Kerstfilms zijn elk jaar weer een hit; van romcoms tot tranentrekkers en zelfs actiefilms behoren tot dit genre. Maar waar komt die enorme populariteit eigenlijk vandaan? En niet onbelangrijk: op welke nieuwe titels mogen we ons dit jaar verheugen?
Elk jaar is het weer aftellen voor de filmliefhebbers; wanneer staan de nieuwe kerstfilms online? En wanneer is het weer geoorloofd om de golden oldies terug te kijken?
Om te beginnen een korte geschiedenisles; de eerste kerstfilm, genaamd Santa Claus, kwam in 1898 uit. Dit was een Britse productie en duurde nog geen twee minuten. Slechts tien jaar eerder kwam de allereerste motion picture uit, dus je kan zeker stellen dat ‘de kerstfilm’ tot de oudste genres behoort. Thrillers kwamen bijvoorbeeld pas veel later; rond de jaren 20 van de vorige eeuw.
Het genre kerstfilm is dus bijna net zo oud als de speelfilm zelf. Toch is het door de jaren heen enorm veranderd. Films als The Holiday, Love Actually, Bridget Jones’s Diary, The Princess Switch en Love Hard – kortom, de romcoms – zijn sinds de eeuwwisseling enorm populair. Niet voor niets zijn nagenoeg alle kerstfilms die dit jaar op de streamingdiensten verschijnen ook romcoms.
De 8 hysterische kerstshows van deze tuincentra wíl je zien
Voor de eeuwwisseling was dat heel anders; de allereerste kerstfilms waren allemaal boekverfilmingen. A Christmas Carol (uit 1908, maar inmiddels zijn er ruim 100 versies van gemaakt), naar het gelijknamige boek van Charles Dickens, is hier waarschijnlijk het bekendste voorbeeld van. Daarna, in de jaren 60 en 70, waren de geanimeerde films enorm in trek – mede door het grote succes van dit genre in het algemeen.
In de jaren 80 en 90 volgde weer een heel andere trend, met een enorme diversiteit. Slechts een vage link met Kerstmis was al genoeg om iets als kerstfilm in de markt te zetten. Want ja, titels als Die Hard en ook Lethal Weapon zijn toch écht kerstfilms (ook al zijn de meningen daar nog altijd over verdeeld). Kerstfilms hoefden in deze periode niet per se zoet te zijn en ook absoluut niet alleen voor kinderen. Als een soort tegenbeweging op de animatietrend van de decennia ervoor, werden in de jaren 80 en 90 actiefilms uitgebracht met kerst, maar ook horrorfilms (Gremlins) of comedyfilms gericht op volwassenen (Scrooged).
Daarna volgde een reeks kerstfilms die de focus legde op het hele gezin; zoals de Home Alone-reeks met Macaulay Culkin en Jingle All The Way met actieheld Arnold Schwarzenegger.
Het bijzondere aan kerstfilms is dat we ze vaak jaar in, jaar uit opnieuw kunnen en wíllen zien. En bij kerstfilms maakt het meestal niet eens uit of het daadwerkelijk een goed verhaal heeft. Een romcom met een flinterdun, ongeloofwaardig plot à la The Princess Switch is elk jaar weer populair en heeft inmiddels zelfs vier delen. Dat elk deel er – zo mogelijk – nog ongeloofwaardiger op werd, maakt veel kijkers geen bal uit.
Maar hoe komt dat, waarom gelden er voor kerstfilms andere ‘wetten’? Daar is door de jaren heen veel onderzoek naar gedaan, bijvoorbeeld in Nostalgia and Well-Being in Daily Life: An Ecological Validity Perspective, dat gepubliceerd werd in het Journal of Personality and Social Psychology in 2020. En de belangrijkste reden waarom we massaal kerstfilms verslinden, is eigenlijk heel voor de hand liggend: nostalgie.
Dat is een heel breed begrip, want dat kunnen bepaalde herinneringen zijn die worden opgeroepen tijdens het kijken (bijvoorbeeld omdat je die film altijd met bepaalde mensen keek, of in een bepaalde periode van je leven voor het eerst zag), maar ook door de elementen uit de film zelf. Veel kerstfilms hebben dezelfde look and feel en daar wordt heel bewust voor gekozen – ook de muziek wordt daar zorgvuldig op uitgezocht.
