Rachel Corner (54) is fotografe en maakt een portretserie van overlevenden van seksueel geweld in conflictgebieden. Daarbij krijgt ze hartverscheurende verhalen te horen.
De fotoserie, genaamd Breaking the silence: turning pain into power, is deze maand te zien in de openbare bibliotheek van Rotterdam.
Rachel maakt de fotoserie in samenwerking met het SEMA, wat “spreek je uit” betekent in het Swahili. “Dat is een onderdeel van de Denis Mukwege foundation”, vertelt ze. “Het is een netwerk van overlevende vrouwen van seksueel geweld in conflictgebieden, die het stigma rondom dit onderwerp willen doorbreken. Het zijn allemaal activistes. De vrouwen kwamen naar Nederland voor een SEMA-bijeenkomst en vroegen mij deze fotoserie te maken. Dat vond ik echt een eer.”
Een van de vrouwen die door Rachel wordt gefotografeerd, is Tatiana. Ze komt uit het oosten van Congo. Daar werd zij slachtoffer van seksueel geweld, dat daar werd ingezet als oorlogswapen. Dertien jaar later schrijft zij een openbare brief aan haar verkrachter. Ze schrijft, oorspronkelijk in het Frans:
“Ik weet niet hoe ik deze ondraaglijke, hartverscheurende, martelende en ontroostbare pijn moet beschrijven, die ik door jou heb moeten lijden. Elke minuut, elk uur was een hel. Ik kon niets meer doen. Ik huilde en isoleerde mijzelf van de wereld. Mijn leven hing aan een draad die elk moment kon breken. Ik vroeg mezelf altijd af: wat in de wereld heb ik gedaan om dit te verdienen?”
Nu is Tatiana leider van een beweging die tegen seksueel geweld strijdt in de Congolese provincies die hierdoor het meest worden geraakt. In september 2023 ontvangt ze de Anne-Marie Buhoro-prijs, voor o.a. haar harde werk voor verandering in de Democratische Republiek Congo.
Tijdens het maken van de serie wordt Rachel erg geraakt door de verhalen van de vrouwen. “Je hoort vaak over het seksuele geweld in conflictgebieden. Nu zag ik allemaal vrouwen uit verschillende werelddelen aan me voorbijkomen, die er stuk voor stuk mee te maken hadden gehad. Dat greep mij enorm aan.
Ik vond het vooral waanzinnig om te zien wat voor een steun ze aan elkaar hebben. Ze hebben de meest vreselijke dingen meegemaakt en hoewel ze allemaal verschillende culturele achtergrond hebben, voel je dat die vrouwen met elkaar verbonden zijn en dat dat kracht geeft. Het was heel ontroerend.”
Niet alle vrouwen spreken Engels, waardoor het moeilijker is voor Rachel om met hen te communiceren. “Dat was een beetje handen-en-voeten-werk, maar op die manier kun je ook een connectie met iemand maken. Ook waren er vaak tolken bij, als hulpmiddel.”
Rachel vindt het belangrijk dat de vrouwen die worden gefotografeerd controle houden over het project. “Van tevoren hebben we uitgebreid besproken wat voor portretten het zouden worden. Na afloop van de shoot hebben ze ook meegeholpen met het uitkiezen van het uiteindelijke resultaat. Het is voor mij cruciaal dat zij zich 100% oké voelen met wat er gebeurt.”
De vrouwen hebben een motto: nothing about us, without us. “Er is al zoveel geschreven en gezegd over deze vrouwen, zonder dat er echt mét hen is gepraat. Het is hun leven en hun verhaal. Daarom is het van belang dat je daar zorgvuldig mee omgaat.”
Shyrete is ook gefotografeerd door Rachel. Ze werd – net als vele andere vrouwen – verkracht tijdens de oorlog tussen Kosovo en Servië, die eind jaren 90 plaatsvond. Twintig jaar later spreekt ze zich uit over deze ervaring en de impact die het op haar leven heeft gehad. Ze is een van de weinige vrouwen die dit doet. Inmiddels woont ze met haar familie in Canada en heeft ze een aanklacht ingediend tegen haar verkrachter.
Tegenwoordig is Shyrete een activiste die strijdt voor gerechtigheid voor alle overlevenden van seksueel oorlogsgeweld. Zoals ze zelf zegt: “Ik ben geen oorlogsslachtoffer. Ik ben geen oorlogsoverlever. Ik ben een oorlogsheld, en niets minder dan dat.”
Rachel fotografeert vrouwen van over de hele wereld voor de portretserie. “Van Irak en Burundi tot Colombia en Bosnië, dit probleem beslaat hele gedeeltes van de wereld. Dat is zo pijnlijk. En het gebeurt al zo lang, dit moet echt stoppen.
Daarnaast is het belangrijk dat de schaamte die aan het geweld gekoppeld is wordt doorbroken. Deze vrouwen hebben al verschrikkelijke dingen meegemaakt, maar hun leven wordt vervolgens nog moeilijker vanwege het stigma wat op het onderwerp zit. Ze moeten zich stilhouden.”
Met de foto’s probeert Rachel een mengsel van trots, kracht en kwetsbaarheid te laten zien. “Deze vrouwen hebben in ontzettend kwetsbare situaties gezeten, maar het zijn zulke powerhouses. Dat wil ik laten zien. Ik wil ze niet neerzetten als slachtoffers, want ik kijk enorm naar hen op. Het gaat erom dat je hun kracht ziet, maar ook hun pijn.”
De portretserie Breaking the silence: turning pain into power is tot eind oktober 2023 te zien in de openbare bibliotheek van Rotterdam.
Frans meisje (17) seksueel misbruikt door ex-vriend, vrienden verdachte filmen alles
