uit, helemaal onder de make-up en rechtgetrokken in de nabewerking. Geen rimpels en puisten te bekennen, wat eigenlijk super oneerlijk is. Wij willen juist alles laten zien en al die oneffenheden omarmen, zodat we als collectief meer om ons lichaam gaan geven.”
De nieuwste LINDA. staat volledig in het teken van grenzen en seksueel overschrijdend gedrag. Koop het nummer nu in de winkel of bestel ‘m via onderstaande knop.
Dit artikel verscheen eerder op LINDA.nl in oktober 2021.
Film ANNE+ 'net een tikkie meer queer' dan serie: 'Intieme scène is bijzonder voor Nederland'
