Naomi Campbell noemde hem ‘papa’, hij vond nieuwe stoffen uit en wist als geen ander het vrouwelijk lichaam te accentueren: Azzedine Alaïa. De ontwerper die werd getekend door zijn bescheidenheid geldt zes jaar na zijn dood nog altijd als icoon van de modewereld.
“Alles wat ik weet, heb ik geleerd van vrouwen”, zei Alaïa altijd.
De stijl van Alaïa samenvatten is bijna onmogelijk. Een daadwerkelijke rode draad lijkt er gedurende bijna vijftig jaar aan collecties niet te zijn. Wel komen er onmiddellijk woorden naar boven zodra de naam van de 1 meter 50 lange Tunesiër wordt genoemd. Leer, donkere kleuren, perfecte snit en bovenal: eigenzinnig.
Alaïa wordt geboren in de Tunesische hoofdstad Tunis. Over zijn geboortejaar is hij altijd vaag gebleven, maar de consensus rust op 1935. Een goede vriendin van zijn moeder, mevrouw Pineau, voedt Alaïa’s creatieve geest al op jonge leeftijd door Vogue magazine voor hem te kopen. Op zijn vijftiende begint hij met een studie beeldhouwen aan het Tunis Institute for Fine Arts, nadat hij zich ouder heeft voorgedaan. Met de kennis die hij daar over de vorm van het menselijk lichaam opdoet, zal hij zich jaren later als modeontwerper onderscheiden.
Franse modeontwerper Jacquemus maakt van zijn oma een model
Nadat hij afstudeert, gaat Alaïa aan het werk als kleermaker. Dat had hij ook gedurende zijn schooltijd gedaan om zijn schoolspullen te kunnen betalen. Een opleiding in de mode heeft hij nooit gevolgd. Toch verhuist hij in 1957 naar Parijs om daar als tailleur te werken voor onder andere Dior. Zijn tijd bij Dior is echter kort: slechts vier dagen werkt hij in het atelier van de Franse couturier. Na Dior komt Alaïa terecht bij Yves Saint Laurent. Daar is het Alaïa die het prototype voor de wereldberoemde Piet Mondriaan jurk van Yves Saint Laurent maakt.
Eind jaren ’70 opent Alaïa zijn eigen atelier aan de Rue de Bellechasse in Parijs. Daar komen de groten der aarde bij hem om gekleed te worden, onder wie Marie-Hélène de Rothschild – erfgenaam van de wereldberoemde bankiersfamilie Rothschild. Wat Alaïa onderscheidt van andere ontwerpers, is dat hij zijn kleding direct op het lichaam van de vrouw ontwerpt – met naald en draad in zijn hand. Op die manier kan hij onmiddellijk zien hoe de stof zal vallen. Tekenen doet hij niet. Bovendien heeft hij een uitzonderlijk oog voor de vorm van het menselijk, met name vrouwelijk, lichaam dankzij zijn ervaring met beeldhouwen.
Maar waar Alaïa een pionier in is? Lederen handschoenen. Die zijn baanbrekend en onderdeel van zijn eerste collectie die in 1980 wordt gelanceerd. Überhaupt brengt Alaïa een revolutie teweeg met zijn gebruik van leer. Waar het eerder werd gezien als tegendraads en seksueel, heeft het in de ontwerpen van Alaïa een verfijnde uitstraling. Zijn werk wordt opgemerkt door twee redacteuren van het Franse magazine Elle. Sindsdien geldt hij als icoon van de modewereld.
Ja, écht: de zijden doek is tegenwoordig hét accessoire voor mannen
Een van de grootste stempels die Alaïa op de modewereld heeft gedrukt, is het ontstaan van het supermodel. Door zijn ontwerpen die feilloos aansluiten op het vrouwelijk lichaam, wordt hun werk tot een spectaculair niveau getild. Al doet Alaïa niet aan grote modeshows, hij organiseert wel kleinschalige presentaties van zijn ontwerpen. Al snel trekt hij een exclusief groepje modellen aan dat grotere shows afzegt om voor Alaïa te kunnen lopen.
