Talkshowredacteuren blijven meestal onzichtbaar, maar Tamar Bot (28) en Fanny van de Reijt (37) zijn dankzij hun podcast De mediameiden bekende gezichten geworden. ‘Soms betrappen we elkaar op BN’er-trekjes.’
In hun boek Bijna niets gebeurt toevallig delen ze de hoogte- en dieptepunten uit hun hectische leven als televisiemakers.
Toen Bot en Van de Reijt samenwerkten bij de BNNVARA-talkshow Media Inside (sinds september Van Roosmalen & Groenteman) kletsten ze tijdens de voorbereiding graag over hun ervaringen bij andere programma’s. Bot: “We vertelden dan dat Renze Klamer op zijn skeelers de redactie op was gekomen, dat soort dingen. Gijs (Groenteman, red.) kon daar altijd ontzettend van genieten en hij heeft een podcastbedrijf. Hij zei: ‘Meiden, deze verhalen willen meer mensen horen. Moeten jullie daar niet iets mee?'”
De vuistregel van Hilversum is: what happens in Hillywood, stays in Hillywood. Dus twijfelden ze eerst wel. “We wisten dat we niet alles konden zeggen”, gaat Bot verder. “Tegelijkertijd hebben we door al die jaren televisie maken een liefde voor het bedenken van nieuwe rubriekjes en het nauwgezet volgen van medianieuws. Daarom dachten we: laten we het eens proberen.” Van de Reijt: “Anderhalf jaar later verdienen we er naast ons ‘gewone werk’ een dikke boterham mee. En dat is natuurlijk fantastisch. Hoe leuk is het om een eigen programma te maken met je beste vriendin?”
Je kunt ook te veel vrienden hebben, ontdekte Elizabeth Day: 'Ik was verslaafd'
Aan de talkshowtafel moet iedereen leveren: dieren, kinderen en bejaarden niet uitgezonderd. En bovenal, de redacteur. Of je nu BN’ers zoekt voor een item over erotische podcasts (niet eenvoudig) of een grieperige tafelgast uit een bed moet zien te krijgen: elke uitzending moet flitsender dan de vorige. Vaak zorgt dat voor knotsgekke taferelen, die in Bijna niets gebeurt toevallig scherp zijn opgetekend. Waar de podcast de tv-wereld bijna persifleert, gaat het boek meer de diepte in. Naast grappige anekdotes kaarten ze ook de werkdruk, korte contracten en snoeiharde cultuur aan.
Van de Reijt en Bot waren pas 19 en 20 toen ze hun eerste stappen in Hilversum zetten. Ze ontmoetten elkaar op dé plek waar redacteuren, cameramensen en soms zelfs heuse BN’ers zich verzamelen: de sprinter naar het Mediapark. “Ik besefte al gauw dat Tamar ook de humoristische kant van deze snelkookpan inziet en wat ironischer naar de televisiewereld kijkt”, zegt Van de Reijt. “We nemen onszelf niet te serieus.” Bot vult aan: “Vooral de talkshowwereld is een groteske, hysterische plek. Als we samenwerken, vinden we altijd elkaars blik als er weer iets geks gebeurt.”
Liefhebbers van de podcast weten dat de mediameiden zo hun eigen taal hebben, zoals: ‘deze tafel heeft wat sexy’s nodig’ of ‘dit is lekker speels’. Wordt dat écht op de redactie gezegd? Van de Reijt: “Door mij wel.” Bot valt bij: “Fanny heeft dat een beetje geïntroduceerd in de televisiewereld.” Van de Reijt: “We kijken allebei graag naar vtwonen en daar halen we een deel van ons vocabulaire uit. Daar hebben ze het over ‘een stoere herfsttafel’ – nou, wij ook.”
De twee werkten onder andere samen bij ‘een programma’ dat de lezer wel zal herkennen als De Vooravond, de voormalige BNNVARA-talkshow van Fidan Ekiz en Renze Klamer. Van de Reijt: ‘Daar moest alles ineens ‘heel fris’ zijn. Dat je denkt van: ja, fris. Wat is dat eigenlijk? Later moest alles juist weer ‘urgent’ worden. Bij televisie wil iedereen zichzelf de hele tijd opnieuw uitvinden en daar moet dan ook een bepaald woord aan verbonden worden.”
