Het is vandaag de internationale dag van de slaap, maar niet iedereen ziet hun bed als safe space. LINDA.meiden besteedt vandaag aandacht aan slaapverlammingen. Waarom weten we hier eigenlijk zo weinig van af?
Wij vragen een slaap-expert wat slaapverlamming precies inhoudt en spreken drie meiden over hun ervaringen.
“Het kostte me al mijn energie om één vinger te bewegen”
Lot (23) is gewend aan het hebben van slaapverlammingen. Al van kinds af aan kan ze zich soms niet bewegen als ze wakker wordt. “Ik heb het vaak als ik ’s ochtends na m’n wekker in slaap val en dan weer wakker wil worden. Dat lukt dan soms niet; ik kan niet bewegen en mijn ogen niet opendoen. Alles voelt zwaar en het kost me heel veel energie om één vinger te bewegen.” Doordat Lot zo vaak verlamd wakker is geworden, weet ze wat haar triggert. “Ik heb het eigenlijk altijd als ik heel moe ben en geen goed slaapritme heb. Of als ik stress heb, dan kan het ook eerder gebeuren.”
“Mijn ogen gingen alle kanten op en ik voelde me draaierig”
Mischa (23) probeert altijd haar ogen dicht te houden tijdens een slaapverlamming. “Anders ga ik dingen zien. Soms zijn dat alleen kleuren en lichten, maar ik heb ook een keer mijn huisgenoten op mijn bed zien springen. Met mijn ogen dicht hoor en voel ik alleen dingen. Het voelt vaak alsof er iemand tegen me aan ligt, maar dat probeer ik dan te negeren.” Ze kan haar verlamming herkennen aan geluid. “Als mijn slaapverlamming eindigt hoor ik oorsuizen, dan weet ik dat ik mijn ogen open kan doen.” Op dat moment heeft ze kort geen controle over haar ogen: “Het voelt alsof ze alle kanten op gaan en maakt me draaierig.”
“Een man kwam op mijn borst zitten en begon me te betasten”
Luna (19) heeft drie keer in haar leven een slaapverlamming meegemaakt. Alle drie de keren had ze enge hallucinaties. “De eerste keer stond er een man in de deuropening van mijn slaapkamer. Terwijl hij me bleef aanstaren kwam hij op mijn borst zitten en begon me te betasten. Ik kreeg geen lucht en kon niks bewegen. Hij schreeuwde in mijn gezicht, maar er kwam geen geluid uit zijn mond. Ik voelde een tinteling in mijn vinger en greep naar mijn licht. Het licht ging aan en de man was verdwenen.” Na die ervaring is Luna regelmatig bang om te gaan slapen. “Hoe banger ik mezelf maak, hoe eerder het gebeurt. Ik mediteer daarom iedere avond om mezelf rustig te houden.”
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ongeveer acht op de honderd mensen ooit een slaapverlamming heeft meegemaakt. Maar dit cijfer is volgens Claire Donjacour, neuroloog en somnoloog bij slaap-waakcentrum SEIN, niet heel betrouwbaar: “De getallen in wetenschappelijk onderzoek lopen erg uiteen. Ik zou ook niet meteen naar de huisarts rennen als ik dit een keertje meemaak.”
De meiden die hierboven hun verhaal hebben gedeeld zijn nooit naar een expert geweest om hun ervaring met slaapverlamming te bespreken. Het zou dus goed kunnen dat meer mensen hier last hebben, zonder zich hier bewust van te zijn.
Donjacour omschrijft dat slaapverlamming een slaapverstoring is tijdens de REM-slaap (Rapid Eye Movement): een slaapstadium waarin je vaak droomt. “Tijdens deze REM-slaap ben je normaalgesproken verlamd. Als dit niet zo was zou je je dromen gaan uitvoeren. Het enige wat naast je ademhalsingsspieren beweegt zijn je ogen, die gaan heel snel heen en weer onder de oogleden (vandaar ook de naam).”
De ultieme slaaptip? Luister woord voor woord naar de IKEA-catalogus
Op het moment dat iemand een slaapverlamming meemaakt, wordt zijn of haar brein wakker, terwijl het lichaam nog velamd is door de droomslaap. “Mensen raken hierdoor in paniek. Logisch, want je kunt niets bewegen en moet uit de verlamming zien te komen.”
Toch zegt Donjacour dat je het beste rustig kunt blijven als je in een slaapverlamming zit. “De beste oplossing is je te realiseren dat het onschuldig is het vaak maar een paar seconden duurt. Probeer daarna weer te gaan slapen, ook al kan dat lastig zijn. Zo verspil je geen energie en onderbreek je je slaap niet te lang.”
Naast de verlamming zelf hebben sommige mensen ook hallucinaties tijdens een slaapverlamming. “Dit noemen we ook wel hypnagoge hallucinaties. Het zijn korte, levendige droombeelden die soms nauwelijks van de werkelijkheid te onderscheiden zijn. Omdat je tijdens een slaapverlamming als het ware half wakker bent, maken mensen dit soort dingen vaak mee in hun eigen kamer.”
Niet alleen visuele hallucinaties kunnen een rol spelen. Je kunt ook denken dat je dingen hoort of voelt. “Mensen omschrijven vaak een druk op de borst. Dit kan een hallucinatie zijn, maar kan ook worden verklaard doordat het ademhalen tijdens een slaapverlamming mogelijk iets zwaarder gaat.”
Mijn telefoon ging de slaapkamer uit, en dit deed het met me
De voornaamste factoren die het risico op slaapverlammingen en gepaarde hallucinaties vergroten zijn een onregelmatig slaapritme en/of slaaptekort. Een regelmatig slaapritme is dus de beste tip om slaapverlammingen te verhelpen. “Ga iedere avond rond dezelfde tijd slapen, sta rond dezelfde tijd op en zorg voor zeven tot negen uur slaap.”
Andere factoren, zoals alcohol en stress, kunnen ook invloed hebben op onze slaapkwaliteit: “Van alcohol val je wel lekker snel in slaap, maar je slaapkwaliteit wordt er slechter van. Ook stress speelt een rol. Als je met een druk hoofd naar bed gaat, kom je moeilijker in slaap door de zorgen die nog in je brein rondspoken. Om stress te verminderen kun je veel dingen doen: maak bijvoorbeeld een wandeling in de avond, werk niet voor het slapengaan, doe ontspanningsoefeningen en schrijf je zorgen van je af.”
Op het moment dat je een angst voor slaapverlammingen niet uit je hoofd kunt krijgen, is het verstandig om hierover in gesprek te gaan met een expert (raadpleeg je huisarts). “Slaapverlammingen zijn vaak een groter probleem bij mensen met een angststoornis. Het laten behandelen van een angststoornis is dan essentieel.”
Dit is waarom je soms in je slaap appt en zó voorkom je het
