De vape vormt een ernstige bedreiging voor jongeren. Het aanbod van kleurrijke e-sigaretten lijkt eindeloos, terwijl de gezondheidsgevolgen vaak onomkeerbaar zijn. De overheid moet krachtiger optreden om jongeren te behoeden voor de tabaksindustrie, vindt longpatholoog uit het LUMC Danielle Cohen.
“De tabaksindustrie maakt onze jongeren verslaafd.”
Maar liefst een kwart van de scholieren tussen de twaalf en zestien jaar oud heeft wel eens gevapet, blijkt uit cijfers van het Trimbos-Instituut. De reden dat zo veel jongeren bezwijken voor een e-sigaret, komt mede door de marketing van vapes, legt Cohen uit. “In alle smaken en kleuren van de regenboog, hightech designs of juist speelse: het is precies wat jonge mensen gaaf vinden.”
Vapes met smaken zijn sinds begin dit jaar verboden, maar nog volop in omloop. “De marketing is echt agressief. Vapes vanuit China of Dubai worden massaal aan jongeren aangeboden via bijvoorbeeld Snapchat-kanalen.”
Het is niet alleen aantrekkelijk en makkelijk voor jongeren om een vape in handen te krijgen, maar ook om ‘m te roken. “Vapen voelt zachter in je keel dan een sigaret doordat er nicotinezouten zijn toegevoegd. Dat maakt het makkelijk om eraan te beginnen – een kind van twaalf zal van het gevoel niet schrikken.”
Lange tijd leefde het idee dat vapen beter zou zijn dan het roken van sigaretten. “Het zou het gezondere alternatief zijn voor tabak. Nu komen we er meer en meer achter dat dat echt een sprookje is en vapen supergiftig is.” In een enkele vape zit evenveel nicotine als in één tot twee pakjes sigaretten. Het risico op verslaving is dan ook enorm, wat bij jongeren voor drastische gevolgen zorgt.
“Bij tieners is de voorhoofdskwab zich nog aan het ontwikkelen, die zorgt ervoor dat je verstandige, weloverwogen beslissingen maakt. Nicotine beïnvloedt die ontwikkeling. Daarnaast brengt een verslaving ook concentratieproblemen, depressie en angstgevoelens met zich mee.” Naast het effect van de verslavende nicotine op je brein, zijn vapes ook funest voor je longen. “Conditie en fitheid gaan achteruit en astma en longontsteking komen vaker voor, soms zo ernstig dat iemand op de intensive care belandt.”
Kinderlongarts: 'Vapen richt onherstelbare schade aan in de hersenen van je kind'
Om aandacht te vragen voor de situatie van jongeren die vapen, start Cohen met haar team een campagne: #Jouwkeuze. “We hebben jongeren gevraagd om bijvoorbeeld te delen hoe oud ze waren toen ze begonnen met vapen, hoe lastig en duur het is om verslaafd te zijn en hoe moeilijk het is om te stoppen.” Tijdens de opnames staan de tieners in de rij om verhaal te doen in een video, vertelt Cohen. “Heel dapper van ze. Je ziet dat de jeugd zelf ook wil dat dit stopt. Wat vooral opvalt als je de beelden ziet, is dat dit ieder kind kan overkomen.”
Tekst gaat verder onder de video.
“Vaak wordt er gereageerd dat jongeren weerbaarder moeten zijn, of dat ouders hun kind beter moeten opvoeden. Ik word daar heel pissig van”, verklaart Cohen. “Dan leg je de verantwoordelijkheid bij mensen die blootstaan aan de agressieve marketing van de tabaksindustrie, die willens en wetens troep verkopen waarvan de marketing helemaal gericht is op kinderen. Hoe kan je een kind daarvoor verantwoordelijk stellen? Dat is echt niet the way to go.”
De verantwoordelijkheid ligt elders, stelt de longpatholoog. “Als overheid moet er keihard gehandhaafd worden op de macht van de tabaksindustrie en de verkopers die vapes distribueren onder tieners. Er moeten wetten komen die dat aan banden gaan leggen. Dat is het enige wat echt kan beschermen, want als tiener ben je nou eenmaal nieuwsgierig. Tieners maken hun keuzes niet in volledige rationaliteit.”
Met haar campagne vraagt Cohen dan ook aandacht voor een burgerinitiatief om de jeugd te beschermen. Het initiatief, #NicotiNEE, stelt voor dat kinderen die na 2012 zijn geboren vanaf 2030 geen producten met nicotine kunnen kopen. Die kinderen worden dat jaar achttien. Vanaf dan gaat elk jaar de leeftijdsgrens met één jaar omhoog. “Dat zou revolutionair zijn. Het zou ervoor zorgen dat de jongere generatie nooit meer aan nicotine komt: een nicotinevrije generatie.”
Kinderen die vóór 2012 geboren zijn en voor wie het verbod niet zal gelden, worden niet vergeten. “Een belangrijk component van het initiatief is handhaving. Dat moet nu al worden opgeschaald zodat illegale vapes niet verkocht worden aan kinderen. Dat is nu al verboden, maar moet met de wet nog meer worden verbeterd.”
Op 12 december wordt het burgerinitiatief besproken in de Tweede Kamer. Tot die tijd is het nog mogelijk om het te ondertekenen via de website van NictotiNEE. “Laat je stem horen om te zorgen dat de overheid de verantwoordelijkheid neemt om onze kinderen te beschermen.”
Stoppen met vapen: dít zijn de voordelen op korte termijn
