Eén op de acht mannen krijgt ooit in zijn leven prostaatkanker. Daarmee is het de meest voorkomende kankervorm onder mannen. Ook teelbalkanker komt vaak voor. Maar hoe herken je ‘mannenkanker’ eigenlijk en wat kun je als vrouw doen?
We vroegen het aan uroloog Pim van Leeuwen van het prostaatkankercentrum in het Antoni van Leeuwenhoek (AVL).
Om extra stil te staan bij de gezondheid van de man, wordt de maand november jaarlijks omgedoopt tot Movember. Hiermee wordt aandacht gevraagd voor prostaatkanker, teelbalkanker en de (mentale) gezondheid van de man in het algemeen.
Omdat de ziekten in een vroeg stadium vaak goed te behandelen zijn, is het belangrijk om bij klachten of twijfel naar een arts te gaan.
Extra aandacht voor deze mannenziektes is hard nodig, vindt ook uroloog Van Leeuwen. Teelbalkanker komt vooral voor bij mannen tussen de 15 en 35 jaar. Het is goed behandelbaar, maar met name als je er vroeg genoeg bij bent. “Mannen zeggen vaak dat ze net klachten hebben. Maar als je wat langer doorvraagt, blijkt vaak dat ze al veel langer last hebben. Door schaamte steken ze dan hun kop in het zand.”
Donny Roelvink openhartig over verminderde vruchtbaarheid na teelbalkanker: 'Domper op domper'
Zelf controleren op teelbalkanker is makkelijk, zegt Van Leeuwen. Check regelmatig één voor één je ballen. Mannen kunnen dit het beste zelf doen, zegt de arts. “Het liefste onder de douche, als het lekker warm is.” Dit doe je door ze tussen duim en vingers te nemen en de oppervlakte te onderzoeken. “Voel je verhardingen of veranderingen van grootte, vorm of consistentie? Geen paniek, maar ga even naar een dokter.”
Waar vrouwen wel mee kunnen helpen, is het onderwerp bespreekbaar maken. “Als een patiënt in een relatie zit, stapt hij vaak eerder naar een arts. Als een vrouw zich bewust is van de risico’s en haar man stimuleert om zichzelf te controleren, ben je er vaak eerder bij.” Ook is de schaamte bij een man dan meestal minder. “Het is dan al niet meer iets waar hij alleen mee rondloopt.”
Prostaatkanker kun je helaas niet op dezelfde manier opsporen, zegt Van Leeuwen. “Het geeft meestal pas klachten als het al is uitgezaaid.” Mannen denken vaak dat moeizamer kunnen plassen een symptoom is, maar meestal is dat een goedaardige vergroting van de prostaat. “Bij uitzaaiingen krijg je pijnklachten in de botten en dan is genezing niet meer mogelijk.” Elk jaar sterven er ruim 2500 mannen aan de gevolgen van prostaatkanker.
Mannen slaan 'ballenalarm' voor teelbalkanker: 'Hoe eerder, hoe beter'
Vooral mannen tussen de vijftig en zeventig jaar lopen risico. Wanneer je elke twee tot vier jaar op controle gaat, neemt de kans op sterfte aanzienlijk af. Daar hoort wel een kanttekening bij, benadrukt Van Leeuwen. “We ontdekken dan mogelijk een vorm van prostaatkanker die heel langzaam groeit, en waar je pas over twintig jaar last van krijgt.” Je moet dan misschien behandelingen ondergaan die onnodig zijn, omdat je nooit aan de ziekte was overleden.
Van Leeuwen raadt mannen met prostaatkanker aan om naar een gespecialiseerd centrum te gaan, zoals het prostaatkankernetwerk waar het AVL ook bij hoort. “Daar hebben de artsen meer kennis en ervaring.” Ga als vrouw vooral mee, zegt hij. “Als je het proces kent, kun je helpen om een afgewogen keuze maken. Vrouwen stellen weer hele andere vragen dan mannen zelf. Samen kun je de voor- en nadelen met elkaar afwegen.”
Uroloog Pim van Leeuwen van het AVL.
Stan (26) had teelbalkanker: 'Doordat ik een bal in mijn ballen kreeg, voelde ik dat het fout was'
