Winterdip? Je bent niet de enige. Maar sommigen worden in de winter (óf zomer) wel heel erg somber. En daar hebben vrouwen wel drie of vier keer zo veel last van als mannen, zeggen experts.
We belden erover met psycholoog Annemijn Roelants van Bloom Psychologie, een praktijk speciaal voor vrouwen.
Trigger warning: dit artikel gaat onder andere over depressies.
De precieze reden waarom vrouwen vaker last hebben van een winterdip dan mannen, is niet bekend, geeft Roelants toe. “Maar het is natuurlijk wel zo dat vrouwen cyclisch gezien anders leven dan mannen. Voor een man is één cyclus gewoon 24 uur, bij vrouwen is een cyclus gemiddeld een maand. De seizoenen zijn natuurlijk ook een soort cyclus, waar we misschien anders op reageren. Het is niet voor niets dat het populaire boek De Cyclusstrategie perioden in de vrouwelijke cyclus zelfs vergelijkt met seizoenen.”
De oorzaak van een winterdip heeft waarschijnlijk dan ook te maken met hormonen – en het hormoonstelsel van vrouwen is nu eenmaal anders dan dat van mannen. Zo blijkt uit eerder onderzoek dat het brein van vrouwen en mannen verschilt in het aantal en de plek van bindingsplaatsen voor serotonine, ook wel het ‘gelukshormoon’ genoemd. Vrouwen zouden bijvoorbeeld lagere niveaus hebben van het eiwit dat serotonine terug transporteert naar de zenuwcellen die het afscheiden. Ander onderzoek suggereert dat de gemiddelde synthese van serotonine bij mannen wel de helft hoger is dan bij vrouwen.
(Een gebrek aan) serotonine lijkt de grootste oorzaak van een winterdip, maar somberheid in de winter wordt ook vaak gelinkt aan een vitamine D-tekort. Ook dat staat niet los van onze cyclus. Een vitamine D-gebrek zou bijvoorbeeld leiden tot lage oestrogeenniveaus, die weer stemmingswisselingen en depressies kunnen veroorzaken. Roelants: “We adviseren vrouwen eigenlijk altijd om vitamine D3 bij te slikken.”
Vitamine D zorgt niet alleen voor sterke botten: 'Ook belangrijk voor vruchtbaarheid'
Wat de lichamelijke oorzaak ook is; voor de impact van de winterdip moeten we ook kijken naar hoe we erop reageren, legt psycholoog Roelants uit. “Vrouwen hebben er een handje van om heel streng voor zichzelf te zijn. Als we ons even wat minder voelen, hebben we daar meteen een oordeel over. Terwijl het heel logisch is om niet altijd even productief te zijn.”
Toch is er een groot verschil tussen een ‘gewone’ winterdip en een seizoensgebonden depressie. “Ik kan denken: o, stom dat het zo donker is. Maar dan ga ik nog wel gewoon naar mijn werk, maak ik een wandeling met de hond, ga lekker koken… Bij een depressie lukt dat niet meer. Je hebt nergens zin of plezier meer in en gaat je vaak afzonderen. Het heeft ook veel invloed op het lichaam; dat is vermoeider, je slaap- en eetpatroon veranderen en je reageert bijvoorbeeld traag. En de schuldgevoelens over dat er weinig lukt zijn vaak sterker.”
Een van de manieren om een winterdepressie tegen te gaan is door tijdelijk antidepressiva te slikken. Toch zou Roelants dat niet meteen aanraden. “Er zijn ook andere manieren, bijvoorbeeld een speciale lamp die ervoor zorgt dat je lichaam meer vitamine D aanmaakt. En kijk bijvoorbeeld of je wat van je zomerse activiteiten mee kunt nemen naar de winter. Je hebt misschien de neiging om je te isoleren, maar waak ervoor dat je ook dingen in je leven houdt die je een goed gevoel geven.”
Met een ‘normale’ winterdip is het juist wel goed om gewoon lekker met een dekentje op de bank te kruipen. “Onze behoeften zijn anders in de zomer dan in de winter. Wil je het ene seizoen met heel veel mensen op het terras zitten, een paar maanden later wil je het liefst alleen films kijken. Dat is oké, je mag daar ook naar luisteren zonder oordeel. Zolang je maar wel goed voor jezelf blijft zorgen.”
Ervaar jij klachten op dit gebied? Ga altijd eerst langs de huisarts voor persoonlijk advies.
Het leed dat seizoensgebonden depressie heet: 'Lijkt verstoring van biologische klok'