Cartoonist Jip van den Toorn tekent crisis na crisis: 'Ik wil iederéén een spiegel voorhouden'
In het boek noemen ze sommige BN’ers bij de naam, maar presentatoren of eindredacteuren niet. Van de Reijt: “Dat is niet onze stijl. Veel anekdotes zijn inwisselbaar, en we vonden het interessanter om het systeem te laten zien. Het is heel moeilijk om in Hilversum je mond open te trekken en in de media gaat het altijd over presentatoren of eindredacteuren, terwijl redacteuren al om acht uur op de redactie zitten en pas vertrekken als de laatste gast weg is. Wij wilden daarom zo eerlijk mogelijk vertellen hoe het voor ons is.”
Voor de grap staat er wel een vacature achter in het boek. “Mocht het toch slecht uitpakken, mogen ze ons bellen”, lacht Bot. “Maar toen we met de podcast begonnen, werden we ook veel gewaarschuwd: ‘Je gaat geen werk meer krijgen.’ In het begin wilden mensen inderdaad niet meer met ons praten, maar na een tijdje draaide dat om en wilden mensen juist heel graag met ons in gesprek. En de opdrachtgevers die ons nu inhuren vinden het hartstikke leuk dat hun programma extra aandacht krijgt via onze podcast.”
Van Jim Bakkum tot Marieke Elsinga: veel BN’ers zijn fervent luisteraar van een podcast waarin ze ook op de hak genomen worden. Zoals wanneer de twee op ironische wijze hun Instagram-posts doornemen. Bot: “BN’ers blijken dat leuk te vinden. En misschien dat ze ook wel denken: keep your friends close, keep your enemies closer.”
Het tweetal beaamt dat ze ‘de BN’er’ graag als “een aparte diersoort” beschrijven, die zo zijn eigen kenmerken heeft. Bot, met ironische ondertoon: “BN’ers voelen zich net wat bijzonderder dan andere mensen, en daar worden ze door anderen in bevestigd. Ze worden graag goed verzorgd, en houden van aandacht.” Van de Reijt: “Ze hebben dat op een gegeven moment ook echt nodig en we geven hen die aandacht natuurlijk graag.”
In mei stonden ze in een uitverkocht DeLaMar Theater met Het Grote Mediameiden Spektakel. Vertonen ze zelf al BN’er-gedrag? Bot: “Mag ik het zeggen?” Van de Reijt knikt. “We zaten na een lange dag vol repetities in de kleedkamer van het DeLaMar. Fanny had heel erg dorst, en al een paar keer om water gevraagd. Op een gegeven moment schreeuwde ze: ‘Hoe moeilijk is het om één keer water voor mij te halen?’ Dus ik zei: ‘Nu ben je een BN’er.’ En toen moesten we heel erg lachen. Niemand blijkt immuun.”
Caroline O'Donoghue: 'Soms diagnosticeren we mannen liever als psychopaten dan mensen'
Wie bij een dagelijkse talkshow werkt, zit op het scherp van de snede. Het boek laat zien hoe het perfectionisme, de sterke hiërarchie en korte contracten van soms maar zes weken het werk zwaar maken. Als Bot niet opneemt als Pieter Omtzigt op vrijdagavond om half twaalf belt, voelt dat als een daad van verzet. “Terwijl dat heel normaal is. Maar een keer niet reageren kan je duur komen te staan, want het wordt wél van je verwacht.”
Van de Reijt: “Je hebt geen zekerheid en je hebt geen vast contract, dus moet je blij zijn als je een klus hebt. En dan moet je het vervolgens héél goed doen, want alleen dan word je teruggevraagd. Het is een survival of the fittest. Dus ga je in het begin over je grenzen heen om jezelf te verzekeren van werk. Met die arbeidsomstandigheden hou je de cultuur die er nu heerst wel in stand. Als je steeds een contract van een paar maanden of weken hebt, zit je niet in een situatie waar je met elkaar kan reflecteren of leren.”