Kerstkoningin Mariah Carey over haar liefde voor Kerstmis: 'Ze zeiden: kijk naar haar! Ze is zo'n kerstmeisje'
Het zit namelijk in ons om herinneringen en nostalgische gevoelens als fijn te ervaren; het cliché ‘vroeger was alles beter’ gaat dan ook zeker op in dit geval. De slechte dingen van vroeger vervagen nou eenmaal sneller dan de positieve herinneringen, en daarom voelen veel kerstfilms vertrouwd en sentimenteel aan.
En die flinterdunne verhaallijnen dan? Ook die zijn bewust gekozen en kunnen zelfs goed zijn voor onze gezondheid. Kerstfilms hebben namelijk altijd een happy end, er zit veel liefde in, de setting is vaak pittoresk, romantisch en omgeven door sneeuw; allemaal ingrediënten die je een goed gevoel geven. Daarnaast weet je precies wat je kunt verwachten bij een kerstfilm, en die voorspelbaarheid zorgt weer voor vermindering van stress.
En doordat er eigenlijk geen spanning of plot twists inzitten, geeft het ons als kijker een bepaalde vorm van controle – en dat zorgt weer voor een positief gevoel. Bovendien zijn de verhaallijnen wel nét ongeloofwaardig genoeg, zodat het een heel fijn moment van escapisme kan zijn. Een vorm van afleiding van eventuele stress in je dagelijks leven (bijvoorbeeld vanwege naderende kerstdiners die je moet klaarmaken).
Een heuse win-win-win-win-situatie dus, zo’n kerstfilmmarathon.
Maar er zitten nog meer pluspunten aan het kijken van kerstfilms. Het is namelijk bewezen dat samen films kijken je onderlinge emotionele band versterkt, en ook helpt nieuwe tradities te vormen. “Het is echt een traditie geworden om met je geliefde, je vrienden of je familie een kerstfilm te bingen”, zegt Eline de Ruig, entertainment-deskundige.
Maar het is ook goed voor je empathisch vermogen; de personages in kerstfilms zijn vaak sympathiek geschreven, waardoor het makkelijk is om met ze mee te leven. Hierdoor begrijp je ze beter, wat je – ongemerkt, waarschijnlijk – ook weer mee kan nemen in je eigen leven. Daarom is het ook heel begrijpelijk als je een traantje (of een hele waterval) wegpinkt bij werkelijk elke kerstfilm die je kijkt; het is een vaak effectieve manier om in te spelen op je gevoel. En zoals bekend kan een potje janken ook enorm stressverlagend zijn, dus hou dat vooral niet tegen.
Side note: deze voordelen zijn niet tijdsgebonden, wat betekent dat kerstfilms in de zomer nagenoeg dezelfde effecten hebben. Alleen gevoelens van nostalgie worden iets minder getriggerd, omdat het buiten dan licht en zonnig is. Redenen genoeg om dus gewoon het hele jaar door kerstfilms te bingen.
Lekker griezelen, of toch niet? Van deze engste horrorfilms lag de LINDA.redactie nog dagen wakker
Met name in de westerse landen zijn kerstfilms enorm populair. In veel Aziatische landen, zoals China, wordt Kerstmis namelijk op een heel andere manier gevierd. Dat komt vooral doordat slechts een klein percentage van de bevolking christelijk is. Kerstmis is zelfs geen officiële feestdag in China, maar meer zoals wij Valentijnsdag vieren. Een voornamelijk commerciële dag, dus. Fun fact: de Chinese stad Yiwu produceert meer dan 60 procent van alle kerstversiering ter wereld. Het leeft er dus wel degelijk een beetje. En er bestaan ook Chinese kerstfilms, zo is Merry Christmas (1984, in Hongkong gemaakt) echt een classic in China.
In Nederland had de kerstfilm even een flinke opleving, met films als Alles Is Liefde (2007) en Alles Is Familie (2012), maar de laatste jaren hebben we weinig nieuwe films mogen begroeten. Alleen De Familie Claus, die inmiddels drie delen heeft, is behoorlijk succesvol – maar is duidelijk gericht op kinderen.
Dat is ook niet zo raar; kerstfilms maken is over het algemeen peperduur. Streamingdiensten als Netflix en Hallmark krijgen die budgetten makkelijk bij elkaar – en verdienen dat nog makkelijker terug omdat de films goed scoren in heel veel landen – maar dat is lang niet voor alle producenten weggelegd. Vandaar dat kerstfilms de afgelopen jaren voornamelijk op streamingsdiensten terecht lijken te komen. Ook Hollywood brandt de vingers nauwelijks meer aan een romcom in de categorie The Holiday. En de nieuwe Bridget Jones-film wordt zelfs niet meer met Kerstmis gelanceerd, maar volgend jaar op Valentijnsdag.