Eén van hen is Noami Campbell. Alaïa ontmoet Campbell in Parijs wanneer zij zestien jaar is, op de dag dat ze haar portemonnee verliest. Campbell, die haar biologische vader pas op haar 41e zou ontmoeten, trekt bij Alaïa in. “Ik vertelde hem dat mijn moeder Frans sprak. Hij sprak ook Frans. Hij belde haar op en voor ik het wist zei hij tegen mij: ‘Vanaf morgen kom je bij mij wonen'”, vertelde Campbell hierover tegen de Britse Vogue.
Hun band wordt innig. “Hij deed al de dingen die mijn vader nooit had gedaan. Hij nam me mee naar de tandarts, leerde mij over kunst, nam me mee naar het museum en leerde mij over eten en culturen”, vertelde Campbell. “O, en óf we ruzie konden hebben”, voegde ze toe. Hij noemt haar zijn dochter, zij hem ‘papa’.
Posing for another picture: Apple komt met documentaire over dé supermodellen
Al behoort hij langzamerhand tot de top van de modewereld, het volstaat eigenlijk niet om hem enkel als modeontwerper te bestempelen. Hij ontwerpt niet alleen, hij is ook een uitvinder. Zo weet hij fluweel minder zwaar te maken en vindt hij vederlichte velours uit.
Maar wat Alaïa vooral is, is eigenzinnig. Zo leert hij nooit Engels spreken. Zijn eigenzinnigheid voert ook door in zijn werk. In een interview met met de Britse Vogue vertelt Campbell over de meest wijze les die zij van Alaïa heeft geleerd: “Je hoeft niet alles te doen”.
Dat doet Alaïa dan ook niet. Zijn artistieke onafhankelijkheid is hem het meeste waard. Maar ook het overlijden van zijn zus begin jaren ’90 doet hem beseffen dat hij meer tijd met haar had willen doorbrengen en minder had willen werken. Zo gebeurt het dat Alaïa zich niet houdt aan de agenda’s van de modewereld. Tijdens modeweken kun je lang wachten op een collectie van Alaïa, want daar doet hij niet aan. Hij brengt een collectie uit wanneer hij het daar zélf tijd voor vindt.
Modeontwerper Fong Leng draagt dagelijks 24 oorbellen in elk oor: 'Dat is niet veel'
Zelf heeft hij geen behoefte om in de spotlights te staan. Interviews met de ontwerper zijn er amper. Van journalisten moet hij namelijk weinig hebben. In het werk van Alaïa staat alleen de vrouw centraal. “Ik werk voor vrouwen, zelfs zonder te denken aan mode of trends”, zegt de ontwerper daarover. Door de jaren heen kleedt hij onder meer Madonna, Tina Turner, Lady Gaga, Rihanna, Janet Jackson en Beyoncé. Ook doet hij Nederland enkele keren aan. Zo wordt zijn werk in 1998, 2011 en 2016 tentoongesteld in het Groninger Museum.
In 2008 wordt Alaïa de Legion d’Honneur aangeboden, de hoogste en belangrijkste Franse onderscheiding. Die onderscheiding slaat hij af. “Die prijs heb ik afgeslagen omdat ik niet van decoraties houd, alleen op de vrouw. Mijn jurk op een vrouw, dat is een mooie decoratie”, zei Alaïa hierover tegen Business of Fashion.
De centrale positie van de vrouw in zijn werk maakt dat Alaïa al vroeg bekend kwam te staan als feminist. “Alles wat ik weet, heb ik geleerd van vrouwen”, zei hij altijd. Op 18 november 2017 overlijdt Alaïa in Parijs. Hij was groots in bescheidenheid en dat tekent hem tot de dag van vandaag.
Lekker luxe: zo creëer je de 'old money'-look zónder oud geld