Bot: “Over iemand die jou straks weer moet inhuren voor een nieuwe klus, ga je echt niets zeggen. Er wordt nu ruim een jaar over de werkcultuur gesproken, maar dit is natuurlijk al veel langer een probleem. Toen ik net begon, werd ik uitgescholden voor de montage. Al mijn collega’s waren stil. Als je nieuw bent, denk je dan toch: blijkbaar is dit hoe het gaat.”
Sociale media hebben volgens Sander Schimmelpenninck de wereld niet beter gemaakt: 'Het kost ons veel'
Het Volkskrant-artikel over De Wereld Draait Door komt online als ze samen in een restaurant zitten. Een bedieningsmedewerker vraagt of er een sterfgeval in de familie is. Van de Reijt: “Zo voelde het wel een beetje. Nog steeds vind ik dit het allerbeste, allermooiste programma. En nu is het wel besmet.” Zelf werkte ze er anderhalf jaar, en het artikel komt overeen met haar ervaringen. “Ik schrok ervan dat dat gedrag zo lang heeft geduurd, want je hoopt dat je er zelf toevallig in een vervelende periode zat. Tegelijkertijd denk ik dat het niemand verbaasde, want ook voordat ik er kwam werken had iedereen het al over de heftige sfeer. Het was een publiek geheim.”
Van de Reijt en Bot reflecteren ook op hun eigen aandeel. In het boek beschrijven ze hoe een eindredacteur in de groepschat een fles champagne biedt voor de redacteur die ‘deze lekkere poes morgen aan tafel krijgt’. Hij doelt op de eerste verpleegkundige die gevaccineerd wordt tegen corona.
Van de Reijt: “Zoals je al zei: we hebben een beetje ons eigen taaltje, dus we begrepen dat dit een grapje was. Maar iemand anders was er woedend over. Eerst dachten we: overdrijf niet zo. Achteraf, zeker na al die artikelen over grensoverschrijdend gedrag, weet ik dat ze gelijk had. Misschien is dat inderdaad niet de juiste manier om over vrouwen te praten. Een leidinggevende zei ooit: ‘We moeten de pil door de koffiemachine malen’, omdat veel vrouwen tegelijkertijd zwanger waren. Maar is het eigenlijk wel leuk om zo’n grap te maken in een wereld waar je helemaal geen zekerheid hebt?”
Waldemar Torenstra kijkt na rol in 'De Vuurlinie' anders naar militairen: 'Mogen best liever voor ze zijn'
‘Het enige waar we ons in de slangenkuil aan vast hadden kunnen houden, waren de andere slangen’, schrijven ze wanneer ze toegeven dat ze zelf ook onderdeel waren van ‘kliekjes’ die wegkeken. Bot: “Je vasthouden aan elkaar in plaats van ingrijpen is toch vaak de eerste reactie als er iets gebeurt, want ook jij wilt overleven. Maar na al die artikelen realiseerde ik me dat het echt uitmaakt hoe je met elkaar omgaat op een redactie. En dat je voor elkaar op moet komen, in plaats van alleen jezelf staande proberen te houden.”
Waarom werken ze eigenlijk nog in die bizarre wereld? Die vraag krijgen Bot en Van de Reijt vaker. Bot: “Soms vragen we het onszelf ook af. We hebben een soort haat-liefdeverhouding met dit werk. Je bent elke dag bij het gesprek van de dag. Zo werkten we bij M tijdens de Black Lives Matter-protesten, en dan kun je echt het verschil maken op een mooie plek. En doordat je in een snelkookpan zit, is het ook een beetje alsof je samen op vakantie bent. Het zijn de leukste, langste en gekste dagen van je leven.
Natuurlijk is er ook de moeilijkere kant, maar daar leren we met de jaren ook steeds beter mee omgaan. En omdat het er nu steeds meer over gaat, voel ik dat het kan veranderen. Verder raad ik iedereen aan om alles niet te serieus te nemen. Het is óók een wereld waarin je heel veel kunt lachen.”
‘Bijna niets gebeurt toevallig’ van Tamar Bot en Fanny van de Reijt is nu verkrijgbaar.
Malou Holshuijsen over alleen zijn: 'Ik vind het fijn om tegen eenzaamheid aan te schuren'
