In Nederland wordt sneller ingeknipt tijdens de bevalling dan in andere landen. En dat terwijl is bewezen dat inknippen niet beter is dan uitscheuren. Waarom gebeurt dit dan toch zo veel?
Djanifa da Conceicao, ook wel bekend als de VerlosMoeder, is verloskundige en mede-eigenaar van Verloskundigenpraktijk Zuidwijk in Rotterdam. Ze vertelt LINDA. alles over uitscheuren en inknippen.
Even in het kort: het uitscheuren – ook wel ruptuur genoemd – van de vagina doet het lichaam zonder ‘hulp’. Bij inknippen wordt een letterlijke knip gemaakt in de vagina. Wat Djanifa beter vindt? “Het beste is om uit te scheuren. Dat klinkt heel hard, maar je moet bedenken dat als ergens een scheur ontstaat, dan kiest-ie de weg met de minste weerstand. De scheur gaat zo min mogelijk langs belangrijke vaten en spieren”, legt ze uit.
“Dat is de reden dat we liever hebben dat het een beetje scheurt, dan dat je een knip zet. Bij een knip weet je zeker dat het door spieren en vaten gaat.” Bij foetale nood en vacuüm is inknippen volgens Djanifa gedoogd.
Uitscheuren herstelt vaak sneller dan inknippen. Wel moet een onderscheid worden gemaakt in eerste-, tweede-, derde- en vierdegraads rupturen. “Eerste- en tweedegraads rupturen herstellen zelf. Bij derde- en vierdegraads rupturen zijn er vaak klachten zoals incontinentie en pijn bij sex. Daar heb je vaak langer last van”, vertelt Djanifa. Maar, het kan ook zo zijn dat een totaalruptuur helemaal niet herstelt. “Daarom willen we het voorkomen.”
Hoe? “Het belangrijkste is de pershouding. We zien dat de kans op een ruptuur vergroot als je op de rug ligt en als je een vacuüm krijgt. Ben je heel hard en actief aan het persen bij het laatste stukje bij het hoofdje, is de kans groter om ernstig uit te scheuren. Vooral bij het laatste stuk dient dit rustig en gedoseerd te gebeuren, want dan heeft het weefsel tijd om op te rekken.” Volgens Djanifa is gehurkt of op handen en knieën de beste houding om te bevallen.
Ze vervolgt: “Verder is het ook belangrijk dat vrouwen meer kennis hebben over de onderkant. Dan weten ze hoe hun lichaam werkt en wat het aankan.” Zo zou een perineummassage mogelijk kunnen helpen. “Dan masseer je vanuit je vagina de huid tussen je vagina en anus om ervoor te zorgen dat de huid en het hele gebied gewend raakt aan spanning en kan uitrekken. Ook al is het niet bewezen dat het een ruptuur voorkomt, ik zou het wel aanraden omdat je daarmee je lichaam leert kennen. Dat is heel gunstig tijdens de bevalling.”
Sabine (31) had een totaalruptuur: 'Hechten? Je gaat meteen naar de ok'
Ondanks dat we weten dat inknippen niet snel nodig is, knippen gynaecologen 27 procent van de bevallende mensen in bij een eerste kind, blijkt uit onderzoek uit 2021. “Nu wordt soms overdadig geknipt, om een derde of vierde ruptuur te voorkomen. Daar zit de crux hem in. De kans dat je een derde- of vierdegraads ruptuur krijgt is maar 3 procent, terwijl inknippen 100 procent zeker last betekent.”
Djanifa legt uit waarom gynaecologen dit dan toch doen. “De gynaecologische wereld is ingezet op preventie van heftige dingen. Dan maken we de risicoberekening al zelf in plaats van het bij de mensen zelf leggen.” Verloskundigen zetten minder vaak een knip, vertelt ze. Negen procent van de bevallende mensen krijgt een knip bij verloskundigen. “De kans dat ik een knip zet is misschien één keer in het jaar, maar ik heb dan ook niet vaak te maken met gecompliceerde bevallingen.”
Uit cijfers blijkt dat we in Nederland meer inknippen dan in andere landen. “Het verschil zit ‘m in de vraag wat wij zien als foetale nood. Nederland is te snel geneigd om te knippen. Dan wordt weleens gedacht: ‘een knip is zo gedaan en dan is het kind er’. Als de arts alleen al vermoedt dat er foetale nood is, kan er een knip worden gezet. Daar mogen we kritischer naar kijken.”
Volgens Djanifa weten weinig mensen over de verschillende opties om na te gaan of er sprake is van foetale nood. “Je kunt, naast het luisteren naar het kloppen van het hartje, de pH-waarde in het bloed meten door een kleine snee te maken in het hoofdje. Dat wordt ook ingezet bij vacuüm en een keizersnee. Bij een bepaald gehalte is er echte nood. Als het kind verzuurt, is dat het teken van zuurstoftekort. Dan is er een gedoogde reden om in te knippen.”
Djanifa vindt dat ouders beter moeten worden ingelicht over de cijfers en alternatieve opties. Als ze daarvan op de hoogte zijn, kunnen ze zelf een weloverwogen beslissing nemen. “Er zijn mensen die zeggen: ik wil absoluut geen totaalruptuur en incontinentieklachten, doe mij maar een knip. Die afweging moet bij de persoon zelf liggen.”
Het gaat inmiddels de goede kant op, ervaart de verloskundige. “Met ziekenhuizen wordt afgesproken om vanaf 30 weken de opties te bespreken.
Zorgprofessionals worden genoodzaakt erover te praten. Het antwoord ‘het voorkomt een ruptuur’ is niet meer voldoende. Er wordt meer naar cijfers gekeken. Ik merk dat de tijd aan het veranderen is en dat is goed.”
LINDA.-lezers: 'Totaalruptuur moet uit de taboesfeer'
