Je kind heeft last van heimwee; wil niet naar slaapfeestjes, op vakantie of naar schoolkamp. Als ouder kun je geen weekend weg en bij opa en oma is geen optie meer. Sommige kinderen hebben er vreselijke last van. Hoe los je dat dan op?
Kinderpsycholoog Tischa Neve komt dit bekend voor en weet raad.
“Heimwee is iets wat vrij vaak voorkomt. Tijdens een schoolkamp zijn er altijd wel twee of drie kinderen die er echt last van hebben. Hoe kinderen met heimwee omgaan, varieert sterk. Sommige kinderen trekken zich terug, terwijl anderen juist heel overstuur raken. Dit gedrag verschilt ook per leeftijd; jongere kinderen huilen misschien meer of hebben last van bedplassen.”
Bij sommige kinderen uit heimwee zich zelfs fysiek. “Ze worden er letterlijk ziek van en moeten bijvoorbeeld overgeven, terwijl anderen juist emotioneler reageren. Ze trekken zich terug of worden juist heel druk.”
Volgens de kinderpsycholoog zijn er twee soorten heimwee: heimwee naar ouders wanneer een kind ergens is zonder hen, en heimwee naar een specifieke plek, zoals thuis. “Vaak hangt het wel samen met de ouders.”
Wanneer kinderen nog jong zijn, kan heimwee vaak voortkomen uit het feit dat ze nog niet gewend zijn om ergens anders te slapen of bij andere mensen dan hun eigen ouders te zijn. “Dit fenomeen doet zich vooral voor in de lagere schooltijd, wanneer kinderen nog niet vertrouwd zijn met het logeren bij opa en oma of bij een vriend(in). Dit is de leeftijd waarop heimwee vaker voorkomt. Het wordt echter pas echt een probleem als het kind erdoor wordt belemmerd, bijvoorbeeld doordat het niet mee wil op schoolkamp of uit logeren. Deze belemmering kan ook invloed hebben op de ouders, omdat zij bijvoorbeeld geen weekend weg meer kunnen.
Als ouder kun je besluiten om bepaalde activiteiten gewoon niet te ondernemen, waarbij het kind thuisblijft en de ouders dus ook. Maar wat als het kind onder specifieke omstandigheden een nacht in het ziekenhuis moet doorbrengen? Wat kun je in zo’n situatie doen?
Neve heeft verschillende suggesties. “Ten eerste is het belangrijk om het kind serieus te nemen. Heimwee is geen verzinsel van het kind. Zelfs wanneer een kind er nooit eerder last van leek te hebben, kan het plotseling opkomen, misschien als gevolg van stress of ongemak. Sta erbij stil, erken het probleem, zodat ze begrijpen dat dit normaal is. Laat ze weten dat ze niet de enige zijn; veel kinderen hebben hier last van. Zo normaliseer je het.”
Annica (21) verloor beide ouders en werd uit huis gezet: 'Heimwee naar toen ik daar met hen woonde'
Volgens Neve is het van belang om dergelijke onderwerpen te bespreken voordat ze werkelijkheid worden. “Op deze manier zijn kinderen zich bewust van het bestaan ervan, waardoor het voor hen gemakkelijker wordt om dit met je te bespreken zodra dit zich voordoet.”
Wanneer heimwee de kop opsteekt, is het volgens de kinderpsycholoog nuttig om afspraken te maken. “Laat het kind meedenken. Wat heeft hij of zij nodig?” Bijvoorbeeld, elke avond even bellen, een appje sturen of opgehaald worden. “Zorg voor die veiligheid, voor die uitweg.” Ook kan het helpen, volgens Neve, om een shirt, knuffel of foto van thuis mee te geven.
“Hoe meer regie je aan het kind geeft, hoe meer het zich in controle voelt en houvast heeft. Dat werkt beter dan wanneer de ouder alles bepaalt. Ook kun je alvast gaan oefenen, bijvoorbeeld door bij vertrouwde mensen te logeren of in de buurt, zodat het kind makkelijk naar huis kan gaan. En dan is het vooral belangrijk om het in kleine stapjes op te bouwen. Dus eerst wat dichter in de buurt, voordat je je kind meteen verder weg laat gaat en minder makkelijk naar huis kan.
Voor de jongere kinderen zou je ze overdag aan korte slaapmomenten kunnen laten wennen, of bij ze kunnen blijven totdat ze in slaap vallen.”
Tot slot zijn er ook enkele ‘don’ts’. Het helpt bijvoorbeeld niet om het kind te dwingen uit logeren te gaan. “Dat werkt zelfs averechts. Maar maak het probleem ook niet groter dan het is, zodat ze helemaal nergens meer naartoe gaan. Het belangrijkste is: geef het tijd, oefen, maak afspraken en bespreek het achteraf. Zo open je het gesprek.”
Als ouder vind je dit misschien moeilijk; in dat geval kun je gebruik maken van het Kletsboek, geschreven door Tischa Neve in samenwerking met auteur Michal Janssen. Dit hulpboek is geschikt voor kinderen tussen de leeftijd van vijf en twaalf jaar en helpt om emoties te verkennen aan de hand van oefeningen, ook op het gebied van angst en heimwee. “Hierdoor wordt het ook wat minder beladen.”
Hoogleraar emoties: 'Terugverlangen naar vakantie heeft niets met echte heimwee te maken'
