Vrouwen verdienen gemiddeld minder dan mannen: het gemiddelde uurloon voor vrouwen was vorig jaar bijvoorbeeld dertien procent lager dan voor mannen. Hoe zit het nou precies met die loonkloof?
We vertellen je alles wat je moet weten.
'Vrouwen kiezen gewoon verkeerde beroepen': feiten en fabels over de loonkloof
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over geld. Meer weten?
Wat is de loonkloof precies?
Die dertien procent verwijst naar het verschil tussen het gemiddeld bruto uurloon van alle in loondienst werkende mannen en het gemiddeld bruto uurloon van alle in loondienst werkende vrouwen in Nederland.
De loonkloof bestaat uit een verklaarbaar en een onverklaarbaar gedeelte. Het verschil in uurloon is bijvoorbeeld te verklaren doordat vrouwen minder vaak leidinggevende functies hebben en vaker in sectoren met relatief lage lonen werken. Ook zijn vrouwen boven de vijftig vaker laag opgeleid dan mannen in diezelfde leeftijdscategorie.
Zelfs als je dit meeneemt in de berekening, blijft er een onverklaarbare loonkloof van vijf (bij de overheid) tot zeven (in het bedrijfsleven) procent over. Ook als de beloningen van mannen en vrouwen op dezelfde posities worden vergeleken, verdienen mannen dus meer.
Feiten en fabels over de loonkloof
‘Vrouwen kiezen gewoon de verkeerde beroepen’ (fabel)
Feit: vrouwen werken vaker in sectoren met veel deeltijdcontracten en relatief lagere lonen. Zo zijn vrouwen oververtegenwoordigd in de zorg, het onderwijs en de culturele sector, terwijl in de techsector met hoge lonen juist weinig vrouwen werken.
Deels eigen keuze, ja. Maar die lage lonen in sectoren ontstaan niet zomaar. In haar Wet van Sullerot legde de Franse feminist Evelyne Sullerot in de jaren zestig al een verband tussen het percentage vrouwen dat in een beroepsgroep werkzaam is, en de status dat het beroep heeft. Als meer vrouwen in een door mannen gedomineerde beroepsgroep gaan werken, daalt volgens deze theorie het loon en het aanzien van dat vak. En dat werkt ook andersom: als er ineens veel meer mannen het onderwijs in zouden gaan, zouden de lonen in die sector stijgen. Volgens deze wet maakt het dus niet uit welke beroepen vrouwen kiezen; ze worden altíjd benadeeld.
Veel vrouwen zijn (nog) niet financieel zelfredzaam, maar zo 'fixen' we dat
‘Vrouwen werken nu eenmaal minder’ (feit/fabel)
Het is waar dat vrouwen vaker in deeltijd werken: volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werkten mannen in loondienst gemiddeld 33 uur per week in 2019, tegenover 25 uur bij vrouwen in loondienst. Als je kijkt naar het gemiddelde jaarloon, verdienen vrouwen dan ook zelfs 38 procent minder dan mannen.
Om de deeltijdfactor uit te schakelen, kijken we daarom naar het uurloon. Voltijd of deeltijd werken maakt dus niet uit voor de eerdergenoemde loonkloof van 13 procent. Wel is het zo dat het moeilijker is om een leidinggevende functie (met hoger uurloon) te krijgen als je parttime werkt. Het verschil tussen het aandeel mannen en vrouwen in leidinggevende functies is onderdeel van de verklaarbare loonkloof.
‘Vrouwen vragen minder om salarisverhoging’ (fabel)
Uit een onderzoek uit 2016 onder 4600 Australische werknemers blijkt dat vrouwen even vaak onderhandelen over hun salaris als mannen. Ook in Nederland lijkt dat zo te zijn, laat een recente peiling van vakbond FNV zien. Het is dus niet zo dat vrouwen minder vaak om salarisverhoging vragen.
Wel is het volgens ‘onderhandelingstrainer’ Monic Bührs zo dat vrouwen minder goed zijn in onderhandelen. Tegen het AD zei zij: “Als ze de loonsverhoging aankaarten en hun leidinggevende zegt zoiets als: ‘nee, daar kunnen we niet aan beginnen’, dan geven vrouwelijke werknemers het meteen op. Soms ook nog met een sorry-dat-ik-het-gevraagd-heb-blik er achteraan. Terwijl het dáár pas begint.”
Dit is de manier om salarisverhoging te vragen aan je werkgever
‘De loonkloof ontstaat als je kinderen krijgt’ (feit)
Jonge vrouwen verdienen zelfs iets meer dan mannen, onder meer omdat ze vaker theoretisch opgeleid zijn. De loonkloof die positief is voor mannen ontstaat pas rond het 35e levensjaar. En ja, dat is inderdaad voornamelijk te danken aan het krijgen van kinderen.
Vrouwen gaan dan vaker parttime werken dan mannen en dat heeft gevolgen voor bijvoorbeeld hun carrièrekansen. Onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) laat zien dat vrouwen met jonge kinderen de helft verdienen van vaders met kinderen van dezelfde leeftijd.
Deels kiezen vrouwen er zelf voor om in deeltijd te werken na het krijgen van kinderen. Maar het is ook iets wat van hen verwacht wordt. Dat komt doordat vrouwen nog altijd de meeste zorgtaken op zich nemen. Het effect van kinderen op de carrière van een vrouw staat bekend als de child penalty.
‘De loonkloof wordt al steeds kleiner, dus niks aan de hand’ (feit/fabel)
De afgelopen jaren neemt de loonkloof af: tien jaar geleden was het verschil in gemiddeld uurloon bijvoorbeeld nog 18 procent in het voordeel van mannen. Die daling komt deels doordat het aandeel hoogopgeleiden iets sterker toeneemt onder vrouwen dan onder mannen, blijkt uit cijfers van het CBS.
Toch is ‘niks aan de hand’ wat snel gezegd. Als we in het huidige tempo doorgaan, is de loonkloof pas in 2050 gedicht, schrijft Women INC. Bovendien neemt de verklaarbare loonkloof weliswaar af, maar blijft de onverklaarbare loonkloof ongeveer gelijk.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over geld. Meer weten?
Hop, het spaarvarken in: zo voed je je kinderen financieel verstandig op
