ADHD uit zich bij vrouwen anders dan bij mannen. Maar omdat de ‘mannelijke diagnose’ nog steeds dominant is binnen de geneeskunde, lopen vrouwen met ADHD vaak jarenlang met hun ziel onder de arm voordat de puzzelstukjes op hun plaats vallen.
Vrouwen met ADHD krijgen vaak pas op latere leeftijd de diagnose: 'Beschadiging ligt dan op de loer'
LINDA. ging in gesprek met Prof. Dr. Sandra Kooij (psychiater en werkzaam bij PsyQ), Anne van Hees van de ADHDacademie en Marloes, die op haar 32e pas de diagnose kreeg.
Vrouwen en ADHD
“Het is een uphill battle“, zegt psychiater Sandra Kooij over het tijdig herkennen van ADHD bij meisjes en vrouwen. Kooij is al twintig jaar bezig de verschillen tussen mannen en vrouwen met ADHD voor het voetlicht te brengen. “Het is inmiddels mijn levenswerk geworden, dat durf ik wel te zeggen.” Waarom het zo lang duurt voordat artsen in opleiding gewezen wordt op de verschillen tussen mannen en vrouwen is volgens de psychiater simpel: “Het kost gewoon een heleboel tijd voordat nieuwe kennis de geneeskunde doorsijpelt.”
Daar komt bij dat vrouwen door hormoonschommelingen vaker niet dan wel worden meegenomen in onderzoeken. “Die hormonen maken onderzoek bij vrouwen gewoon veel ingewikkelder. Mannen hebben die schommelingen niet en zijn daardoor makkelijker te onderzoeken, maar hierdoor is in veel onderzoek wel de halve wereldbevolking vergeten”, aldus Kooij. Mondjesmaat wordt het vrouwelijk lichaam nu vaker onderzocht en komen verschillen aan het licht. Niet alleen ADHD is daar een voorbeeld van, ook een hartaanval is exemplarisch. Die kan bij een man acuut zijn, maar bij een vrouw verspreid over een aantal dagen plaatsvinden.
Salina kwam er door haar zoon achter dat ze zelf ook ADHD heeft: 'Ik dacht: hè hè, ik ben dus niet gek'
Verschillen
Er valt dus nog behoorlijk wat winst te behalen voor vrouwen binnen de geneeskunde. Maar wat zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen met ADHD dan precies? “Mannen met ADHD zijn over het algemeen druk en soms ook agressief. Vrouwen met ADHD zijn vaak dromerige types”, vertelt Kooij. Bij vrouwen liggen ook depressie en angst op de loer, dat is bij mannen veel minder het geval.
De verschillen en de onbekendheid daarvan hebben tot gevolg dat ADHD dus vaak pas laat bij vrouwen wordt ontdekt. “En dat kan leiden tot burn-outs, ernstige depressies en noem maar op. Deze vrouwen vallen onterecht uit de maatschappij omdat ze niet de juiste hulp krijgen.”
Acceptatieproces
Die vrouwen ziet Anne van Hees van de ADHDacademie aan de lopende band. Van Hees coacht vrouwen die op latere leeftijd – vaak door een burn-out – ontdekten dat ze ADHD hebben. “Ze hebben jarenlang op hun tenen gelopen, maar begrepen niet waarom dingen gewoon niet lukten. Beschadiging ligt dan op de loer, dat zie ik veel.” Van Hees probeert de vrouwen vooral bij te brengen dat ze er mogen zijn zoals ze zijn. “Er zit een heel acceptatieproces aan vast en dat kan heel moeilijk zijn, vooral als je al jarenlang elke keer bent vastgelopen.”
Marloes (niet haar echte naam) van 32 is zo’n vrouw. “Door mijn ADHD vind ik het moeilijk om op tijd te komen en me op één ding tegelijkertijd te focussen. Hierdoor heb ik veel vriendschappen verloren en is het me tot op heden nog niet gelukt om ergens een vaste baan te krijgen. Ik ben een jaar geleden keihard in een depressie geknald daardoor, en toen ging het balletje rollen.”
Marloes vertelt nog lang niet uit het diepe dal te zijn opgekrabbeld. “Dat ik erachter kwam dat ik een stoornis heb is één, maar dat dan accepteren is een tweede. Ik heb het ook nog maar aan weinig mensen verteld.” En vrouwen zoals Marloes zijn er velen, zegt Van Hees.
Lees hieronder bijvoorbeeld ook het verhaal van Hanneke.
Hanneke werd op haar 42e gediagnosticeerd met ADHD: 'Ik heb gehuild van opluchting'
‘Laat je niet wegsturen’
Kunnen vrouwen dan zelf niks doen om het bewustzijn van de verschillen te vergroten? “Zeker wel,” zegt psychiater Kooij. “Als je denkt dat er iets met je aan de hand is, laat je dan vooral niet wegsturen en ga informatie opzoeken. Op die manier sta je sterker in je schoenen en kunnen we misschien het proces versnellen.”
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.dossier over vrouwengezondheid. Meer weten?
Dossier: Vrouwengezondheid
Dit artikel verscheen eerder op LINDA.nl in augustus 2022.
Lina heeft ADHD en OCD: 'Ik moet van het balkon afspringen, anders gaan mijn ouders dood'