Verwacht de komende jaren dus vooral veel kerstfilms op betaalde streamingdiensten, en niet meer in de bioscoop. Natuurlijk zal dat ook ten koste gaan van de kwaliteit, maar zeker niet van het succes. Het Hallmark Channel, dat in de Verenigde Staten vooral bekendstaat om zijn kerstfilms, hengelt bijvoorbeeld elk jaar rond de 350 miljoen dollar binnen puur op films rond de feestdagen – en dat is alleen in de Verenigde Staten. Hallmark Channel houdt de kosten vrij laag (rond de 5 miljoen dollar per film, en dat is vaak ook te merken), waardoor dit elk jaar weer een goudmijn is.
Toch valt dat in het niet bij de meest succesvolle kerstfilm allertijden, want die titel gaat nog steeds naar The Grinch uit 2018 – en dan níét de versie met Jim Carrey (die staat op nummer vier), maar de volledig geanimeerde versie; die leverde 512,8 miljoen dollar op. Op nummer twee staat Home Alone (1990, leverde 476,6 miljoen op) en op nummer twee Home Alone 2: Lost In New York (1992, leverde 358,9 miljoen dollar op).
Nog 60 dagen tot kerst: déze films en programma's wil je kijken na je feestmaal
Nu je precies weet waarom we eigenlijk zo blij worden van kerstfilms, is het de hoogste tijd voor een flinke binge-sessie, toch? Entertainment-deskundige Eline de Ruig tipt de leukste aankomende kerstfilms van dit jaar.
Hot Frosty
In de categorie ‘foute kerstfilm’ kun je deze bovenaan het lijstje zetten. Lacey Chabert (je weet wel, die van Mean Girls) speelt de hoofdrol in deze mierzoete film. Twee jaar nadat Kathy haar man heeft verloren, brengt ze op magische wijze een sneeuwpop tot leven in de vorm van een zeer knappe verschijning. Hij doet er alles aan om Kathy weer gelukkig te maken.
Verschijnt 13 november op Netflix.
The Merry Gentlemen
Magic Mike-fans opgelet: het wordt een hete kerst met deze film! In de hoofdrol Chad Michael Murray (do I need to say more?), die een spicy kerstshow geeft om een bar van de ondergang te redden. Romantiek, drama, sfeervolle locaties én humor.
Verschijnt 20 november op Netflix.
Our Little Secret
Zeg je kerst, dan zeg je ook zeker Lindsay Lohan, want zij schitterde in de Netflixfilm Falling For Christmas in 2022. Ze komt nu met een nieuwe romantische winterfilm, waarin ze samen met Pretty Little Liars-acteur Ian Harding de hoofdrol speelt. Ze spelen exen die samen kerst moeten vieren en dat levert heel wat ongemakkelijke situaties op.
Verschijnt 27 november op Netflix.
Jack In Time For Christmas
Met een sterrencast van onder anderen Jack Whitehall, Rebel Wilson, Michael Bublé en Jimmy Fallon is deze film sowieso een must-see. Jack heeft vier dagen de tijd om terug te komen voor kerst, maar dat gaat nog niet zo makkelijk. Verwacht een heerlijke feelgoodfilm met prachtige landschappen en een vermakelijk verhaal.
Verschijnt in december op Prime Video.
Carry On
Dit wordt nu al dé kerstfilm van het jaar genoemd. Geen cliché-romantisch verhaal, maar een spannende thriller. De trailer belooft veel goeds met genoeg actie én een goede cast. We zien hoe een jonge agent wordt gechanteerd om een verdacht pakket door de beveiliging te laten gaan. En dat pakket is niet bepaald onveilig te noemen. Een grote ramp ligt op de loer.
Verschijnt 13 december op Netflix.
Heb je meer zin een echte kerstklassieker? Dan kom je met dit lijstje volop aan je trekken:
Home Alone 1,2,3,4,5: te zien op Disney+
The Holiday: te zien op Videoland & Netflix en te huur (zonder abonnement) via Pathé Thuis, Apple TV+ en Prime Video.
Love Actually: te zien op Prime Video
Dr. Seuss’ How The Grinch Stole Christmas: te zien op Netflix
Elf: te zien op Netflix
The Polar Express: te zien op HBO MAX.
All I want for Christmas is 30 x de lekkerste kerstfilms
