Een kriebel tussen de benen of even checken of alles oké is – soms moet je die soa-test gewoon doen. Toch is de kans groot dat je niet zomaar een afspraak kunt maken bij de GGD. De gemeentelijke gezondheidsdienst heeft momenteel namelijk te maken met achterstanden op de soa-poli.
LINDA.nl spreekt met een medewerker en patiënten van de soa-poli over de wachttijd.
Lana* (24) wil zichzelf na een partner-waarschuwing direct laten testen bij de GGD. “De jongen waarmee ik seks had gehad, vertelde mij dat ik hem een soa had gegeven. Toen ik belde naar de GGD kon ik óf pas over drie weken terecht óf in Dordrecht diezelfde middag.” Voor Lana is de keuze snel gemaakt: ze kiest voor Dordrecht. “Drie weken wachten vond ik veel te lang. Het gaat toch om je eigen gezondheid. En mocht ik iemand een soa hebben gegeven, dan wil ik dat ook zo snel mogelijk weten.”
Omdat Lana een duidelijke aanleiding had om te testen, kon ze terecht bij de GGD. Voor Jip* (20) is dat een ander verhaal. Zij wil zich laten testen nadat zij seks had met een jongen die zei veel verschillende contacten te hebben. “Ik heb gezegd dat ik klachten had, terwijl dit niet zo was. Ik vertelde dat ik gekke afscheiding en een sterke geur had bij mijn vagina. Pas toen kon ik terecht.” Jip overdrijft haar verhaal omdat ze vanuit haar omgeving vaak hoort dat je zonder klachten niet mag testen bij de GGD.
Lana en Jip kunnen voor hun gevoel dus allebei lastig terecht bij de GGD. Het overdrijven van klachten, lange wachttijden en niet terecht kunnen voor een afspraak, zijn veelvoorkomende problemen in hun omgeving.
Dat is niet zo gek, want rondom testen bij de GGD heerst vaak nog één groot misverstand, vertelt Sara van de Kerkhof, verpleegkundige seksuele gezondheid van de GGD-regio Brabant Zuidoost. “Veel mensen weten niet dat niet iedereen in aanmerking komt voor een afspraak op de soa-poli. Wij zijn er eigenlijk alleen voor de aanvullende zorg van de risicogroepen.” Voor een soa-test moet je in eerste instantie dus bij je huisarts zijn.
Jongeren tot 25 jaar, sekswerkers en mannen die seks hebben met mannen kunnen bij de GGD terecht. Kun je dan helemaal niet bij de GGD aankloppen als je niet tot deze risicogroepen behoort? “Elk geval is anders”, zegt Van de Kerkhof. “Mensen die bij ons terecht willen door een partner-waarschuwing of klachten helpen wij ook. Het liefst willen we er voor iedereen zijn, maar daar hebben we de middelen niet voor.” Als de GGD vol zit, wordt degene die buiten de risicogroepen valt aangeraden om de huisarts te bezoeken.
Zowel Jip als Lana kiezen voor de GGD omdat dit gratis en anoniemer is dan bij de huisarts. Toch is je klachten overdrijven of naar een andere regionale GGD-vestiging niet helemaal de bedoeling. “Voor iedereen die het zich kan veroorloven en niet tot de risicogroepen behoort is het belangrijk om dat plekje bij ons niet bezet te houden”, zegt Van de Kerkhof. “Dan kunnen we minder mensen helpen die onze aanvullende zorg écht nodig hebben.”
Waarom de GGD moeilijk toegankelijk is voor een soa-test, is volgens Van de Kerkhof om een simpele reden. “We hebben het geld niet om iedereen te testen.” De verpleegkundige werkt voor de Brabantse GGD, maar weet bijna zeker dat dit in veel regio’s een probleem is. “We krijgen geld vanuit het Rijk. We kunnen alleen maar meer mensen helpen als we meer geld ontvangen.”
Regionaal zitten er grote verschillen in de capaciteit van de GGD. Zo krijgt GGD Amsterdam meer geld vanuit de gemeente waardoor zij meer mensen kunnen helpen, vertelt Van de Kerkhof. In Amsterdam worden er jaarlijks 50.000 soa-testen afgenomen. In Brabant-Zuidoost is dat aantal 4000.
Tijdens de coronacrisis heeft de GGD ook nog een achterstand op de soa-poli opgelopen. In die periode kwam het testen bijna stil te liggen. Om mensen toch te kunnen voorzien van een soa-test, werd er gewerkt met telefonische consulten en thuistesten. De beperkte capaciteit was alleen eerder ook al een probleem, benadrukt Van de Kerkhof. Daarom wordt er op dit moment gekeken naar een permanente inzet van de zelftesten. “Dit zou de testcapaciteit moeten vergroten.”
Volgens de verpleegkundige is het belangrijk dat de capaciteit op de soa-poli wordt vergroot. Van het aantal geteste personen in 2019 was 18,3 procent positief. In 2021 is dit aantal toegenomen tot 26,5 procent, terwijl het aantal geteste personen in diezelfde tijd bijna is gehalveerd. Deze cijfers gaan over chlamydia, gonorroe, syfilis, chlamydia, hepatitis B en HIV.
Volgens Van de Kerkhof moet de GGD daarom meer inzetten op preventie. “Nu zijn we eigenlijk bezig met het opsporen en behandelen. Het is natuurlijk beter wanneer je inzet op betere voorlichting en preventief testen zodat het aantal soa’s afneemt.” Van de Kerkhof ziet het voorkomen van besmettingen dus als een oplossing voor de beperkte capaciteit. “Denk daarbij aan extra voorlichting, maar dus ook aan preventief testen.”
Bekijk hieronder het filmpje van de GGD over het doen van een soa-test.
Kun je niet terecht bij de GGD? Zo laat je je makkelijk én anoniem testen op een soa
